چگونه نفت دوباره ارزان شد؟

بهاي هر بشكه نفت برنت درياي شمال هفته گذشته به زير 50دلار سقوط كرد و طي اين هفته در اين سطح باقي ماند تا برخي تحليلگران بين‌المللي از احتمال كاهش بيشتر بهاي نفت تا سطح 30دلار سخن بگويند. روز گذشته هر بشكه نفت برنت درياي شمال با قيمت 49دلار و 77سنت معامله شد تا كمترين نرخ طي 7‌ماه اخير به ثبت رسيده باشد. موج دوم كاهش قيمت نفت از يك‌ماه پيش آغاز شد و درحالي‌كه هر بشكه نفت با قيمت 58دلار فروخته مي‌شد، طي يك‌ماه بهاي آن به كانال 40دلار وارد شد تا تنزل 17درصدي قيمت در اين مدت به ثبت برسد.

بازار نفت از تيرماه سال گذشته نخستين موج نزولي خود را آغاز كرد و از سطح 120دلار به سطح 40دلار در هر بشكه رسيد. پس از آن از دي‌ماه سال گذشته و اوايل سال ميلادي2015 بازار به ترميم خود پرداخت و رفته رفته اندكي از كاهش قيمت شكل گرفته جبران شد تا بهاي هر بشكه نفت در ارديبهشت‌ماه به نزديكي 70دلار برسد اما از يك‌ماه پيش بازهم شرايط تغيير كرد.

پس از اعلام توافق هسته‌اي ايران و 6كشور جهان، پيش‌بيني‌ها بر افزايش عرضه نفت به بازارهاي جهاني معطوف شد. هرچند كارشناسان بين‌المللي سال2016 را زمان بازگشت نفت ايران به بازارهاي جهاني اعلام كرده‌اند اما آثار حل شدن يك مناقشه 12ساله خيلي زود آثارخود را در بازار نشان داد. پس از اين رويداد، عوامل ديگر جهاني نيز در جهت تقويت روند نزولي بهاي نفت رقم خورد تا اين مسير ادامه پيدا كند. در روزهاي اخير شرايط اقتصاد چين به‌عنوان اصلي‌ترين دليل كاهش قيمت نفت عنوان شده است.

طبق گزارش رويترز، ادامه سياست‌هاي اقتصادي چين براي كاهش ارزش پول ملي اين كشور، قيمت نفت را كاهش داد. ارزش يوآن چين يك روز پس از كاهش ارزش آن توسط مقامات اين كشور به‌منظور حمايت از اقتصاد در چالش آن، در روز چهارشنبه به كمترين رقم در 4سال اخير رسيد؛ اين درحالي است كه توليدات صنعتي چين نيز كمتر از انتظار گزارش شده است.

به گفته تحليلگران، يوآن كه به ندرت در برابر دلار نوسان دارد و زماني كه اين اتفاق مي‌افتد به‌نظر مي‌رسد ارزش آن زياد كاهش نيابد اما كاهش روزهاي اخير ارزش يوآن در برابر دلار بيشترين كاهش 20سال اخير بود. مؤسسه فيليپ فيوچرز اعلام كرد، يوآن چين براي دومين روز با كاهش ارزش روبه‌رو شده است، كه مي‌تواند تضعيف بيشتر قيمت نفت را به‌دنبال داشته باشد.

از طرف ديگر گزارش‌ها از افزايش توليد نفت اوپك حكايت دارد كه اين موضوع نيز در كاهش قيمت اثرگذار بوده است. توليد نفت اوپك در‌ماه جولاي به 31ميليون‌و500 هزار بشكه در روز رسيده است كه 1.5ميليون بشكه از سقف 30ميليون بشكه‌اي آن بيشتر است. همچنين اوپك پيش‌بيني خود از عرضه نفت كشورهاي غيراوپك را در سال2015 افزايش داد. اوپك 40درصد نفت موردنياز جهان را توليد مي‌كند.

تازه‌ترين گزارش ماهانه دبيرخانه اوپك نشان مي‌دهد كه قيمت نفت خام سنگين ايران در‌ماه ژوئيه با 5دلار كاهش نسبت به‌ماه ژوئن به كمتر از ٥٥دلار براي هر بشكه رسيد. اين در حالي است كه كاهش چشمگير قيمت در‌ماه جاري يعني آگوست رخ داده كه به تبع آن قيمت نفت ايران نيز وارد كانال 40دلار شده است.

دبيرخانه سازمان كشورهاي صادركننده نفت ميانگين قيمت نفت خام سنگين ايران در سبد نفتي اوپك را براي‌ماه ژوئيه ٥٤دلار و ٨٦سنت براي هر بشكه اعلام كرد. اين در حالي است كه قيمت نفت خام سنگين ايران در ‌ماه ژوئن، ٥٩دلار و ٨٦سنت براي هر بشكه بود. ميانگين قيمت نفت خام سنگين ايران در بازه زماني ژانويه - ژوئيه سال٢٠١٥ ميلادي ٥٤دلار و ٢٨سنت براي هر بشكه بوده است، درحالي‌كه ميانگين اين رقم در كل سال٢٠١٤، ١٠٥دلار و ٣٣سنت براي هر بشكه بود.

