زنگ خطر سقوط دوباره قیمت نفت

همشهری نوشت: ایران در شرایطی از عزم خود برای بازگشت به جایگاه جهانی‌اش در بازار نفت خبر داده که قیمت‌ها رو به کاهش گذاشته و به بشکه‌ای کمتر از ۵۰ دلار رسیده است.

اما با وجود كاهش قيمت‌ها، مديران نفتي در حال آماده‌سازي‌ شرايط براي بازپس‌گيري سهم ايران از بازار نفت هستند. اين انتظار وجود دارد كه درصورت آغاز اجراي توافق هسته‌اي طي ماه‌هاي آينده محدوديت‌هاي صادرات نفت برداشته شود اما بازگشت به شرايط قبل با دشواري‌هايي همراه خواهد بود.

از طرفي افزايش سطح توليد و قرارداد با شركت‌هاي بزرگ نفتي براي بازگشت به ميدان‌هاي نفتي كشور چند‌ماه زمان مي‌برد چراكه طبق آخرين اخبار رونمايي از قراردادهاي جديد نفتي كشور به زمستان موكول شده است. از سوي ديگر پس گرفتن بازار در شرايطي كه بازار از نظر عرضه اشباع شده، به مسئله‌اي مهم براي وزارت نفت تبديل شده است.

طي سال‌هاي گذشته ديگر صادركنندگان نفت توانسته‌اند از فرصت كاهش صادرات نفت ايران استفاده كنند و بسياري بازارهاي صادراتي كشور را در اختيار بگيرند. كشورهاي اروپايي در دوران تحريم از ايران نفت نخريده‌اند و كشورهاي آسيايي نيز خريد خود را كاهش دادند تا صادرات نفت ايران از روزانه 2 ميليون و 400هزار بشكه به يك‌ميليون بشكه در روز كاهش يابد.

پيش از توافق ژنو، ميزان صادرات نفت ايران تا 800هزار بشكه در روز پايين آمده بود. بيژن زنگنه وزير نفت ايران طي ماه‌هاي گذشته به ساير كشورهاي عضو اوپك اعلام كرده است كه بايد بازارهاي ايران را پس بدهند چراكه با لغو تحريم‌ها به سرعت صادرات ايران افزايش خواهد يافت. برخي تحليلگران بين‌المللي اما پيش‌بيني كرده‌اند كه بازگشت ايران به بازار نفت تا سال 2016زمان مي‌برد.

تغيير شرايط توليد نفت و بازگشت به جايگاه قبلي در اوپك مهم‌ترين هدف پيش روي وزارت نفت در دوران پس از تحريم‌ها به شمار مي‌رود. زنگنه در برنامه‌هاي اوليه خود براي وزارت نفت اعلام كرده بود كه افزايش توليد به سطحي كه در سال 84بود يعني بيش از 4ميليون بشكه در روز هدف اصلي اين وزارتخانه است. بر همين اساس از ماه‌ها قبل مذاكرات با شركت‌هاي بزرگ نفتي براي بازگشت به ايران آغاز شده است. وزارت نفت همزمان كميته‌اي را براي طراحي قراردادهاي نفتي جديد با هدف ايجاد جذابيت براي سرمايه‌گذاران خارجي، تشكيل داده است. طي ماه‌هاي گذشته در چند نوبت از رونمايي قراردادهاي نفتي خبر داده شد اما هنوز اين اتفاق رخ نداده است.

وزير نفت در اين زمينه گفت: مدل جديد قراردادهاي نفتي دسامبر امسال (آذر - دي) در لندن معرفي مي‌شود. بيژن زنگنه افزود: قراردادهاي جديد با شركت‌هاي خارجي در قالب IPC امضا خواهد شد كه فكر مي‌كنم جذابيت بيشتري داشته باشد. طبق اعلام وزارت نفت، همزمان با معرفي مدل جديد قراردادهاي نفتي در لندن پروژه‌هاي بخش بالادستي نفت كه قرار است در قالبIPC توسعه پيدا كنند نيز به سرمايه‌گذاران معرفي خواهد شد. در مدل تازه قراردادهاي نفتي ايران قرار براين است كه حلقه‌هاي مختلف صنعت نفت شامل اكتشاف، توسعه و توليد به‌صورت يكپارچه واگذار شوند تا شركت‌هاي خارجي با چنين قراردادي، انگيزه‌اي براي حضور در صنعت نفت ايران داشته باشند.

