عقب‌نشینی دوم در سیاست «سود»

با تصمیم مدیران عامل بانک‌های کشور نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت یکسان می‌شود. در حالی که پیش از این رئیس‌کل بانک‌مرکزی از باز بودن دست بانک‌ها برای تعیین نرخ سود سپرده‌های کمتر از یک‌سال خبر داده بود، مدیران عامل بانک‌ها در نشستی با ولی‌الله سیف درباره نرخ سود یکسان برای سپرده‌های کوتاه‌مدت توافق کردند. با این تصمیم مدیران عامل بانک‌ها آزادسازی نرخ سود کوتاه‌مدت حذف خواهد شد.

 نشست هم‌اندیشی مدیران عامل بانک‌ها با ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک‌مرکزی برگزار شد. موضوع نرخ‌های جدید سود بانکی محور اصلی این نشست بود که مسائل مختلفی در این زمینه از سوی رئیس‌کل بانک‌مرکزی و مدیران عامل بانک‌ها مطرح شد. یکی از مسائلی که در رابطه با نرخ سود بانکی در این نشست بررسی شد موضوع «نرخ سود سپرده‌های کمتر از یکسال» بود. بر اساس رای‌گیری انجام شده در میان مدیران عامل بانک‌ها در این نشست مقرر شد نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت نیز یکسان شود. این در حالی است که پیش از این رئیس‌کل بانک‌مرکزی اعلام کرده بود بانک‌ها مسوول تعیین نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت هستند و دست بانک‌ها را برای تعیین نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت باز گذاشته‌ایم.

به این ترتیب با تصمیم جدید مدیران بانکی فضای رقابتی برای تعیین نرخ سود سپرده‌های کمتر از یک‌سال از بین خواهد رفت و نرخ یکسان برای این نوع سپرده‌ها در نظر گرفته می‌شود. در این نشست رئیس‌کل بانک‌مرکزی نیز اظهاراتی را درباره موضوع نرخ سود بانکی بیان کرد. وی با تاکید بر اینکه بانک‌ها باید در مسیر بلوغ و کارآیی در تصمیمات گام بردارند، افزود: بانک‌ها باید هرچه سریع‌تر به بازبینی نرخ سود سپرده‌های کوتاه‌مدت اقدام کنند و شفافیت لازم را در این موضوع مدنظر قرار دهند. در همین رابطه بانک‌مرکزی در معرض انتقادات شدیدی قرار دارد؛ چراکه بی‌نظمی در بازار پول قابل تحمل نیست.

دو دیدگاه درباره نرخ سود
وی با بیان اینکه در مقابل سیاست کنونی تعیین نرخ سود بانکی در بانک‌مرکزی دو دیدگاه وجود دارد، افزود: دیدگاه اول معتقد است، چرا باید بانک‌مرکزی نرخ را دستوری تعیین کند. رئیس‌کل بانک‌مرکزی ادامه داد: در دیدگاه دوم نیز بیان می‌شود به چه دلیل صرفا برای سپرده‌های یکساله نرخ تعیین و ابلاغ شده است، اما نرخ سود سپرده‌ها تعیین نشده است. سیف درباره دو دیدگاه مطرح درباره تعیین نرخ سود با اشاره به شرایط نامناسب و نامتعادل صورت‌های مالی بانک‌ها، افزود: این موضوع باعث شده است در بانک‌ها یک واگرایی بین نرخ تورم و نرخ سود بانکی ایجاد شود. در این شرایط بانک‌مرکزی درباره تعیین نرخ سود بهترین تصمیم را اتخاذ کرده است. رئیس شورای پول و اعتبار تصریح کرد: مثبت بودن نرخ سود بانکی نسبت به نرخ تورم در طول تاریخ بعد از پیروزی انقلاب سابقه نداشته است و این روند نیز نمی‌توانست در شرایط کنونی ادامه پیدا کند. وی درباره عدم توانایی بانک‌ها در مقابله با مثبت بودن نرخ سود نسبت به نرخ تورم گفت: دلیل آن کمبود نقدینگی بانک‌ها است و اگر بانک‌مرکزی به این موضوع ورود نمی‌کرد معضل بسیار پیچیده می‌شد. رئیس‌کل بانک‌مرکزی همچنین با انتقاد از نحوه تبلیغات بانک‌ها درباره نرخ سود سپرده‌های بانکی گفت: نحوه تبلیغات درخصوص جذب سپرده‌ها و متمرکز شدن بر صدم درصد سود‌های اعطایی کمتر از یک‌سال جای تعجب دارد. این نوع تبلیغات بار منفی برای نظام بانکی ایجاد کرده است و سریعا باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.

