بازی «اولاند» با برگ ایران در تور خاورمیانه

سران کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس دیروز در حالی به بهانه بررسی بحران یمن در ریاض گرد هم آمدند که به‌نظر می‌رسد حضور مهمان غربی این جلسه پیامی دیگر درباره اهداف این نشست در دل دارد.

به نوشته جام جم چنان که رسانه های عربی گزارش داده اند، در این جلسه برای اولین بار فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه به عنوان نماینده عالی کشوری غیر عضو در نشست سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شرکت داشت.

العربیه تاکید کرده است که «پیش از این هرگز رهبر دیگری در این نشست ها دعوت نشده و شرکت نکرده است.»

پاریس در دام رفتارهای دوگانه

البته رئیس جمهور فرانسه ابتدا برای امضای قرارداد فروش هواپیمای جنگنده به قطر سفر کرد و پس از آن به ریاض رفت تا با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به مذاکره بنشیند؛ مذاکراتی که به نظر می رسد با توجه به در پیش بودن نشست کمپ دیوید، محور اصلی آن نه یمن، سوریه یا عراق یا حتی مبارزه با داعش، بلکه برنامه هسته ای کشورمان باشد.

برخی تحلیلگران معتقدند که فرانسه به میان اعراب آمده تا به متحدان منطقه ای غرب تضمین دهد توافق جامع هسته ای با ایران منافع اعراب در خاورمیانه را به خطر نخواهد انداخت.

حضور نمادین اولاند در مراسم امضای قرارداد فروش 24 فروند هواپیمای جنگنده «رافال» به ارزش 6 میلیارد و 300 میلیون یورو به قطر، می تواند ورای چنین تضمینی، هشداری به واشنگتن باشد که فرانسه آماده است، جای ایالات متحده در بین متحدان عرب را بگیرد؛ متحدانی که افکارعمومی جهان، آنها را به دلیل حمایت از تروریسم و نقض حقوق بشر، سرزنش می کند و حالا پاریس در حالی در جمع آنها حاضر شده که حتی واشنگتن نیز دیگر حاضر نیست پیامدهای نزدیکی به این افراطیون را بپذیرد.

هرچند فروش تسلیحات نظامی مدرن به کشورهایی با نظام های دیکتاتوری خانوادگی ـ اشرافی، با اصل حمایت نکردن پاریس از این نوع نظام های سیاسی همخوانی ندارد و نشانگر رویکرد دوگانه پاریس در برخورد با مقوله حقوق بشر است، اما الیزه پیش از این در جریان حمایت از تروریست های داعش که ریاض متهم به حمایت از آنهاست و نیز گروه تروریستی جبهه النصره که گفته می شود قطر حامی آنهاست، نشان داده بود که چندان به شعارهای دموکراتیک پایبند نیست.

دلارهای نفتی اعراب و ماراتن پاریس و واشنگتن

غربی ها که این روزها برای به دست آوردن دل متحدان مغموم از احتمال بالای توافق هسته ای با ایران، از یکدیگر پیشی می گیرند، بیشتر می خواهند تا در آخرین روزهای مانده تا حل نهایی پرونده هسته ای، از اعراب امتیاز بگیرند.

برای همین هم 10 روز مانده تا نشست اوباما با رهبران عربی در کمپ دیوید، فرانسوا هایسبورگ، از مقامات سابق وزارت دفاع فرانسه و مشاور ویژه مؤسسه تحقیقات استراتژیک پاریس گفته «فرانسه سابقه اتخاذ مواضع سخت تر از آمریکایی ها در مذاکرات هسته ای ایران را دارد و این فقط می تواند موجب خرسندی سعودی ها شود». وی اضافه کرده است: «فرانسه نشان داده که دیدگاهی منطقه ای دارد و این ظرفیت را دارد که هر زمان احساس ضرورت کند، وارد عمل شود... البته این به معنای تمایل فرانسه برای به حاشیه راندن آمریکا نیست، ولی به واشنگتن یادآوری می کند که خودش در جهان تنها نیست.»

فرانسه که طی یک سال گذشته، قراردادهای تسلیحاتی به ارزش ۱۵میلیارد دلار با کشورهای منطقه به امضا رسانده، حالا بدش نمی آید با استفاده از جنگ سرد تهران – ریاض، سلاح های بیشتری به اعراب بفروشد.

سلاح هایی که البته رقابت پنهان میان قطر و عربستان را هم تشدید خواهد کرد. اریک تراپیه، مدیر ارشد شرکت سازنده جنگنده های رافال به رویترز گفته «دوستان آمریکایی ما رقبای فعالی برایمان هستند و دیپلماسی بسیار کارآمدی نیز دارند؛ اما فرانسه دیپلماسی بدیلی ارائه می کند».

وی با بیان این که فرانسه منافع استراتژیک نزدیکی با برخی از کشورهای منطقه دارد، این را هم بیان کرده که «پاریس برای فروش جنگنده های خود با دیگر کشورهای منطقه نیز مشغول مذاکره است». همین اظهارات است که نشان می دهد تحلیل رابرت فیسک، روزنامه نگار انگلیسی چندان هم دور از واقعیت نیست که گفته «برندگان واقعی درگیری های خاورمیانه شرکت های غربی تولیدکننده سلاح هستند.»

