روز 21 تیر ماه، روز جهانی بدون نایلکس نام گرفت تا شاید به سیر تکامل تولید پلاستیک و نایلکس که در بین سال‌های 1870 تا 1908 به اوج رسیده بود خاتمه داده شود. پلاستیک‌ و نایلون‌هایی که منفعت آن خیلی کمتر از ضررهایش است و امروز در کنار سایر عوامل آلودگی محیط زیست کیسه‌های پلاستیکی تبدیل به بلای جان محیط زیست شده و سرعت نابودی محیط زیست را افزایش داده است.

به گزارش ایسنا، در ایران آمارها حاکی از تولید سالانه 177 هزار تن پلاستیک است که این رقم معادل 500 تن در هر روز است. آمارهای جهانی نشان می دهد روزانه 3.5 میلیون تن زباله در سراسر دنیا تولید می‌شود که سهم ایران از این تولید به 40 هزار تن در روز می‌رسد. این میزان 15.1 درصد تولید زباله جهان است.

علاوه بر این حدود چهار درصد از تولید نفت در جهان صرف تولید مواد پلاستیکی می شود که در جای خود رقم قابل توجهی است. در واقع تولید پلاستیک در جهان مستلزم مصرف حدود 60 تا 100 میلیون بشکه نفت در هر سال است.

بی تردید حرکت‌هایی نیاز است تا استفاده از پلاستیک کنترل شود در همین راستا از سال 1391 روز 21 تیرماه، روز بدون نایلکس با شعار «هر روز یک کیسه پلاستیکی کمتر» نامگذاری شد تا مقدمه ای برای جلب مشارکت‌های مردمی در استفاده کمتر از کیسه‌های نایلونی باشد.

مسئولین مدیریت شهری تهران معتقدند با مصرف نکردن یک کیسه پلاستیکی در هفته در هر خانواده ایرانی می‌توان از مصرف حدود 816 میلیون کیسه پلاستیکی در سال جلوگیری کرد در همین راستا سازمان میادین میوه و تره بار شهرداری تهران درحال حاضر به کلی استفاده از کیسه های پلاستیکی در میادین تره بار مناطق 22 شهر تهران را متوقف کرده و تنها از کیسه های پایه گیاهی استفاده می شود.

روزی 4.4 دهم تن نایکلس تجزیه پذیر در میادین تره بار تهران توزیع می شود

در همین راستا صفوی مدیرعامل سازمان میادین میوه و تره بار شهرداری تهران با بیان اینکه در راستای تغییر رویکرد، کاهش مصرف نایلکس های پولیمری و کم کردن آثار سوء آنها اقداماتی در سال های اخیر توسط شهرداری تهران انجام شده،گفت: سازمان میادین با همکاری ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران و فروشگاه شهروند براساس مصوبه شورای شهر از سال 88 اقدامات خوبی را آغاز کرده است. به طوری که به صورت پایلوت نسبت به مصرف نایلون های تجزیه پذیر و سازگار با محیط زیست فعالیت هایی را شروع کرده ایم.

وی با بیان اینکه در سال 90 توزیع نایلکس های تجزیه پذیر را به 15 میدان میوه و تره بار گسترش داده ایم، ادامه داد: در حال حاضر تمامی میادین و بازارهای میوه تره‌بار شهرداری تهران از نایلکس هایی با تولید پایه گیاهی و تجزیه پذیر استفاده می کنند به طوری که درحال حاضربه میزان 4.4 دهم تن در طول یک روز از این نایلکس های پایه گیاهی و تجزیه پذیر در میادین استفاده شده و 50 درصد نایلکس ها پایه گیاهی دارد.

بلایی به نام پلاستیک

دنیای امروزمان به تسخیر پلاستیک ها درآمده است؛ از نایلکس های پلاستیکی خرید روزانه گرفته تا کامپیوترها، کیسه سرم های دارویی، ظروف غذایی یکبار مصرف، پوشش بسیاری از وسایل برقی همه و همه از پلاستیک ساخته شده است. حضور پررنگ پلاستیک که زندگی را از جهاتی ساده تر کرده اما تاثیر حضور مواد سمی آنها در طبیعت بحرانی است که نمی توان آن را نادیده گرفت. هر ساله هزاران ماهی، پرنده، خزنده و پستاندار تنها به دلیل حضور ناخواسته پلاستیک در محیط زندگی شان نابود می شوند. نباید حیات هیچ موجودی در اثر وجود پلاستیک در محیط به خطر بیفتد.