سیف ضمن درخواست از بانک‌ها برای اقدام قاطع در اجرای تصمیمات داخلی، گفت: اعتراف به ضعف در تصمیم‌گیری و اجرای تصمیمات داخلی بانک‌ها ناخوشایند است و نباید توقع داشت در جزئی‌ترین مسائل، بانک‌مرکزی وارد صحنه شود.

وی با بیان اینکه بانک‌مرکزی و شورای پول و اعتبار با اعطای آزادی عمل در چارچوب ضوابط به بانک‌ها، انتظار دارد آنها به تعهدات خود عمل کنند، افزود: منطق بانک‌مرکزی در تعیین سقف نرخ سود تسهیلات توجه به شرایط خاص نظام بانکی و اصلاح آن بوده است. در نهایت این اصلاح به ساماندهی صورت‌های مالی نیز منجر خواهد شد.

فعالیت بانک‌ها زیر خط استاندارد
علاوه بر موضوع نرخ سود بانکی، مسائلی همچون «فعالیت موسسات اعتباری غیرمجاز»، «شفافیت صورت‌های مالی نظام بانکی»، «بنگاهداری بانک‌ها»، «مبارزه با پولشویی» و «سامانه چکاوک» مطرح شد و سیف دغدغه‌های بانک‌مرکزی در این مسائل را مطرح کرد. رئیس شورای پول و اعتبار با بیان اینکه بانک‌های کشور در حال حاضر عموما زیر خط استانداردهای بین‌المللی فعالیت می‌کنند، تصریح کرد: بی‌توجهی به استانداردهای بین‌المللی موجب تحمیل ریسک‌های بسیاری به نظام بانکی شده است. مطالبات معوق و پرداخت سودهای موهوم به سپرده‌ها به وفور در کارنامه بانک‌ها مشاهده می‌شود و ادامه این روند به صلاح شبکه بانکی نخواهد بود. وی با بیان اینکه در جلسه اخیر ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی، خوشبختانه نتایج کارگروه فرادستگاهی در مورد نظام بانکی مدنظر قرار گرفته است و احساس رضایت نسبی از عملکرد همکاران وجود دارد، گفت: علاوه بر این اهتمام جدی در پیگیری پرونده‌های درشت نظام بانکی وجود دارد. البته استمرار این دستاوردها، عزم جدی دستگاه قضا و همکاری هر چه بیشتر نظام بانکی را می‌طلبد.

انتقاد بانک‌مرکزی از موسسات غیرمجاز
سیف در بخش دیگری از سخنانش از فعالیت موسسات اعتباری غیرمجاز و نحوه برخورد بانک‌های مجاز با آنها انتقاد کرد. وی با اشاره به رقابت ناسالم و مخرب موسسات غیرمجاز گفت: پرونده تعدادی از این موسسات در مراجع قضایی مورد پیگرد قرار دارد. وی با بیان اینکه یکی از مشکلاتی که لازم است مورد توجه قرار گیرد ارائه خدمات برخی از بانک‌های کشور به موسسات غیرمجاز است، گفت: ارائه خدمات به این گونه موسسات هیچ توجیهی ندارد؛ بنابراین باید هر چه سریع‌تر این بانک‌ها در ارائه خدمات به موسسات غیرمجاز تجدید نظر کنند. ضمن آنکه لازم است بانک‌ها در اسرع وقت لیستی از موسسات غیرمجازی که به آنها خدمات ارائه می‌کنند، به بانک‌مرکزی ارسال کنند. سیف با تاکید بر اینکه متاسفانه موسسات غیرمجاز عامل تعیین نرخ سود بانکی شده‌اند، تصریح کرد: در این شرایط بانک‌ها نیز دنباله رو تصمیمات نرخ سود سپرده‌های این‌گونه موسسات شده‌اند. رئیس‌کل بانک‌مرکزی تاکید کرد: محافظه‌کاری در برخورد با موسسات غیرمجاز موجب تحمیل خسارات و هجمه‌های فراوان به نظام بانکی خواهد شد.

