همه آنچه که معلمان باید از طرح رتبه‌بندی بدانند

با ابلاغ طرح رتبه بندی معلمان چیزی که بیشتر مورد توجه ها قرار گرفت درصد افزایش حقوق معلمان بود درحالیکه هدف از اجرای طرح همان طورکه وزیر هم اعلام کرده بود افزایش کیفی آموزش و پرورش بود و نمایندگان مجلس هم آن را بیشتر قانون خدمات کشوری می دانند.

در همین زمینه سید محمد بطحایی معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش به خبرآنلاین می گوید: طرح فعلی 10 درصد کل طرح است و فعلا در این طرح درنظر داریم با درصد خطای کمی معلمان را رتبه بندی کنیم. این طرح زمانی تکمیل می شود که یک معلم 70 درصد اعضای هیلت علمی دانشگاه حقوق بگیرد.

او در این گفت وگو به برخی سوالاتی که کاربران خبرآنلاین درباره این طرح دارند پاسخ داده است.

معلمان زیادی از ما سوال داشتند که با اجرای طرح رتبه بندی، چقدر قرار است به حقوق آنها اضافه شود. پاسخ شفاف آنها چیست؟

طرح نظام تحول آموزشی اجرا نمی شود مگر اینکه کیفیت نیروی انسانی افزایش پیدا کند که این هم با دو عامل انجام می شود یکی بالا رفتن مهارت ها و دانش معلمان. یعنی معلم روشها و علوم مربوط به حوزه خودش و استفاده از آنها را بداند و دیگری ایجاد انگیزه برای معلم در بکارگیری این علوم . هدف طرح رتبه بندی ارتقای کیفیت بخشی معلمان ، نیروی انسانی و در نهایت آموزش و پرورش است که در طرح تحول نظام آموزشی هم به آن اشاره شده است و یکی از شیوه ها برای این کیفیت بخشی، ایجاد انگیزه درمعلمان با افزایش حقوق است.یعنی این طرح به دنبال همان دو مولفه ای است که اشاره کردم اما چون معلمان ما به لحاظ معیشیتی شرایط سختی نسبت به برخی کارمندان دولت دارند وضعیت رفاهی و معیشتی خوبی ندارند و حتی در برخی مناطق ، سخت زندگی می کنند و فکرشان مشغول معیشت است ما تصمیم گرفتیم بیشتر به ایجاد انگیزه توجه کنیم.

معلمی که درگیر مسائل اقتصادی باشد نه ذوق یادگیری دارد و نه انگیره ای برای انتقال آنها. در پاسخ شما بگویم که براساس مصوبه هیات وزیران حداقل 15 و حداکثر 50 درصد حق شغل معلمانی که رتبه یک تا 4 را بدست آورند اضافه می شود. البته کسانی هستند که سابقه کاری کوتاهی دارند و امتیاز لازم را در سال 94 ندارد اما پیش بینی می کنیم حدود 80 درصد معلمان بالاخره یکی از این 4 رتبه را بدست می آورند؛ یعنی بین 150 تا 600 هزار تومان افزایش حقوق وجود دارد و پیش بینی ما این است که 10 درصد نیروی انسانی رتبه 4 را دارند.

اما وقتی طرح به این بزرگی قرار است اجرا شود باید تلاش کنیم که درصد خطای آن کم شود، چون در این‌صورت اصل طرح با تهدید مواجه می شود. برای همین درسال اول اجرا (94) ،شاخص هایی که تعریف کردیم که خیلی سخت گیرانه نیست تا معلمان به سختی نیفتند و بیشتر به سنوات خدمت، مدرک تحصیلی،زمینه کاری یعنی در نظر گرفتن مناطق محروم و غیربخوردار را در نظر داریم که با این شرایط بیشتر معلمان می توانند رتبه 2 و 3 را بدست آورند.

بنابراین رتبه بندی ها هر سال بازنگری می شود و تغییرات حقوقی هرسال برای معلمان پیش می آید؟

بله. قطعا این تغییر رتبه وجود دارد و کسی که رتبه دو و سه دارد امکان تغییر دارد اما برای رتبه 4 خیلی موارد استثنایی برای پایین آمدن دارد.برای همین اگر این طرح خوب اجرا شود و فرهنگیان استقبال کنند کیفیت خوبی در نظام آموزشی پیش بینی می شود.

برخی معلمان چندان به این رتبه بندی خوشبین نیستند و نگرانند که در رتبه بندی باز هم حقوق آنها رعایت نشود.

من در برخی جاها هم شنیدم که معلمان اعتراض داشتند و عنوان می کنند اگر قرار است حقوقی اضافه شود خوب این کارها برای چیست؟ اما این فضای بدبینی باید از بین برود و ما اگر شفاف سازی کنیم این بدبینی ها از بین می رود. معلمان باید ببیند اگر همکارشان رتبه 3 دارد واقعا این شرایط را داشته است اصلا ما با این طرح می خواهیم اعمال سلیقه های شخصی را کم کنیم یعنی کسی که رتبه 3 را با 20 سال سابقه شغلی بدست آورده دیگر پارتی بازی نیست و کاملا مشخص است. برای همین ما شاخص های عینی و عملیاتی را برای طرح درنظر گرفتیم.

