پتروشیمی‌ای که تعطیل‌بردار نیست!

پتروشیمی مکران هم برای خود داستانی دارد. اگرچه سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به آثار زیست‌محیطی‌ این پروژه هشدار داده است اما برخی‌ها حاضر نیستند از موضع خود کوتاه بیایند و می‌خواهند هر طور که شده، این پتروشیمی ساخته شود در حالی که ضررهای احداث این مجتمع برای مردم منطقه، بسیار بالاتر از منفعتش خواهد بود.

به گزارش تابناک ، "پتروشیمی مکران"؛ پتروشیمی‌ای که این روزها نامش با مشکلات زیست‌محیطی درهم آمیخته شده است. دو سوی ماجرای کش و قوس احداثش را هم سازمان محیط زیست و برخی مسئولان استانی و حتی ملی تشکیل داده اند. حتی دادستانی وارد موضوع شده و یک بار هم این کارگاه را پلمپ کرده است.

ماجرا از آنجا شروع شد که در ابتدا قرار بود در 50 کیلومتری جاده چابهار- نیکشهر، پتروشیمی ای احداث شود که علاوه بر اشتغالزایی در منطقه، به صادرات ارزآور محصولات پتروشیمی در کشور کمک کند اما همین که طرح به تصویب رسید، برخی‌ها با اعمال نفوذهایی در زمین‌های منطقه آزاد چابهار، پتروشیمی را در آن جای دادند و قرار شد که محل جدید احداث مکران، نقطه ای در داخل منطقه آزاد چابهار باشد. اینجا بود که نگرانی‌ها نسبت به آثار زیست‌محیطی این پروژه آغاز شد.

حتی این دغدغه‌های زیست‌محیطی، پای دو معاون محیط زیست را در آذرماه 93 برای بازدید، به این منطقه کشاند و در آنجا هم عنوان شد که باید هرچه زودتر این پروژه متوقف شود، چراکه مضراتش به طور قطع از مزایایش بیشتر خواهد بود.

نکته حائز اهمیتی که این پروژه در مضرات احداث در چابهار یدک می‌کشید، تهدید برای زیست‌بوم‌های نوار ساحلی دریای عمان و تنوع زیستی سواحل بود و بر تمامی فعالیت‌های تجاری بندر آزاد چابهار و سکونتگاه‌ها و شهرک‌های مسکونی و توریستی تا شعاع ده‌ها کیلومتر اثر می‌گذاشت.

در واقع، جانمایی پروژه به نحوی صورت گرفته بود که محل اجرای آن، در مجاورت روستاهای پارک بشیر، پارک شیخان و شنام و منطقه حساس خلیج چابهار بود و به طور قطع، تأثیر سوء این موضوع بر سکونتگاه‌ها و فعالیت‌های موجود منطقه، عامل نگرانی مسئولان محیط زیست شده بود.

حتی همان روزها و پس از سفر دو معاون سازمان حفاظت محیط زیست گزارشی منتشر شد که بر مبنای آن، عدم توجه به موضوع پدافند غیرعامل و مخاطرات طبیعی بالاخص دریایی محدوده سایت انتخابی هشدار داده شد و گزارش به صراحت از عدم بررسی خطرات زمین‌شناسی منطقه به علت جوان بودن و تغییر سطح سواحل خبر داده بود.

از سوی دیگر، گزارش توجیهی احداث این پتروشیمی به نحوی تهیه شده بود که فاقد مطالعات جامع دریایی منطقه تحت تأثیر، مانند مشخصات فون و فلور دریایی، مدل‌سازی جریانات، فیزیک، شیمی، زیست و زمین‌شناسی دریایی بوده و بررسی اکولوژیکی مناطق حفاظت شده دریایی در محدوده تاثیرگذار یعنی همان منطقه مرجانی خلیج چابهار در مجاورت آب‌های ساحلی هتل لیپار و منطقه حفاظت شده تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها در منطقه کچو، دیده نشده بود.

عدم مطالعات جامع نحوه برداشت تا استحصال و تخلیه آب از سیستم به دریای عمان جهت جلوگیری از تخریب خلیج چابهار در بلندمدت، عدم جانمایی محدوده لوله برداشت آب و تخلیه بر روی نقشه، عدم جانمایی و استقرار آب‌شیرین‌کن طرح، عدم بررسی شکواییه‌های مردمی روستاهای پارک بشیر، پارک شیخان و شنام، افغان و کلی محدوده اثرگذار از سایت پتروشیمی در منطقه پیشنهادی از جمله مواردی بود که به صراحت در گزارش از آن یاد شده بود.

پس از انتشار این نامه بود که بازپرس دادسرای عمومی و انقلاب چابهار طی دستوری در مرداد ۱۳۹۳ توقیف فعالیت در محدوده پتروشیمی نگین مکران، را خبر داد. متعاقب این دستور بود که مجموعه فعالیت‌های راه‌سازی حاضر در این پروژه، متوقف و این مجموعه پلمپ شد اما با اعمال نفوذهایی و این استدلال که توقف این کار موجب ایجاد ناامنی و اعتراض بین کارگران و کارمندان و همین‌طور نگرانی سرمایه‌گذاران می‌شود، پلمپ شکسته و فعالیت از سر گرفته شد.

