رقابت عربستان با قدرت ایران

لوبلاگ نوشت: برخی از تحلیلگران خوشبین به اشتباه معتقدند که ایران و عربستان سعودی به سوی رسیدن به درک متقابلی از ساختار امنیت منطقه ای جدید که براساس توازن قدرت میان آنها و متحدینشان است، پیش می روند. در عوض به دلیل وضعیت مملو از تنش فعلی، رقابت های منطقه ای میان ایران و رقبای عربش به احتمال زیاد افزایش خواهد یافت.

در برخی از جهات، توافق موقت هسته ای موجب کمک به مقاصد منطقه ای ایران شده است. تهران خودش را به عنوان تصمیم گیر در گذار سیاسی در سوریه و حضور قدرتمندانه در یمن می بیند. اما رویای ایران مبنی بر کسب مجدد نقش ژاندارم منطقه، بدترین کابوس برای کشورهای عربی همسایه است. به همین منظور نشستی در روزهای 13 تا 14 می در کمپ دیوید میان رئیس جمهور اوباما و سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برگزار می شود.

براساس گزارش روز 11 اکتبر روزنامه الریاض که نزدیک به خانواده سلطنتی است، عربستان سعودی گمان می کند که دخالت قدرتمندانه ایران در یمن به حدی است که تهران می خواهد رهبر این کشور را تعیین کند. آنها معتقدند که این دخالت برای این طراحی شده است تا یمن هم تبدیل به عراقی دیگر شود و تبدیل به دست پرورده ایران در منطقه شود تا چالشی برای قدرت منطقه ای عربستان سعودی شود و درب ها را به سوی القاعده و داعش باز کند.

با روی کار آمدن پادشاه جدید در عربستان سعودی و وزیر دفاع شدن پسر جوانش، ریاض قصد ندارد نقش استراتژیک قدرتمندانه اش در یمن را کاهش دهد. نتیجه جنگ همچنین اولین آزمون واقعی پیش روی پادشاه جدید است. بمباران فرودگاه صنعا توسط سعودی ها به منظور ممانعت از فرود هواپیمای ایرانی که حامل کمک های بشر دوستانه بود، نشانه این است که چگونه ملک سلمان آماده مقابله با تهران شده است.

ریاض پیش از این گفته بود که تنش زدایی در منطقه بستگی به خروج نیروهای تهران از سوریه، عراق، یمن و هرجای دیگری که ریاض ممکن است در آن حضور داشته باشد، دارد. با این وجود تهران که توافق هسته ای را دست دارد، در حال عرض اندام در کل منطقه است و هرجا که بتواند متحدی قابل اتکا پیدا کند، حضور دارد. فعالیت های نظامی نیروی قدس شامل ژنرال ارشد قاسم سلیمانی در عراق و سوریه نشانه نفوذ ایران است.

علاوه بر این رقابت میان شیعه و سنی هم عاملی کلیدی است. تنش ها میان این مذاهب به طور ویژه پس از 11 سپتامبر افزایش یافته است و تنها در پی جنگ داخلی سوریه تشدید شد. ظهور شبه نظامیان سنی همانند طالبان، القاعده، سلفی ها و داعش در منطقه باعث افزایش دشمنی میان قبایل شده است. گروه های شیعه که توسط سنی ها کافر محسوب می شوند، هیچ انتخاب دیگری جز بسیج در مقابل جهادگرایی سنی ندارند. تهران که خودش را ام القرا می نامد، از این وضعیت استفاده کرده و از گروه های نیابتی شیعه در منطقه حمایت می کند.

با در نظر گرفتن تمام این عوامل، درگیری احتمالاً فروکش نخواهد کرد، اما در عوض پس از توافق هسته ای افزایش خواهد یافت. حتی درحالی که سعودی ها به جان کری قول داده اند که آتش بس بشردوستانه در یمن را آغاز کنند، شبه نظامیان حوثی منطقه مرزی نجران در عربستان را با خمپاره مورد حمله قرار دادند.

این اقدامات واکنشی به درخواست ملک سلمان از رهبران کشورهای خلیج فارس برای مقابله با ایران بود. وی گفته بود «نیاز به مقابله با یک تهدید خارجی است، تهدیدی که سعی دارد کنترل خودش را گسترش دهد و استیلای خودش را مستحکم کند، امری که موجب تهدید ثبات منطقه ای و ایجاد فتنه فرقه ای می شود.» نشست هفه آینده در واشینگتن این چرخه از تنش ها را خنثی نمی کند. در واقع واشینگتن با ارائه تسلیحات بیشتر به کشورهای خلیج فارس، تنها این شکاف ها را عمیق تر می کند.

*دیپلماسی ایرانی