پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
حميد رضا مومني، مدير عامل منطقه آزاد قشم در گفت‌وگو با قانون به هرآنچه ابهام در قشم وجود داشت، پاسخ داد. از موضوع فساد 13 هزار ميليارد توماني گرفته تا حراج فرودگاه قديمي قشم و حتي عملكرد آقاي تركان كه خيلي‌ها به او انتقاد دارند سوالاتي بود كه از آقاي مومني پرسيده شد. از هيچ يك از تخلفات دفاع نمي‌كند و مدعي نيست عملكردها چندان قابل قبول بوده است. بر اين باور است كه مناطق آزاد با برنامه‌هاي جديد خواهند توانست در مسير توسعه قرار بگيرند اما در خصوص فسادهاي صورت گرفته مي‌گويد : « اگر قرار باشد مناطق آزاد تهديدي براي نظام باشد همان بهتر كه جمع شوند.» مشروح گفت‌و‌گوي مدير عامل منطقه آزاد قشم با روزنامه «قانون » در پي مي‌آيد كه مي‌خوانيد.
آقاي مومني، شواهد گوياي آن است كه عملكردهاي تجاري و توريستي در منطقه آزاد قشم چندان مورد قبول نبوده است. در اين باره توضيح مي‌دهيد؟
اگر واقعا بخواهيم به چند سال گذشته بازگرديم بايد مطالعه شود در اين خصوص كه اصلا فلسفه ايجاد مناطق آزاد در ايران چه بوده است و اين مناطق از چه عملكردي برخوردار بودند. همچنين عملكرد دولت به عنوان متولي اصلي بايد در پيشبرد اهداف مناطق آزاد سنجيده شود. نكته مهم آن است كه نمي‌توان براي تمام مناطق آزاد در ايران يك نسخه واحد پيچيد. براي مثال ما اعتقادمان بر اين است كه قشم از ويژگي‌هايي برخوردار بوده و براي مقاصد تجاري مناسب است اما براي كيش بايد گردشگري را در اولويت قرار داد. ما مي‌گوييم يكي از دلايل عدم توفيق مناطق آزاد بي‌توجهي دولت‌ها به وظايفي است كه بايد در اين خصوص به آن عمل مي‌كردند. در حوزه سخت افزار هرآنچه باعث مي‌شود سرمايه‌گذاري اتفاق بيفتد وظيفه دولت است كه اين بستر را براي سرمايه‌گذاري آماده كند. به نظر ما دولت وظيفه خود را انجام نداده است.
منظور شما از دولت، كدام دولت‌ها و در چه سال‌هايي است؟
منظور من دولت يا زمان مشخصي نيست. ببينيد، در ايران، مدت زمان كوتاهي بعد از انقلاب اسلامي جنگ هشت ساله ايران و عراق آغاز شد يعني ما هشت سال درگير فضاي جنگ بوده‌ايم و تا از آن فضا دور شويم حداقل 10 سال طول كشيد. پس از جنگ ايران و عراق نيز اولويت اول ما بهبود فضاي داخلي اقتصاد بود.در همان زمان منابع و دسترسي‌ها براي دولت محدود بوده است. بعد از آنكه تصميم به سازندگي در ايران گرفتيم ايران بلافاصله در چنگال تحريم گرفتار شد. بنابراين نمي‌توان اين‌طور تحليل كرد كه دولت‌ها به عمد قصدي براي توسعه و رونق مناطق آزاد در كشور نداشته‌اند بلكه شرايط براي اين مهم مهيا نبوده است. اگر مسائل مملكت را در سي و چند سال گذشته اهم ومهم كنيم در خواهيم يافت اعتقاد دولت‌ها بر اين بوده كه اولويت‌هاي مهم‌تري از پرداختن به مناطق آزاد در ايران وجود دارد. نمي‌توانيم دولت را صد در صد مقصر بدانيم اما اگر دولت نيم نگاهي به مناطق آزاد داشت مي‌توانست در همان شرايط هم بهتر از اين در مناطق آزاد عمل كند.