در این میان، عبدالرضا بروسته ای رئیس شوراهای سیستان و بلوچستان در خصوص احداث پروژه پتروشیمی در سیستان و بلوچستان به خبرنگار ما می گوید: سیاست دولت تدبیر و امید تصمیم به احداث پالایشگاه پتروشیمی در شهرستان چابهار دارد که برای منطقه بسیار حائز اهمیت است و باید مسائل و موضوعاتی که در این خصوص مطرح می شود مورد بررسی و کارشناسی قرار گیرد به طور مثال مسئله جانمایی این پالایشگاه در واقع در مکانی جانمایی شده است که چند برابر بیش تر از سودش، زیان دارد و خطرآفرین است.

وی می افزاید: موضوع با اهمیت جان انسانهاست و محیط زیستی که در آن زندگی می کنیم. او خاطرنشان کرد: بنابراین اگر قرار است دولت جایی را آباد کند و توسعه منطقه ای را گسترش دهد باید توجه داشت که توسعه ارزشمند در گرو صحت و سلامتی مردم و حفظ محیط زیست است.

او در ادامه می گوید: اگر قرار است این پروژه اجرایی شود برای بهبود زندگی انسانها به وجود می آید نه برای مخاطره انداختن زندگی آنها؛ بنابراین، این پروژه که مطالعات آن انجام شده و در حال طراحی‌ست علیرغم میل باطنی مردم آنجاست.

بروسته‌ای می گوید: شوراها به عنوان منتخبین مردم برای جلوگیری از معظلات و بهبود شرایط انتخاب شدند. در این خصوص جامعه روحانیت و ساکنان منطقه این موضوع را مورد اعتراض قرار دادند. با توجه به اینکه نظر خواهی و جانمایی در حوزه محیط زیست مخالفت‌های فراوانی رو به رو شده اما متاسفانه توسط یکسری افراد جانمایی فعلی این پروژه به صورت سلیقه ای دنبال می‌شود.

وی با اشاره به بحث توسعه استان، می گوید: به اعتقاد بنده اگر نیت توسعه استان و شهرستان است؛ این پروژه (طرح ریزی و جانمایی) نه تنها موجب توسعه استان نیست و اشکالاتی دارد بلکه با مخالفت عظیم مردم مواجه شده است. حداقل ما کارهایی را انجام دهیم که مردم در قبال آن در آسایش به سرببرند.

او با ابراز امیدواری برای اصلاح جانمایی این پروژه می گوید: جایی که قرار است این پالایشگاه احداث شود به در محدوده شهر است و مخاطرات بسیاری برای محیط زیست دارد که مورد اعتراض سازمان محیط ریست نیز قرار گرفته است. علاوه بر آن موضوع مهم دیگر معیشت مردم است که از راه دریا به دست می آید. بنابراین مردم منطقه اکثرا از طریق دریا و ماهی ها امرارمعاش می کنند.

به گفته بروسته‌ای، اگر پروژه در این مکان احداث شود متاسفانه با مرگ ماهی ها مواجه می شویم و کسب و کار مختل خواهد شد. با توجه به اینکه اشکالات زیست محیطی ( همچون بوشهر که این اتفاق افتاده است) بسیاری که جانمایی آن بوجود می آورد مشکلات عظیمی را در آینده‌ای نه چندان دور رقم می زند.

او می افزاید: این مخاطرات در حیطه دریا بود در خشکی نیز هر چه که تولید شود برای زندگی مردم خطر آفرین است و به ضرر آنها تمام می شود.امیدواریم با کمک رسانه ها که تلاش آنها در نجات جان انسانها تاثیر گذار است در این موضوع یاری برسانند تا از جانمایی این طرح جلوگیری شود.

رئیس شوراهای سیستان و بلوچستان معتقد است: این مسئله از طریق شورای عالی استانها پیگیری شده است و بیانیه ریاست شورای عالی سراسر کشور به امضای تمامی روسا رسیده است. اگر به رای مردم ارزش بگذاریم نباید در مخالفت با مردم حرکت کنیم بلکه باید در کنار مردم حرکت کنیم با توجه به شعاری که مقام معظم رهبری برای امسال فرمودند؛ همدلی و همزبانی دولت و ملت است. بنابراین دولت باید همدل با ملت شود و موضوعات را به جد پیگیری کنند. مقام معظم رهبری نیز همیشه اشاره می کند که دولت باید در کنار ملت زندگی کند و مشکلات مردم را حل کند همچنین ایشان اهمیت محیط زیست را بسیار بالا دانسته اند و در راستای حفظ آن تاکید داشتند.

