جنگ فکت شیت ها و جلسات توجیهی

تجربه دو توافق موقت ژنو و لوزان و تبعات پس از آن به ويژه آن چه به جنگ فكت شيت ها معروف شد، اين نگراني را بطور جدي دامن زده بود كه پس از حصول به توافق نهايي نيز شكاف عميق تَر روايتي ميان دوطرف ظاهر گردد؛ با اين حال و خوشبختانه با گذشت چند روز از اعلام توافق چنين شکافی هنوز مشاهده نگرديده است. پرداختن به برخي تمهيدات و اقدامات رسانه اي تيم هسته اي در دور جديد مذاكرات مي تواند به رمزگشايي و درك چگونگي و دلايل اين وضعيت كمك كند. با اين حال مي بايست توجه كرد كه كارهاي مربوط به پرونده هسته اي خاتمه نيافته و ابتكارات رسانه اي تيم هسته اي بايد با قدرت و هوشياري كماكان ادامه يابد.


در مورد جنگ فكت شيت ها، نمي بايست شكاف روايتي عظيمي كه بين هيات ايراني و هيات غربي بعد از تفاهمات ژنو و لوزان پيش آمد را صرفا به برگه اي سه صفحه اي تحت عنوان فكت شيت تقليل داد. در واقع يكي از ابزارهايي كه سالهاست هيات هاي سياسي غربي و به ويژه آمريكايي براي همراه كردن افكار عمومي با سياست خارجي شان بكار مي برند، جلسات توجيهي پرتعداد به همراه تهيه برگه هاي فكت شيت بوده است. بدون شك تاثير برگزاري جلسات توجيهي پرمحتوي و پرتعداد، اگر بيش از اثر فكت شيت ها نبوده است، قطعا كمتر از آن هم نبوده است. به عبارت ديگر غربي ها همواره و در طول مذاكرات قبلي هيات هاي رسانه اي اصلي حاضر در مذاكرات را هر دو تا سه روز يكبار بطور مفصل توجيه نموده و برداشت ها و روايت خود را از گفتگوها به اذهان و پس زمينه فكري اين رسانه ها منتقل مي نمودند. لذا در واقع فكت شيت ها حلقه آخر مجموعه اي از اقدامات تدريجي و حساب شده آنها بودند كه در واقع پازل چيده شده و تدريجي آنها را تكميل مي كرد.

در اين دور از گفتگوها در وين، تيم مذاكراتي هسته اي كشور، با تكميل تجربيات قبلي و همراه كردن ابتكارات جديد با اين تجربيات ، رويكرد و راهبرد جديدي را در عرصه ديپلماسي عمومي مربوط به مذاكرات اتخاذ نمود. در اين دور، علاوه بر تمهيدات و مقدمات رسانه اي متعددي كه شرح آنها از حوصله اين نوشته خارج است، برگزاري هشت جلسه توجيهي متفاوت براي رسانه هاي داخلي و خارجي موثرترين اقدامي بود كه باعث گرديد روايت ايراني از مذاكرات پابه پا و حتي در مقاطعي پر رنگ تَر از روايت غربي در رسانه هاي جهاني و بين المللي مطرح گردد. به ويژه چهار جلسه مفصل با خبرنگاران رسانه هاي اصلي غربي و بين المللي كه همگي بصورت جلسات توجيهي زمينه اي Background Briefing با مقامات عالي تيم مذاكراتي ايران برگزار گرديد، نقشي تعيين كننده در تزريق روايت ايراني به اين رسانه ها إيفا نمودند كه انعكاس آنها در گزارشات اين رسانه ها در طول مذاكرات به خوبي مشهود بود. تفاوت جلسات توجيهي زمينه اي با جلسات ضبط خاموش off the record در اين است كه در جلسات توجيهي زمينه اي امكان نقل قول از تمامي مطالب مطروحه بصوررت كامل وجود دارد، به شرطي كه نام مقام عالي شركت كننده در جلسه توجيهي ذكر نگردد. بعلاوه براي تاثير گذاري بيشتر اين جلسات، متن كامل اين جلسات به فاصله بسيار كوتاهي پياده مي شدند و علاوه بر ارسال براي شركت كنندگان، براي بيش از ٦٥٠ رسانه و خبرنگار در سراسر جهان ارسال مي گرديد.