ترس دولت های عربی از قدرت ایران

فرانسوا اولاند تلاش کرده تا رویکردی آسیاگرایانه در قبال تحولات بین المللی داشته باشد. برای همین است که وی در دوران ریاست جمهوری اش، چهار بار به ریاض سفر کرده است. با این همه، آشفتگی های داخلی در کشورهای عربی، هشداری برای غربی هاست که مراقب فرورفتن در باتلاق خاورمیانه باشند.

روزنامه الرای الیوم دیروز در گزارشی به کودتای بی سر و صدای نوادگان بر فرزندان آل سعود اشاره کرد اما با وجود این بی ثباتی های داخلی که انقلاب های عربی، تنها بخشی از آن را به جهان نشان داد، هنوز دلارهای نفتی عرب ها برای آمریکا و اروپایی ها وسوسه کننده است.

شاید به همین دلیل است که جیمی کارتر، رئیس جمهور پیشین آمریکا در مصاحبه ای با شبکه اسکای نیوز گفته «من می دانم که آمریکا تلاش زیادی کرده تا به کشورهای عربی اطمینان بدهد و تضمین کند که ایران هرگز از قدرتش علیه عربستان، امارات، قطر و هیچ کشور عربی دیگر استفاده نخواهد کرد... من معتقدم که آمریکا برای ابراز تردیدهای کشورهای عربی اهمیت زیادی قائل است.»

هراس برخی دولت های عربی از قدرت فزاینده ایران به اندازه ای است که آنها دو سال قبل، از متحدان غربی خود خواستند تا به مذاکرات هسته ای بپیوندند. «نه» قاطع به این درخواست حالا باعث شده تا آنها برای اثرگذاری بر بازیگران حاضر در گفت وگوها تلاش کنند.

اگر این واقعیت را بپذیریم که توافق جامع هسته ای، معادلات منطقه ای را تغییر خواهد داد، باید آخرین تلاش های اعراب برای سنگ اندازی پیش روی چنین توافقی را درک کرد؛ تلاش هایی که تاکنون نتوانسته تغییری در پیشرفت مذاکرات به بار آورده و اعراب را فقط به باج دادن بیشتر وادار کرده است. شاید اگر دولتمردان عرب به جای این رشوه پردازی ها به بازیگران غربی، مناسبات خود با تهران را اصلاح کرده بودند، امروز با دغدغه کمتری فرجام مذاکرات ایران و 1+5 را به تماشا می نشستند.

پاداش میلیاردی اعراب به فرانسه

برای درک بهتر نقشی که پاریس در جریان تحولات منطقه ای ایفا می کند، باید کمی به عقب تر بازگشت. آنجا که در جریان مذاکرات هسته ای ایران و 1+5، فرانسه همواره موضع سرسختانه ای در قبال کشورمان داشته و در مواردی حتی ریسک ناموفق بودن مذاکرات را نیز پذیرفته است.

خبرگزاری «رویترز» در تحلیلی درباره این دست مواضع پاریس، نوشته: «رویکرد سرسختانه فرانسه، به تحکیم پیوندهای این کشور با دولت های عرب منطقه خلیج فارس منجر شده و زمینه پیگیری آسان تر منافع خود را برایش فراهم کرده است. یکی از نمودهای تقویت پیوند فرانسه با کشورهای منطقه، هنگامی آشکار شد که قطر موافقت کرد با بستن قراردادی 7 میلیارد دلاری، از فرانسه جت های جنگنده «رافال» خریداری کند.» یک دیپلمات ارشد فرانسوی به رویترز گفته: «این موضوع برای ما مهم است، زیرا نشانگر قدردانی کشورهای منطقه خلیج فارس از انتخاب های استراتژیک ما درباره ایران، سوریه و مبارزه با داعش است. ما نشان دادیم شریکی قابل اتکا هستیم که از مسئولیت های خود در منطقه شانه خالی نمی کند.»

به این ترتیب اعراب برای جلب نظر فرانسه در قبال تحولات خاورمیانه، رشوه ای نفتی ـ تسلیحاتی به پاریس داده و حالا کشوری که در رابطه با بحران دمشق نیز موضعی افراطی تر از واشنگتن دارد، آمده تا تأکید کند که به سیاست های سختگیرانه خود در قبال تهران را ادامه می دهد.

اولاند: ایران تضمین بدهد

در راستای همین رویکرد افراطی است که رئیس جمهور فرانسه پیش از سفر به عربستان به روزنامه الریاض گفته «تحریم های ایران فقط به شرط اجرای تعهدات لغو می شود و ایران باید نه تنها درخصوص پرونده هسته ای تضمین بدهد بلکه باید برای حل بحران های منطقه، نقش سازنده ای ایفا کند.»

وی درباره این سوال که آیا توافق نامه هسته ای که قرار است در ماه ژوئن امضا شود برای کشورهای عربی خلیج فارس اطمینان بخش است یا نه، تصریح کرده «ما از علت نگرانی سران خلیج فارس در این خصوص آگاهیم. همه از خواست من در خصوص این پرونده مطلع اند و لوران فابیوس، وزیر امورخارجه نهایت هشدار را داده و من امیدوارم توافق حاصل شود ولی این توافق باید استوار، با دوام و قابل اجرا باشد به نحوی که مانع از گسترش تسلیحات هسته ای شود و امنیت منطقه را تضمین کند».