بنابراین با تغییرات مدیریتی این شاخصه ها تغییر نمی کند؟

نه، الان دستگاه های دیگری هم هستند که از این طرح رتبه بندی استفاده می کنند و ما از تجربه آنها استفاد ه می کنیم تا اعمال سلیقه را به صفر برسانیم.

آقای بطحایی، بدون اجرای این قانون، الان حداقل و حداکثر دریافتی معلمان چقدر است؟

میانگین حقوق دریافتی معلمان ممکن است از سایر کارکنان دولت کمتر نباشد اما چیزی که در آموزش و پرورش همیشه معلمان ما را ناراحت کرده این است که در دستگاههای دیگر مزایای جانبی داریم و آنها ندارند. البته این مزایا در حکم نمی آید و ممکن است که عدد حکمی که من دارم با حکم یک کارمند دیگر یکسان باشد اما یکسری مزایایی را شما می گیرید که معلم ندارد مثل حق ایاب و ذهاب، ناهار، حق مسکن و بدی آب و هوا و کمکهای رفاهی.

اما برخی کارمندان دولت هم اعتراض دارند که نسبت به ساعت کاری، تعطیلات عید، تابستان و سایر تعطیلاتی که معلمان دارند، حقوق کمی دریافت نمی کنند و نباید اعتراض کنند.

دوستانی که این انتقاد را دارند به این جنبه توجه ندارند که معلم فقط سرکلاس کار ندارد و بیرون از کلاس هم باید طرح درس تهیه کند، مطالعه داشته باشد که زمان می برد.

اما چند درصد معلمان ما واقعا این کار را در زمان خارج از ساعت کاری انجام می دهند؟

این اشکال وارد است اما مانند تخم و تخم مرغ است، یعنی چون مهارت و انگیزه ندارند این مشکل پیش می آید و ذوقی برای این کار ندارد، هرچند که درصد کمی از معلمان این گونه هستند چون در شرایط فعلی اگر معلم روز قبل طرح درس را آماده نکرده باشد امکان تدریس ندارد. خودتان می دانید که دانش آموزان امروز چقدر با گذشته فرق کردند و یکی از چالشهای جدی در مدارس انضباط کلاسی است همان چیزی که به آن کلاس داری می گوییم. کلاس داری یک مقوله بسیار بسیار مهم است که معلم باید بلد باشد و اگر معلمی آن را نداند سرکلاس نمی تواند کار کند. اگر یک کارمند به هردلیلی در محل کار حوصله نداشته باشد مشکل زیادی پیدا نمی کند اما کلاس درس این گونه نیست و معلمان باید همیشه آماده باشند چون اگر معلم 5 دقیقه ذهن معلم کلاس را رها کند، سقف کلاس پایین می آید. کسانی هم که این اعتراضها را دارند به این موضوع توجه ندارند که مگر فقط باید به ارتشیها در زمان جنگ حقوق داد؟یک نظامی در زمان غیر نظامی خودش را به روز نگه می دارد تا در جنگ از توانش استفاده کند. یک معلم هم باید خودش را آماده کند تا بتواند پاسخ دانش آموز را بدهد. ما به لطف خدا به سمتی می رویم که در معلمان این شرایط را به وجود آوریم.الان خود معلمان به ما می گویند حداقلی که ما بتوانیم زندگی روزمره داشته باشیم و دغدغه معیشتی نباشد را بدهید ما تابستان هم در مدرسه آموزش ضمن خدمت می بینیم و طرح درس می نویسیم.
بنابراین ما به دنبال آن هستیم که بتوانیم آنگونه که شان یک معلم است نظام پرداختها را سامان کنیم اما در مقابل به او بگوییم تمام وقت باشد.معلم از خدا می خواهد که در مدرسه جایی باشد تا با اولیا دانش آموزان صحبت کند و با آنها در تعامل باشند.

تکلیف بازنشسته ها و کسانی که تا شهریور بازنشسته می شوند در طرح رتبه بندی چه می شود؟

الان طرح در حال بررسی است تا احکام درمهرماه ابلاغ شود اما طرح رتبه بندی برای شاغلان طراحی شده است و برای بازنشستگان فعلا برنامه ای نداریم . البته باید از تجربیات آنها در آموزش و پرورش استفاده کنیم و می توانیم کانون فکر یا اتاق فکرهایی داشته باشیم و از بازنشستگان بخواهیم که در سیستم نظارت راهبری با ما باشند. یعنی بازنشستگانی که توانایی و مهارت آموزشی دارند به عنوان راهنمای آموزشی ما هفته ای چند ساعت از مامور شوند و به مدارس رسیدگی کنند.اما در حال حاضر در طرح رتبه بندی مخاطبان اصلی شاغلان هستند.