اين جلسات توجيهي، با استقبال زياد رسانه هاي غربي و بين المللي مواجه شده بودند. به ويژه آخرين جلسه مفصلي كه بعد از حصول به توافق و ساعاتي قبل از قرائت بيانيه توافق مشترك برگزار گرديد در واقع نقش يك فكت شيت فني و حرفه اي به زبان انگليسي را ايفا نمود كه به اصلي ترين سؤالات اين رسانه ها و خبرنگارانشان پاسخ داد و باعث شد روايت ايراني از توافق در پس زمينه تحليل و خبري اين رسانه ها تزريق شده و عملا تيم ايراني را از ارايه فكت شيت انگليسي بي نياز نمايد. در واقع يكي از دلايل تعادل نسبي در گزارشات رسانه هاي خارجي و ناكامي برخي رسانه هاي معاند از شايعه سازي هاي مخرب همانند مذاكرات ژنو و لوزان، برگزاري منظم همين جلسات به همراه ارتباط دائمي و نزديك با كليه رسانه هاي خارجي و داخلي بوده است . به اين أقدامات مي بايست ١١ مصاحبه اختصاصي عمدتا تلويزيوني دكتر ظريف پس از حصول به توافق با مهمترين رسانه هاي جهان در مناطق مختلف جغرافيايي را اضافه كرد.

در بعد رسانه هاي داخلي هم، چهار جلسه توجيهي به فواصل زماني مناسب به همراه يك كنفرانس خبري مفصل سعي در ايجاد همين فضا را در رسانه هاي داخلي داشت. به ويژه جلسه هاي سوم و چهارم كه سعي گرديد طراحي هاي رسانه اي ويژه در آنها با كمك خبرنگاران حاضر در وين صورت پذيرد. بعد از جلسه چهارم توجيهي هم كه در واقع خطوط اصلي بيانيه وين مشخص شده بود، محورهاي اين بيانيه در شش بند تهيه و در اختيار رسانه هاي داخلي قرار گرفت كه نقش بسيار مهمي در آماده ساختن افكار عمومي درباره خطوط اصلي تفاهم احتمالي و مهمتر از آن توجيه رسانه هاي داخلي در خنثي كردن شايعه سازي مغرضانه برخي از رسانه هاي خارجي داشت.

علاوه بر اين اقدامات و پاره اي اقدامات نامحسوس ديگر كه تا حدود زيادي از ديد رسانه ها و عموم مردم به دور بوده است، در اين دور از مذاكرات سعي گرديد كه ابتكارعمل و پيش دستي رسانه اي همواره بعنوان يك أصل مهم در دستور كار قرار داشته باشد. پيام يوتيوبي دكتر ظريف، توييت عِوَض نكردن أسب ها در وسط مسير به فاصله دقايقي قبل از نطق مهم جان كري، مقاله ايشان در روزنامه مهم فايننشال تايمز و بهره گيري به جا و مناسب از ديپلماسي بالكوني از جمله اين اقدامات و پيش دستي هاي رسانه اي بوده اند.

نكته مهم ديگر اين كه بايد دانست توافق وين پايان كار نيست. بلكه آغاز مرحله اي جدي تَر و حساس تَر از فعاليت هاي سياست خارجي كشور است و مي بايست با همدلي و هوشياري تمامي نهادها و سازمان هاي داخل كشور، اقدامات انجام شده را تقويت و براي ادامه مسير طراحي مناسبي را انجام داد. شكاف و جنگ روايتي ايران با طرف هاي غربي به ويژه در سه ماه آينده و مراحل بررسي توافق به احتمال زياد ادامه يافته و تقويت هم خواهد شد. توجه كافي و وافي به ملزومات و جهات مختلف اين موضوع به ويژه از جنبه ديپلماسي عمومي موضوعي است كه نبايد از دستور كار خارج شود. كار تازه شروع شده است.

*خبرانلاین