ترکیبات اولیه و سمی پلاستیک ها عبارتند از اتیلن اکسید، هیدروکربن های سمی و قابل اشتعال و در نهایت بنزن. پلاستیک در حین تجزیه معمولا مواد سمی و خطرناکی همچون پلی استرین، بیسفنول آ و استیرن تریمر را وارد محیط می کند. برخی از این ترکیبات باعث تغییرات هورمونی می شو​د و برخی دیگر به صورت غیرمستقیم سلامت انسان ها را تحت الشعاع قرار می دهد. حتی بلعیده شدن پلاستیک توسط موجوداتی که به هر شکل منبع غذایی انسان هستند، می تواند بر سلامت انسان ها تاثیرگذار باشد. بسیاری از مواد شیمیایی پلاستیک ها نظیر فتالات ها بعد از ورود به بدن به سرعت از آن خارج می شوند، اما تاثیری که بر جا می گذارند، در طولانی مدت مشخص خواهد شد.

بررسی مشکلات استفاده از کیسه های پلاستیکی

ظروف یکبار مصرف پلیمری و کیسه های پلاستیکی در صورت تماس با مایعات و مواد غذایی بالای 40 درجه، ماده ای شیمیایی و تلخ به نام استایرن از خود خارج می کنند که بیش از 77 نوع بیماری سرطان‌زا را به همراه دارد. همچنین از قرار گرفتن مواد پلاستیکی در مجاورت حرارت بالا یا دماهای خیلی پایین (نزدیک به نقطه انجماد)، یک ماده شیمیایی با خصوصیات شدیدا سمی و سرطان زا به نام دیوکسین آزاد می شود. به همین دلیل نوشیدن چای و همچنین آب یخ زده در داخل ظروف پلاستیکی در صورت مداوم در دراز مدت می تواند موجب ایجاد سرطان های دستگاه گوارش شود.

قرار دادن نان داغ در کیسه پلاستیکی باعث شکسته شدن شاخه های پلیمری کیسه و ورود مونومر به داخل مواد موجود در آن و در نتیجه ورود به سیستم غذایی و بدن انسان خواهد شد که در نهایت در دراز مدت منجر به سرطان می شود.

متاسفانه امروزه میلیون ها تن در ایام ماه مبارک رمضان و سایر ایام مذهبی، نذورات خود را در ظروف یکبار مصرف توزیع می کنند در حالی که از آلودگی و سرطان زا بودن این ظروف بی اطلاع هستند.

با تغییر الگو بلای جان محیط زیست را برای همیشه برطرف کنیم

پلاستیک‌های پایه نفتی با ماندگاری به طور متوسط 300 سال، یک ماده تجزیه ناپذیر محسوب می شوند. این در حالیست که کیسه های تجزیه پذیر با پایه غیرنفتی به طور متوسط از چند هفته الی یک سال تجزیه شده و به طبیعت برمی گردند.

تغییر الگو و کاهش مصرف کیسه ها، ظروف و محصولات یکبار مصرف پلاستیکی و به جای آنها استفاده از ظروف با پایه گیاهی (نشاسته ذرت، سیب زمینی و...) و نیز بازگشت به فرهنگ سنتی همچون استفاده از ساک های پارچه ای برای خریدهای روزانه و ظروف ملامینی و چینی برای توزیع نذورات برخی از روش‌ها برای کاهش مصرف پلاستیک در زندگی روزمره است.

درحال حاضر در دنیا ظروفی تولید و عرضه می گردد که به طور کامل از نشاسته گیاهی ساخته شده و حتی قابل خوردن هستند که به آنها زیست تخریب پذیر گفته می شود. سازگاری با محیط زیست، تهیه از منابع اولیه تجدید پذیر و عدم وابستگی به مواد اولیه نفتی، نداشتن هیچ گونه آثار تخریبی بر محیط زیست پس از تجزیه شدن در خاک و مصرف انرژی کمتر در فرایند تولید از مزایای استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی و کیسه های پلاستیکی تجزیه پذیر است.