باوجود اظهار نظرهاي حمايتي اما به نظر مي‌رسد كه هنوز هم دولت‌ها به اتفاق نظر جامعي براي توسعه مناطق آزاد نرسيده‌اند. براي مثال در كيش يا قشم آن‌قدر كه مسائل انتظامي مانند گشت ارشادها مورد توجه قرار گرفته اما به مسائل اصلي مانند جذب گردشگر توجه نمي‌شود . حالا مشكل كجاست ؟
حرف من هم همين است. مناطق آزاد بر اساس قانون بايد نماينده عالي دولت در منطقه باشد. يعني تمام دستگاه‌هاي اجرايي كه در منطقه وجود دارد بايد تحت نظر مناطق آزاد باشد. وقتي اين اتفاق رخ دهد، شوراها و كميسيون‌هاي مختلف مي‌توانند مسائل منطقه را كه يكي گردشگري، سرمايه‌گذاري و ... هست مي‌تواند در همين كميسيون‌ها مورد بررسي قرار گيرد. اما يكي از مشكلاتي كه وجود دارد آن است كه همين بخش هم نيم‌بند است. براي مثال در قشم خيلي از دستگاه‌هاي دولتي تفويض اختيار كردند و براي بسياري ديگر از دستگاه‌ها اين تفويض اختيار صورت نگرفته است. به زبان خودماني يك شهر و دو كد خدا در مناطق آزاد به وجود آمده است.يا دولت بايد مناطق آزاد را بپذيرد يا اينكه شرايط ديگري براي آن در نظر گرفته شود. وقتي همه اين مسائل در اختيار خود مناطق آزاد باشد آن‌وقت مي‌توان ارزيابي كرد كه آيا يك مدير توانسته به وظايف خود در منطقه تحت اختيار خودش عمل كند يا خير. براي مثال در حوزه بانكرينگ و ذخيره‌سازي، منطقه آزاد قشم داراي ويژگي‌هاي خاصي است. اگر حد و مرز اختيارات مشخص شود مي‌توان به تمام اين ظرفيت‌ها دست پيدا كرد.
با همه مشكلاتي كه به آن اشاره داشتيد اما به نظر مي‌رسد مناطق آزاد ايران از تغيير زودهنگام و نيز مديريت‌هاي سليقه‌اي بيشتر رنج مي برد. شما به عنوان مديرعامل منطقه آزاد قشم برنامه‌اي براي جلوگيري از ادامه اين روند داريد؟
بدون شك همين مورد است كه به آن اشاره كرديد. به دليل آنكه برنامه جامع و مصوبي در مناطق آزاد وجود ندارد و به عقيده من مديري موفق خواهد بود كه بتواند از برنامه مصوب تبعيت كند .مدير بايد بتواند خودش را در معرض ارزيابي قرار دهد. مثلا اگر جذب توريست در يك منطقه آزاد كاهش داشته آن مدير بايد پاسخ روشني براي اين اتفاق داشته باشد. و اينكه رويكرد پنج سال آينده‌اش را نيز مشخص كند. با همه اين شرايط آن رشدي كه مد نظر همه است در مناطق آزاد اتفاق خواهد افتاد.
آقاي اكبر تركان در نشست‌ها و جلساتي كه در خصوص مناطق آزاد صحبت مي‌كنند اذعان دارند به اينكه تا كنون سياست‌هاي نادرستي براي توسعه مناطق آزاد وجود داشته يا اينكه حداقل ضمانت‌هاي خوب اجرايي براي اين سياست‌ها وجود نداشته است.البته انتقادهايي به عملكرد خود ايشان وجود دارد. شما چه ارزيابي‌اي از عملكرد آقاي تركان داريد؟
بي انصافي است اگر بگوييم آقاي تركان عملكرد خوبي در مناطق آزاد نداشته است...
ولي خودشان به ضعف سياست‌ها در اين مناطق اذعان دارند !
قطعا همين‌طور است. ما هم به اين موضوع اعتقاد داريم. آقاي تركان آنچه را دوست داشت تحويل نگرفت. اما من به عنوان مدير عامل منطقه آزاد قشم اين را مي‌گويم كه انصافا تلاش‌هاي آقاي تركان در منطقه آزاد قشم قابل تقدير است. ولي وقتي كشور تحريم و قفل است چه‌كار مي توان انجام داد. براي مثال اكنون يكي از چالش‌هاي بزرگ ما در مناطق آزاد عدم وجود و تاسيس بانك‌هاي خارجي است. وقتي ما تحريم هستيم و كسي براي سرمايه‌گذاري در قشم قدم نمي‌گذارد چه ارتباطي به آقاي تركان دارد؟ شما وقتي مي‌خواهي سرمايه‌گذاري انجام دهي بانك خارجي مي‌تواند تضمين كننده باشد. اما ما تحريم هستيم و كسي براي سرمايه‌گذاري در مناطق آزاد نمي‌آيد. آقاي تركان چه كاري مي‌تواند انجام دهد ؟
يعني به عقيده شما آقاي تركان به عنوان دبير شوراي عالي مناطق آزاد نمي‌تواند راهكاري براي حل اين مشكلات داشته باشد ؟
ببينيد در كشور شما چند تا بانك خارجي داريد. مثل اين مي‌ماند كه شما مي‌خواهيد كالايي را خريداري كنيد اما كسي فروشنده نيست. بحث بانك هم همين است. اين مسئله به آقاي تركان برنمي‌گردد و من به جرأت مي‌گويم يكي از پركارترين مديران كشور آقاي تركان است.