بازار نفت جهان خود را براي افزايش صادرات نفت ايران آماده مي‌كند. طي سال‌هاي گذشته ساير صادركنندگان نفت توانسته‌اند از فرصت كاهش صادرات نفت ايران استفاده كنند و بسياري بازارهاي صادراتي كشور را در اختيار بگيرند. كشورهاي اروپايي در دوران تحريم از ايران نفت نخريده‌اند و كشورهاي آسيايي نيز خريد خود را كاهش دادند تا صادرات نفت ايران از روزانه 2ميليون‌و400 هزار بشكه به يك ميليون بشكه در روز كاهش يابد.

پيش از توافق ژنو، ميزان صادرات نفت ايران تا 800هزار بشكه در روز پايين آمده بود. بيژن زنگنه وزير نفت ايران طي ماه‌هاي گذشته به ساير كشورهاي عضو اوپك اعلام كرده است كه بايد بازارهاي ايران را پس بدهند چراكه با لغو تحريم‌ها به سرعت صادرات ايران افزايش خواهد يافت.

در اين رابطه محمدعلي خطيبي مي‌گويد: براساس برنامه شركت ملي نفت ايران، در مرحله اول روزانه ۵۰۰هزار بشكه و در مرحله دوم ۵۰۰هزار بشكه ديگر به ظرفيت صادرات روزانه نفت خام ايران اضافه خواهد شد. نماينده سابق ايران در اوپك با تأكيد بر اينكه روند فعلي كاهش و سقوط قيمت نفت خام ايران هيچ ارتباطي با افزايش احتمالي توليد نفت ايران در آينده ندارد، تصريح كرد: برخي از كشورها تلاش مي‌كنند علت كاهش قيمت نفت را به ايران نسبت بدهند.

بازار نفت با بازگشت نفت ايران معادلات جديدي را تجربه خواهد كرد. آخريم اخبار از تلاش مشتريان نفتي ايران براي افزايش خريد و مذاكره براي صادرات نفت به كشورهاي ديگر حكايت دارد. گفته مي‌شود كه كشورهاي اروپايي نظير ايتاليا و يونان بار ديگر خواهان نفت ايران هستند. ضمن اينكه كشورهاي چين، ژاپن، كره‌جنوبي، هند و تركيه مشتريان اصلي نفت خام ايران به افزايش واردات نفت خود از ايران فكر مي‌كنند.

پايگاه خبري بلومبرگ اعلام كرد كه توليد نفت ايران در‌ماه ژوئيه (10تير تا 9مرداد)به بالاترين سطح از سال2012، رسيد. ابهيشك دشپند تحليلگر شركت ناتيكسيس در لندن به بلومبرگ گفت: توليد نفت ايران افزايش آرامي داشته است و اين افزايش ملايم براي مدتي ادامه دارد. اين افزايش به سرمايه‌گذاري نياز ندارد، ليكن انتظار مي‌رود پس از توافق جامع هسته‌اي، قطعي شدن لغو تحريم‌ها و افزايش سرمايه‌گذاري‌ها در بخش نفت ايران، توليد نفت اين كشور افزايش چشمگيري پيدا كند.

يك روز پس از انتشار خبري مبني بر موافقت آمريكا با آزادشدن خريد نفت و محصولات پتروشيمي ايران، يك مقام ارشد وزارت نفت تأكيد كرد: خبر منتشر شده اشتباه است و تا زماني كه تحريم‌ها لغو نشود، صادرات نفت ايران افزايش نخواهد يافت. به گزارش شانا، محسن قمصري، مدير امور بين‌الملل شركت ملي نفت ايران گفت: خبر مربوط به دستورالعمل نحوه خريد نفت و محصولات پتروشيمي از ايران به نقل از وزارتخانه‌هاي خزانه‌داري و خارجي آمريكا اشتباه ترجمه شده است.

وي تصريح كرد: اصل خبر اين است كه آمريكا درصدد انجام اقداماتي است كه مطمئن شود خريداران نفت ايران مي‌توانند به خريدشان ادامه دهند. روز گذشته، مديرعامل شركت ملي نفت ايران هم هرگونه افزايش توليد نفت ايران قبل از لغو تحريم‌ها را تكذيب كرده بود. به گفته مدير امور بين‌الملل شركت ملي نفت، دستورالعمل صادر شده از سوي آمريكا ربطي به افزايش صادرات نفت ايران ندارد، به‌نظر من حتي مي‌توان از اين خبر چنين برداشت كرد كه خريد نفت براي مشتريان جديد در دوران تحريم به نوعي تحريم است.

وي با بيان اينكه در حال حاضر كشور چين، ژاپن، كره‌جنوبي، تايوان، هند و تركيه از مشتريان اصلي نفت خام ايران به شمار مي‌آيند، تصريح كرد: افزايش صادرات نفت ايران پس از لغو كامل تحريم‌ها صورت مي‌گيرد؛ به‌گونه‌اي كه بلافاصله با برداشته شدن تحريم‌ها امكان افزايش صادرات به ميزان 500هزار بشكه در روز وجود دارد. قمصري متوسط ميزان صادرات نفت ايران را در حال حاضر حدود يك ميليون بشكه عنوان و اعلام كرد: آمادگي افزايش توليد در برخي ميادين نفتي وجود دارد.