پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : دانشگاه صنعتی شریف به عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشرو کشور تا کنون مطالعات سودمندی را درباره پدیده ریزگردها انجام داده است، با این وجود محققان این دانشگاه از عدم توجه جدی مسؤولان به انجام فعالیت‌های علمی در این حوزه و عدم تخصیص بودجه‌های پژوهشی به دانشگاه‌ها در این حوزه گلایه‌مند هستند.
به گزارش ایسنا، هجوم ریزگردها طی چند سال اخیر به مناطقی از کشور چنان شدت یافته که این موضوع به یکی از محورهای داغ خبری تبدیل شده است. اما این پدیده سوژه جدیدی نیست و محققان دانشگاهی از مدت‌ها قبل کار مطالعه بر روی این پدیده را انجام می‌دادند. در این راستا طرح‌های پژوهشی مختلفی مانند طرح کلان ملی توسط شورای علوم، تحقیقات و فناوری تحت عنوان طرح کلان ملی مطالعه، ارزیابی و مدیریت ریزگردها تصویب شده، با این وجود و همچنین اعلام وعده‌های متعدد از سوی مسؤولان به ویژه پس از بحرانی که این پدیده در بهمن ماه سال گذشته به وجود آورد، کماکان بستر و بودجه لازم جهت انجام این تحقیقات تامین نشده است.
دکتر محمد ارحامی، مدیر گروه محیط زیست دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی شریف درباره آنچه عملا در حوزه پژوهش اتفاق افتاد، می‌گوید: تا کنون پروپوزال‌های متعددی از سوی دانشگاه شریف به ارگان‌های مرتبط با ریزگردها ارائه شده که متأسفانه بودجه هیچ یک از این طرح‌ها تأئید شده است.
وی همچنین از عدم تخصیص بودجه‌های مصوب برای مطالعه ریزگردها انتقاد کرد و گفت: عدم اهتمام مسؤولان و اختصاص نیافتن اعتبارات لازم باعث شده تا به حال پیشرفت قابل ملاحظه‌ای از این طرح‌ها که برای حل ریشه‌ای معضل ریزگردها تعریف شده بود، به دست نیاید.
مطالعات محققان دانشگاه صنعتی شریف درباره ریزگردها
پروپوزال‌های ارائه شده به ارگان‌های مرتبط با پدیده ریزگردها بر اساس مطالعاتی بوده است که پیش از این در دانشگاه صنعتی شریف صورت پذیرفته بود.
دکتر ارحامی در مورد یکی از مهمترین مطالعات انجام شده اظهار کرد: چند سال قبل تحقیقاتی در مورد شناخت کانون‌های خارجی ریزگردهای تهران انجام شد و بعد از آن نتایج بدست آمده برای پنج شهر دیگر نیز مورد بررسی قرار گرفت که اهواز نیز جزو شهرهای هدف بوده است. شیوه‌ای که در این مطالعه در پیش گرفته شد، مدل‌سازی الگوهای گرد و غبار بود. در این مطالعه الگوهای آلودگی گسترده چند سال پیش بررسی شد تا مشخص شود کدام مناطق در خارج از ایران کانون اصلی ایجاد غبار در شهرهای داخل کشور هستند.
وی افزود: در بررسی مناطقی که احتمال می‌رفت در ایجاد گرد و غبار نقش داشته باشند، کشورهای همسایه غربی ما تا شمال آفریقا دسته‌بندی شدند و با مدل‌سازی صورت گرفته، مشخص شد بیشترین تأثیرپذیری گرد و غبار تهران در دوره‌های مورد مطالعه از کشور عراق و به طور دقیق نواحی بین دجله و فرات است. علاوه بر بین‌النهرین به نظر می‌رسد نقش سایر مناطق نیز در تشدید توفان‌های گردوغبار شهرهای جنوبی مانند اهواز قابل توجه است، یکی از مناطقی که احتمال می‌رود نقش پر رنگی را در این موضوع ایفا می‌کند، هورالعظیم است. ویژگی مشترک این دو ناحیه کم شدن سطح آب آنها طی سالهای گذشته و به تبع آن افزایش مناطق خشک در اطرف آنهاست که عامل تشدید کننده پدیده گرد و غبار به شمار می‌روند.
پژوهش، کلید حل ریشه‌ای مشکلات
استادیار دانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریف عدم توجه به توانمندی‌های مراکز پژوهشی دانشگاه‌ها در زمینه مطالعات و اجرای طرح‌ها در حوزه‌های مختلف و به کارنگرفتن نتیجه تحقیقات و پژوهش‌ها در حل ریشه‌ای مسائل را علت پیشرفت ضعیف در حل و فصل مسائل کلان کشور دانست و افزود: عملکرد ضعیف در ساماندهی طرح‌ها و پروژه‌های مطالعه ریزگردها و تحقق اهداف آنها موجب شده تا بدون ریشه‌یابی و نگاه جامع به مشکلات با اقدامات کوتاه مدت و جزیره‌ای نهادها، مسائل به طور کامل حل و فصل نشوند و ادامه این روند به بحران‌های جدی بینجامد.
ارحامی عوامل مهمی که در عدم به ثمر نشستن مطالعات و تحقیقات دانشگاهی در زمینه ریزگردها نقش دارند را نبود یک متولی مشخص با توجه به درگیر بودن ارگان‌های مختلف در موضوع ریزگردها و جای خالی مدیریت کلان، جهت راهبری نهادها و مشخص کردن وظیفه هر نهاد می‌داند که به گفته وی موجب می‌شوند، تحقیقات دانشگاهی هم کاربردی نشوند. با این وجود وی نقش سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت بهداشت و مسئولان روابط خارجی را در حل این مشکل بسیار پر رنگ و تأثیرگذار دانست.
