یک چهارم جمعیت کشور درگیر اختلالات روانی‌‌اند

رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران ضمن بیان اینکه جامعه در حال حاضر به سمت آسیب‌هایی پیش می‌رود که دارای شادی و لذت‌های آنی هستند گفت: عمده آسیب‌هایی که امروزه جوانان به آن گرایش می‌یابند مانند مشروبات الکلی، روابط جنسی و حتی خشونت‌های آنی و غیره همگی دارای شادی‌ها و لذت‌های آنی هستند.

سید حسن موسوی چلک در مراسم "بررسی نقش خطوط مشاوره تلفنی و مددکاری اجتماعی در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی" که به همت انجمن حقوق کودکان در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، با تاکید بر اینکه نمی‌توان آسیب‌ها را کاهش داد مگر آنکه از نگاه‌های جزیره‌ای به آن‌ها اجتناب کرد، گفت: در حال حاضر شاهد افزایش تنوع آسیب‌های اجتماعی هستیم که عمده این آسیب‌ها ناشی از تکنولوژی و فناوری‌های نوین هستند.

وی در ادامه به کاهش سن ابتلا به آسیب‌ها در کشور اشاره کرد و گفت: کاهش سن ابتلا به آسیب‌ها در کشور به حدی گسترش یافته است که شاهد آن هستیم که به دلیل گسترش جرایم توسط کودکان و نوجوانان، کانون‌های اصلاح و تربیت در سطح کشور افزایش یافته‌اند.

رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در ادامه به کودکانی اشاره کرد که به علت مشاغل والدین خود در خانه تنها هستند و افزود: "کودکان کلیددار" همواره یکی از مشکلات والدین در تابستان هستند زیرا این کودکان بخش عمده‌ای از روز را به علت مشاغل والدین خود در خانه تنها بوده و به این ترتیب دچار آسیب‌های متعدد می‌شوند.

چلک در ادامه به وضعیت نامناسب حاشیه‌نشینان اشاره کرد و گفت: در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که 11 میلیون جمعیت آن فاقد امکانات و خدمات عمومی هستند و این‌ها همان حاشیه‌نشین‌ها را تشکیل می‌دهند.

وی ادامه داد: در حال حاضر حدود یکهزار سکونت‌گاه غیر رسمی با 11 میلیون جمعیت تا به حال شناسایی شده‌اند که آنها همان گروه‌های در معرض خطر و آسیب دیده اجتماعی هستند که اولین گروه آسیب پذیر و درمعرض خطر آن‌ها نیز کودکان هستند.

رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران افزود: کودکانی که فاقد امکانات لازم بوده و از طبیعی‌ترین حقوق خود محروم هستند طبیعی است که مبتلا به بزه شده و شاهد افزایش جرایم در آن‌ها باشیم.

موسوی چلک با تاکید بر اینکه در حال حاضر مسئولیت اجتماعی در کشور دغدغه نیست عنوان کرد: گاهی خودمان را به خواب می‌زنیم و واقعیت‌های اجتماعی را نادیده می‌گیریم؛ بدین ترتیب شاهد آن هستیم که در حال حاضر کودکانی که باید آینده کشور را ساخته و مسیر توسعه را هموار کنند به دلیل محرومیت‌های گوناگون در جریان بزه و جرایم قرار گرفته و آسیب دیده شده‌اند و طبیعی است که جامعه پس از ابتلای آنان به بزه، پذیرش خوبی از آن‌ها نداشته باشد به همین دلیل در چنین شرایطی تغییر دیدگاه‌ها الزامی است.

وی درخصوص نقش مددکاران اجتماعی برای کاهش آسیب‌ها در کشور گفت: در حال حاضر به دلیل ظرفیت‌ها و مسئولیت‌هایی که مددکاران اجتماعی دارند، "اجرا" را مهم‌ترین وظیفه آنان نمی‌دانند بلکه به علت غفلت‌های زیادی که در حوزه سیاست‌گذاری آسیب‌های اجتماعی وجود دارد مهم‌ترین نقش مددکاران در حال حاضر در سیاست‌گذاری‌هاست.

رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در این خصوص تصریح کرد: در حال حاضر هیچ سیاست مشخصی در حوزه آسیب‌های اجتماعی نداریم. به طور مثال 4 سال است که لایحه حمایت از حقوق کودکان در مجلس در حال خاک خوردن است و هیچ گاه به صحن علنی نرسیده و تصویب نشده است.

چلک افزود: در صورتی که این لایحه با خرد جمعی تدوین شده و باور دارم که چنانچه این لایحه به تصویب برسد و حتی اگر 30 درصد آن تصویب شود، هیچ کشوری در دنیا در حوزه پیگیری حقوق کودکان از ایران جلوتر نخواهد بود.

وی در ادامه با تاکید بر اینکه در حال حاضر هیچ مشکلی در وجود برنامه، طرح و اجرا و ارتباط بین سازمانی وجود ندارد، عنوان کرد: تنها مشکل ما در حوزه آسیب‌های اجتماعی عدم سیاست‌گذاری‌های صحیح است زیرا همواره در این حوزه در سیاست‌گذاری دچار غفلت شده‌ایم و حوزه اجتماعی وارد یک حاشیه در سیاست‌گذاری شده است زیرا به هر دلیلی نمی‌خواهیم به این حوزه وارد شویم و آن را به قصد کنار گذاشته‌ایم.

رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در ارتباط با نقش کمیته‌ها و شوراها در کشور گفت: در حال حاضر مرجع ملی حقوق کودک را در کشور داریم که هیچ کاری را پیش نمی‌برد و شوراها و کمیته‌های بسیار زیاد دیگری که همانند همان مرجع ملی حقوق کودک عمل می‌کنند. به این ترتیب معتقدم در صورت تشکیل کمیته و شورا برای هر مساله‌ای شاهد آن خواهیم بود که پس از آن هیچ کاری در آن حوزه پیش نخواهد رفت.

چلک ادامه داد: همین الان اگر درخواست 100 خودرو برای 123 (اورژانس اجتماعی) داشته باشیم در مقابل 1000 خودرو الگانس برای 110 (ناجا) خواهید دید که به کدام یک از این نیازها سریع‌تر پاسخ داده می‌شود و کدام به فراموشی سپرده می‌شود و مکررا به تعویق می‌افتد؟.

وی افزود: چنانچه در جامعه‌ای رویکرد به آسیب‌ها قضایی و انتظامی باشد نمی‌توان شاهد کاهش آسیب‌ها و بهبود اوضاع بود. به همین دلیل مددکاران در حال حاضر باید پرسشگر باشند.

رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در ادامه به اجازه قانون به هر فردی که موردی از کودک‌آزاری را مشاهده کرده است اشاره کرد و گفت: قانون در سال 1381 این اجازه را به هر کسی که موردی از کودک‌آزاری را مشاهده کرده داده است تا این مسئله را به مراجع بالاتر گزارش دهد و در چنین شرایطی حتی اگر "صدای یارا" به عنوان یک نهاد غیر دولتی محدودیت‌هایی را داشته باشد، اما 123 که اورژانس اجتماعی است؛ هیچ محدودیتی در مورد هیچ مورد آسیب رسانی به کودکان را نداشته و هیچ نیازی به مجوز حضور هم برای انجام مداخلات خود ندارند.

چلک یکی از مشکلات اساسی در حوزه آسیب‌های اجتماعی را عدم فراگیری اقدامات در این حوزه عنوان کرد و گفت: مشکل ما در سامان‌دهی آسیب‌های اجتماعی بهزیستی نیست بلکه مشکلاتی چون کمبود بودجه، مشکلات ساختاری و... در بهزیستی وجود دارد که باید حل شده و همچنین تمامی سازمان‌ها و NGO ها در بخش غیر دولتی و دولتی نیز باید با بهزیستی همکاری‌های لازم را داشته باشند و موارد خود را برای مثال به اورژانس اجتماعی ارجاع دهند این در حالی است که بویژه در خطوط تلفنی بیشترین مشکل در ارجاع وجود دارد که این مسئله ناشی از عدم شناخت صحیح منابع موجود است.

وی همچنین به فقر دانش در حوزه مددکاری اجتماعی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر در حوزه مددکاری با فقر دانش روبه‌رو هستیم و این مسئله ناشی از سنتی بودن نظام آموزشی کشور و مبتنی نبودن آن بر نیازهای روز است که باعث می‌شود نتوانیم نیروهای متخصص صحیحی را در جامعه تربیت کنیم.

رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران در ادامه به ظرفیت‌های خوب آیین‌ دادرسی جدید برای اقدامات مددکاری اشاره کرد و گفت: در حال حاضر در آیین‌ دادرسی جدید ظرفیت‌های خوبی برای اقدامات مددکاری در نظر گرفته شده است و در بخش اجتماعی قانون مجازات اسلامی هم این ظرفیت‌های خوب را داریم پس در حال حاضر هم آیین‌ دادرسی جدید و هم قانون مجازات اسلامی جدید به عنوان فرصت مغتنم برای اقدامات صحیح مددکاری در جامعه هستند. هرچند هنوز هم برای پذیرش نظر مددکار توسط قضات هیچ الزامی وجود ندارد اما یک مددکار آگاه می‌تواند نظرات خود را به انجام برساند.

چلک همچنین از تربیت مددکار در گرایش‌های تخصصی خبر داد و گفت: در حال حاضر شاهد آن هستیم که مددکاری در شاخه‌ها و گرایش‌های تخصصی چون قضایی، کیفری و ... در حال آموزش هستند که می‌توان طی 10 تا 15 سال آینده شاهد نتایج آن در جامعه و بهبود اوضاع باشیم.

وی همچنین به ارائه آماری دردناک از وضعیت اختلالات روانی در کشور اشاره کرد و گفت: در حال حاضر 23 درصد جمعیت کشور یعنی حدودا یک چهارم جمعیت درگیر اختلالات روانی مختلف هستند که خشونت‌های جسمی یکی از مولفه‌های این اختلالات است درحالیکه خشونت‌های روانی ناشی از آن را نمی‌توان اندازه‌گیری کرد و خشونت‌های جنسی را نیز به علت تابوهای موجود در جامعه نمی‌توان مطرح کرد پس تنها می‌توان به ارائه آمار خشونت‌های جسمی ناشی از این اختلالات پرداخت.

وی در پایان با تاکید بر اینکه در اجرا و ساختار در حوزه آسیب‌های اجتماعی نیاز به بازنگری‌های شدید داریم و با ظرفیت‌های موجود اگر بخواهیم و اراده داشته باشیم می‌توانیم موثر عمل کنیم عنوان کرد: ضعف ما در حوزه اجتماعی این است که همیشه برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌هایمان یک قدم عقب‌تر از وضعیت موجود است و برای رفع این مشکل باید در نقش خود بازنگری کرده زیرا در غیر این صورت نمی‌توانیم شاهد بهبود اوضاع در حوزه آسیب‌های اجتماعی شویم.