در اين قرارداد مالكيت مخزن قابل انتقال نيست و مالكيت واگذار نمي‌شود و توليد صيانتي از مخزن، يكي از مهم‌ترين مباحث در اين قراردادهاست. دراين مدل از قرارداد، عمليات اكتشاف به پيمانكار واگذار مي‌شود و بايد سعي شود شركت‌هاي خارجي به مناطق پرريسك صنعت نفت وارد شوند زيرا قاعده در دنيا اين است كه هزينه سنگين اكتشاف را شركت‌هاي خارجي تأمين كنند و نبايد هزينه‌هاي ملي صرف مخارج اكتشاف شود.

    سقوط قيمت نفت

بهاي نفت در بازارهاي جهاني طي هفته‌هاي گذشته رو به كاهش گذاشته است؛ به‌طوري كه طي 3هفته از 58دلار به زير 50دلار سقوط كرد. بهاي هر بشكه نفت برنت درياي شمال روز گذشته به 49دلار و 38سنت رسيد تا كمترين قيمت طي 4‌ماه اخير را لمس كرده باشد. از طرف ديگر بهاي نفت اوپك به كمترين ميزان طي 5‌ماه اخير رسيد. بر اين اساس قيمت سبد نفت اين سازمان به 47.89دلار در هر بشكه كاهش يافت. قيمت نفت وست تگزاس آمريكا هم بشكه‌اي 44.42سنت به فروش رفت. افزايش عرضه نفت خام در بازارهاي جهاني دليل كاهش قيمت نفت است. همچنين پيش‌بيني‌هايي مبني بر اينكه در روزهاي آينده ارزش دلار بيشتر تقويت خواهد شد، منجر به تضعيف قيمت نفت در بازارهاي جهاني شده است.

    انتقاد از دبيركل اوپك

قيمت نفت در بازارهاي جهاني به زير 50دلار سقوط كرده است و با وجود اينكه چند دليل براي اين رويداد معرفي شده، برخي كشورهاي صادركننده نفت قصد دارند اين موضوع را تنها به مسئله توافق هسته‌اي ايران و هراس بازار از افزايش عرضه نفت با توجه به بازگشت نفت ايران به بازار، مرتبط كنند. در اين رابطه محمدعلي خطيبي به مهر گفت: براساس برنامه شركت ملي نفت ايران، در مرحله اول روزانه ۵۰۰ هزار بشكه و در مرحله دوم ۵۰۰ هزار بشكه ديگر به ظرفيت صادرات روزانه نفت خام ايران اضافه خواهد شد.

نماينده سابق ايران در اوپك با تأكيد بر اينكه روند فعلي كاهش و سقوط قيمت نفت خام ايران هيچ ارتباطي با افزايش احتمالي توليد نفت ايران در آينده ندارد، تصريح كرد: برخي از كشورها تلاش مي‌كنند علت كاهش قيمت نفت را به ايران نسبت بدهند.

مدير سابق امور بين‌الملل شركت ملي نفت با بيان اينكه در شرايط فعلي 2 عامل اصلي منجر به كاهش قيمت نفت شده است، اظهار داشت: هم‌اكنون توليد روزانه نفت اوپك به بيش از ۳۲ ميليون بشكه در روز رسيده، اين در حالي است كه در نشست قبلي اين سازمان توافق شد كه سقف توليد روزانه نفت اوپك در محدوده ۳۰ ميليون بشكه در روز تثبيت شود. نماينده سابق ايران در اوپك با تأكيد بر اينكه آقاي البدري، دبيركل يك يا 2 كشور در اوپك نيست، يادآور شد: دبير كل اوپك بايد منافع كل سازمان و كشورهاي عضو اوپك را درنظر بگيرد و در برابر افزايش غيرقانوني توليد نفت برخي از كشورها سكوت نكند.