دستاورد تلاش‌هاي بي وقفه‌اي كه آقاي تركان در مناطق آزاد انجام داده‌اند، چه بوده است ؟
ما اعتقاد داريم ما داريم خودمان را براي توسعه آماده مي‌كنيم. فضا دارد مارا مي‌برد به سمتي كه حتما بايد برنامه دار باشيم و ببينيم در مناطق آزاد چه قابليت‌هايي براي سرمايه‌گذاري داريم. بايد برويم به سمتي كه بعد از توافق هسته‌اي چه برنامه‌هايي را مي‌توانيم براي جذب سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در مناطق آزاد داشته باشيم . تا حالا تحريم‌ها براي ما معضل داشت و حالا اين آمادگي براي ما دغدغه شده است. به نظر من آقاي تركان توانسته ورود به اين عرصه جديد را ايجاد كند . آنچه دارد مارا در مناطق آزاد رنج مي‌دهد نبود برنامه است. به تاكيد خود آقاي تركان ما تا سه هفته آينده بايد برنامه‌هاي جامع خود براي مناطق آزاد را مشخص كنيم . همچنين كه يكي از خواسته‌هاي نظام و مقام معظم رهبري آن است كه مناطق آزاد نبايد به جايي براي واردات تبديل شوند بايد صادر كننده باشند. از طرف ديگر گفته مي‌شود بومي سازي تكنولوژي از مناطق آزاد آغاز شود و دروازه ورود سرمايه‌گذاري‌ها باشد.
گفته مي‌شود كه تلاش‌هايي براي توسعه مناطق آزاد صورت گرفته اما از سوي ديگر مي شنويم يك فرودگاه قديمي در قشم با قيمت متري 80 هزار تومان رسما به حراج گذاشته شده است. در واقع بيت‌المال است كه دارد به مبلغي ناچيز فروخته مي‌شود. از فسادهاي اقتصادي اي كه بابك زنجاني و آقاي بقايي هم در مناطق آزاد انجام داده‌اند نمي‌توان به راحتي عبور كرد. در اين باره چه صحبتي داريد؟
بله اين فرودگاه را متري 80 هزار تومان فروخته‌اند. در اينكه آن فرودگاه بايد فروخته مي‌شده هيچ شكي وجود ندارد. اما بايد ديد آن زمان قيمت چقدر مي‌توانست تعيين شود.
حدود سه، چهار سال پيش تصميم به فروش اين فرودگاه قديمي گرفته شده است. اينقدر زمان دور نبوده كه بگوييم متري 80 هزار تومان قيمت زمين در آن مقطع بوده است.اين اقدام بيشتر شبيه به يك حراج است ...
يكي از دلايلي كه دستگاه‌هاي نظارتي حساس شده‌اند هم همين بود ما به هيچ وجه از اين نوع عملكردها دفاع نمي‌كنيم و جايي هم براي دفاع وجود ندارد. حتما تخلف بوده است كه دستگاه‌هاي نظارتي ورود كرده‌اند. بايد حق و حقوق مردم و منافع دولت سر جايش برگردد ولي نبايد شرايطي به وجود آيد كه احساس نا امني براي سرمايه‌گذاري ايجاد شود .
13 هزار ميليارد تومان فساد اقتصادي در واگذاري‌هاي قشم انجام شده است. چگونه مي‌توان با اين اتفاقات از ايجاد حس نا امني در سرمايه گذاران هم جلوگيري كرد؟ اين رقم بسيار سنگين‌تر از آن اختلاس سه هزار ميليارد توماني است.
نه اين رقم‌ها صحت ندارد.
شما بگوييد رقم واقعي چه ميزان بوده است؟
13 هزار ميليارد يا مثلا 50 هزار ميليارد تومان مهم نيست. مهم اصل فسادي است كه در اين مناطق صورت گرفته و موجب غارت بيت‌المال مي شود. ما حق نداريم بيت‌المال را هرجور دل‌مان خواست به فروش برسانيم. چرا ما در مناطق آزاد عقب افتاده شديم؟ به خاطر همين اقدامات بوده است.
داستان اين زمين‌فروشي يا زمين‌خواري‌ها در مناطق آزاد كشور چه زماني تمام خواهد شد؟ در اين چند سال گذشته به نظر مي‌رسد نوعي تزريق و توزيع رانت در مناطق آزاد جايگزين توسعه شده است.
همين‌طور است. البته توزيع رانت قدري تحليل تندي است زمين فروشي بدترين روشي بود كه براي توسعه مناطق آزاد شكل گرفت . اما ما نخواهيم توانست با زمين فروشي مناطق آزاد را اداره كنيم . نظام مناطق آزاد را ايجاد كرد تا باعث توسعه شود. اگر قرار باشد اين مناطق با تخلفاتي كه در آن صورت گرفته است تهديدي براي نظام باشد همان بهتر كه جمع شوند .
شما به عنوان مدير عامل منطقه آزاد قشم چه راهكاري براي ايست اين روند داريد ؟
تنها راه شفاف سازي است . اينكه همه مناقصات و فعاليت‌هاي اقتصادي در يك سايت قرار بگيرد كه براي همه قابل دسترس باشد .