وی با اشاره به اهمیت این پروژه می گوید: کلیات طرح خوب است و موجب افزایش اشتغال می شود و سرمایه گذاری مفید بالا میرود اما مکان آن را باید تغییر داد. او با تاکید به این موضوع می گوید: تنها مشکل اصلی این پروژه جانمایی آن است (مکان های بسیاری وجود دارد که مناسب تر است؛ باید جایی را برگزید که مخاطره ای برای انسان و محیط زیستش نداشته باشد) باید فاصله اش از شهر بیشتر باشد که دود آن به چشم مردم نرود. او در پایان گفت: آب های پتروشیمی به دریا می رود. شاید در کوتاه مدت بازده خوبی (در این پروژه دستگاه های پیشرفته و مدرن استفاده می شود و مانند بوشهر نیست که مردم با مشکلات بسیاری زندگی می کنند) داشته و اثرات منفی آن مشخص نباشد اما در بلند مدت اثرات منفی بسیاری بر روی انسان‌ها و جانداران (‌آبزیان) به جای خواهد گذاشت.

همچنین، هدایت اله مبرمرادزهی نماینده مردم سیستان و بلوچستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ما در خصوص آسیب شناسی جانمایی برای پالایشگاه پتروشیمی در سیستان و بلوچستان می گوید: تجارب تاسیسات پالایشگاهی و پتروشیمی به جایی رسیده که می توانیم از آنها سرلوحه قرار داد و برنامه های خود را مطابق با آن پیش ببریم.

وی در خصوص قابلیت‌های منطقه چابهار، گفت: منطقه چابهار منطقه بکری است که دارای مکان های دیدنی بسیار زیبایی است و همچنین از آب های سطحی با عمق زیاد و کم برخوردار است. همچنین معیشت مردم نیز از راه صید ماهی به دست می آید. او خطرنشان کرد: پالایشگاهی پتروشیمی برای این منطقه در نظر گرفته شده تقریبا در محدوده شهر (در کلانک و روستاهای اطراف) طرح ریزی شده است.

این نماینده مجلس ادامه می دهد: انتظار ما این است که عوامل زیست‌محیطی با توجه به سوابقی که در بوشهر، بندر لنگه، بندرعباس داشتیم و چندان خوشایند نبوده با توجه به آن مشکلات و مخاطرات مرتفع شوند. او افزود: به صورتی نشود که کاری را انجام دهیم و بعد به فکر بیفتیم که کارمان اشکال دارد!

وی تاکید می کند: در حال حاضر وقت آزمون خطا نیست باید براساس برنامه ها و تجربه های قبل سعی کنیم که رفع نقص ها صورت گیرد. اگر قرار است این پروژه اجرایی شود؛ با توجه به اینکه از لحاظ مختلفی( اشتغال صنعت) برای منطقه بسیار مهم و موثر است باید، جانمایی درستی صورت گیرد و مسائل زیست محیطی به درستی رعایت شد؛ همچنین همه جوانب در نظرگرفته شود و به طور کلی زیرساخت های آن اساسی باشد تا در آینده به مشکل برنخوریم.

مبرمرادزهی در ادامه می گوید: گزارش ها و بحث هایی از سوی مردم مطرح می شود و ما به آنها پاسخ می دهیم که قطعا برای طرح به بزرگی مطالعاتی صورت گرفته شده است و اگر مشکلی داشته باشد از طریق کارشناسان بررسی می شود و قبل از اجرا این مشکلات برطرف خواهد شد تا ضررو زیانی برای مردم منطقه و محیط زیست نداشته باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که این پروژه در چه مرحله ای است، می افزاید: در چه مرحله ای است: مطالعات و کارشناسی ها انجام شده و جانمایی آن صورت گرفته و بخشی از آن طراحی شده اما از لحاظ عملیات اجرایی چیزی مشاهده نشده است.

او در پایان می گوید: همه این طرح ها باید با نظر کارشناسی و برنامه های بلند مدت ایجاد شود و در حال حاضر باید به طوری باشد که خطایی در آن رخ ندهد زیرا پالایشگاهای زیادی ایجاد شده و مرحله آزمون خطا را گذراندیم. بنابراین باید مطابق با آن اشکالات و نواقص این طرح نیز برطرف شود.

این گفته ها در حالی مطرح می شود که موثقی‌نیا، مدیرعامل شرکت پتروشیمی توسعه نگین مکران چابهار در جلسه ای که سال گذشته با مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شده بود، این وعده را داده بود که این پروژه نمی خواهد باعث تخریب محیط زیست شود.

وی اعلام کرده بود: موضوع محیط زیست در این صنعت قطعه مهمی از یک پازل است و سطح استاندارد ها بایستی رعایت شود؛ اما باید توجه داشت که با تاخیر زمانی در اجرای این پروژه ممکن است برخی فرصت ها را از دست بدهیم.

این گفته های وی در حالی مطرح می شود که تاکنون به مسائل زیست محیطی پروژه آنگونه که سازمان حفاظت محیط زیست درخواست کرده، توجه نشده و همچنان مشکلات اجرای این پروژه حل نشده باقی مانده است. در عین حال، نامه ای نیز از سوی شورای عالی استانها به رئیس جمهور در مخاطرات اجرای این پروژه ارسال شده که مستندات آن در تابناک موجود است.