تاکید بر شفافیت صورت‌های مالی
سیف همچنین در بخشی از سخنان خود به شفافیت اطلاعات صورت‌های مالی بانک‌های فعال در کشور اشاره کرد. وی با بیان اینکه شفافیت اطلاعات در صورت‌های مالی باید مدنظر قرار گیرد، گفت: استحکام در صورت‌های مالی از مسائل مهم نظام بانکی است. رئیس‌کل بانک‌مرکزی همچنین درباره بنگاهداری بانک‌ها گفت: واگذاری دارایی‌ها و خروج از بنگاهداری نیز باید مورد توجه ویژه در نظام بانکی قرار بگیرد، البته بانک‌ها لازم است در برهه‌ای از زمان که شرایط برای عرضه سهام نامناسب است، با تدبیر رفتار کنند. رئیس‌کل بانک‌مرکزی همچنین در بخش دیگری از اظهارات خود با اشاره به اینکه در مبارزه با پولشویی عملکرد بانک‌ها ضعیف است، افزود: اهمال نظام بانکی موجب بروز و گسترش فساد‌های گسترده خواهد شد. نظام بانکی باید انگیزه لازم برای مبارزه با فساد را داشته باشد. به همین منظور در افتتاح حساب‌ها و بررسی هویت افراد باید دقت لازم مورد توجه قرار گیرد.

پیاده‌سازی کامل سامانه چکاوک
رئیس‌کل بانک‌مرکزی در نشست با مدیران عامل بانک‌ها از پیاده‌سازی کامل سامانه چکاوک از 5 خرداد و جشن «پرواز چکاوک» خبر داد و گفت: برای این سامانه و پیاده‌سازی آن هزینه‌های فراوانی شده است. وجود چنین سامانه‌هایی نظام بانکی را پاسخگوتر می‌کند. رئیس شورای پول و اعتبار بر لزوم استفاده از استاندارد‌های بین‌المللی در خدماتPOS، ATM و نظام‌مند کردن این‌گونه خدمات منطبق با قوانین پولشویی تاکید کرد و گفت: استفاده از سامانه «سپام» که در گشایش اعتبار اسنادی و ضمانت‌نامه‌ها کاربرد دارد، موجب افزایش امنیت در مبادلات نظام بانکی خواهد شد و تقویت هرچه بیشتر این سامانه‌ها موجب شفافیت نظام بانکی می‌شود. در این جلسه مدیران عامل بانک‌ها نیز به بیان دیدگاه‌های خویش درخصوص مسائل روز بانکی همچون شفاف‌سازی ترازنامه بانک‌ها، نحوه پیگیری پرونده‌ها در محاکم قضایی، نرخ‌های سود سپرده‌ها و تسهیلات بانکی وحدت رویه بانک‌ها در پرداخت سود سپرده‌های بانکی، رقابت بانک‌ها و نظایر آن پرداختند. در پایان این نشست نیز رئیس‌کل بانک‌مرکزی بر لزوم هماهنگی میان بانک‌ها و اتخاذ تصمیم در تعیین منطقی سود سپرده‌های کوتاه‌مدت کمتر از یک سال و رقابت سالم میان بانک‌ها تاکید کرد.

منبع: دنیای اقتصاد