برخی نمایندگان مجلس هم این طرح را همان قانون خدمات کشوری می دانند که هیچ ارتباطی با طرح رتبه بندی در سند تحول ندارد.

قبلا در طرح رتبه بندی پیشنهاد هایی شده بود که ما الان در شاخصه ها از آن استفاده می کنیم و باید توجه داشته باشد که اینکه در طرح رتبه بندی از چه ظرفیتی استفاده می کنید مهم نیست و اگر الان ماده 50 برنامه پنجم مبنای طرح رتبه بندی قرار گرفته اشکال ندارد و فرقی ندارد که از ظرفیت موجود استفاده کنیم یا در مجلس تصویب شود.ممکن است در سال بعد که طرح وسعت پیدا می کند نیاز به مصوبه مجلس باشد اما در مرحله اول با بررسی فراوانی که انجام دادیم متوجه شدیم در مرحله اول از ظرفیتهای قانونی موجود استفاده کنیم.برای ما مهم این بود که در کوتاه ترین زمان موجود این طرح ابلاغ و اجرا شود . ما مرحله اول را شروع کردیم که طرح مفصلی است اما همه طرح نیست و برای ادامه آن ممکن است در برنامه ششم یا مجلس نیاز به مصوباتی داشته باشیم که حتما اقدام می کنیم.

همکاران من در آموزش و پرورش باید در سال 94 به این طرح به عنوان آغاز شروع نگاه کنند ما یک کار ارزشمندی را شروع می کنیم و انشاالله با کسب نظر از فرهنگیان طرح کاملتر می شود.

این طرح به نظر شما چقدر می تواند در یک معلمی که مثلا 25 سال سابقه کار با سن و سال بالایی دارد ایجاد انگیزه کند؟

مفروض سوال شما این است که معلم باید تحقیق و پژوهش برای رتبه بندی داشته باشد، اما ما این توقع را ازمعلم نداریم بلکه با همین شاخص هایی که دارد قضاوت می شود. معلم باید طرح درس روش تدریس ، روشهای کمک آموزشی، ارزیابی از دانش آموزان و ارتباط با اولیا و دانش آموزان رابداند و این ملاک ارزیابی ما خواهد بود. بنابراین شاخصه مهم در در این طرح عملکرد وظیفه ای معلم است برای همین ما این طرح را دادیم چون در طرح رتبه بندی قبلی شاخصه هایی بود که اصلا امکان اجرایی شدن ندارد. معلم نباید فراتر از وظیفه عمل کند و اگر با کیفیت خوبی وظایفش را انجام دهد رتبه بالاتری می گیرد.

با ابلاغ طرح ساماندهی امکان دارد که برخی نیروهای مازاد حذف شوند تا مشکل بودجه حل شود؟

از سال گذشته ما سازماندهی نیروی انسانی را شروع کردیم اما در برخی جاها کمبود نیرو و برخی جاها هم مازاد نیرو داریم.مرتبا به ما فشار می آورند که با جابه جایی هایی هم موافق شود چون مثلا یک کارمند دولت به تهران منتقل شده و همسر او هم به تبعیت او منتقل شود، درحالیکه ما در تهران خیلی نیروی مازاد داریم. در تهران 80 درصد نیروی انسانی ما خانم هستند درحالیکه 50 درصد دانش آموزان ما پسر هستند.ما سال قبل 30 هزار دانش آموز بازنشسته را از آموزش و پرورش خارج کردیم و نیروی جدید نگرفتیم یعنی به تدریج با خروج نیرو، سازماندهی می کنیم اما کار بسیار سختی است و فشار فراوانی به ما می شود.

این طرح چقدر زمان برای تکمیل شدن دارد؟

من به این طرح امیدوارم هستم الان قدم اول را برداشتیم و 10 درصد کار انجام شده است. منتقدان الان نباید مخالفت کنند؛ البته  ممکن است 10 درصد را کم بدانند باید بدانند که با امکانت دولت ما طرح را اجرا می کنیم. 100 درصد احرای کار زمانی است که بتوانیم به نیروی انسانی 70 درصد یک عضو هیات علمی دانشگاه پرداخت بدهیم. الان حدود 3 هزار نفرمدرک دکتری در آموزش و پرورش دارند که نباید با اساتید دانشگاه متفاوت باشند چون آنها با نوجوان کار می کنند. نیروی انسانی به ویژه معلم محور اصلی در نظام آمورش و پرورش است که همه چیز متناسب با آنها برنامه ریزی می شود. بنابراین اگر معلم حرفه ای و با انگیزه داشته باشیم خواسته های ما حتی در کلاس کپری هم خوب اجرا می شود.