حکایت یک بیمارستان و سرنوشت بیمارانش!

«تحول سلامت» روند درمان‌شان را تسهیل کرد، اما در سایه نبود حمایت‌های پس از ترخیص، برخی ممکن است خانه‌نشین شده و برخی هم برای تامین هزینه‌هایشان حتی به گدایی روی آورند... «سوختگی» درد کشورهای فقیر است؛ کشورهایی که برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها، محیط کارو خانه‌ها یا آیین‌نامه‌ای ندارند یا در صورت تصویب آن اقدامی انجام نمی‌دهند.

به گزارش ایسنا، آمارها از سوختن سالانه 130هزار انسان در کشور خبر می‌دهند، 3000 نفرآن‌ها فوت می‌کنند و تعداد زیادی نیز معلول می‌شوند. برای محاسبه جبران خسارت‌های مادی و معنوی این حوادث نیز باید این آمار را ضرب در تعداد اعضای خانواده این بیماران کرد؛ چراکه زندگی آنها نیز تحت تاثیر این اتفاق قرار می‌گیرد.

از طرفی باید گفت که متاسفانه اسید و سایر مواد شیمیای به راحتی و با قیمتی ارزان در بازار سیاه در دسترس مردم قرار می‌گیرد وهیچ نظارتی بر خرید و فروش آن‌ها نمی‌شود و همچنین نکات ایمنی و فنی هنگام کار و ساختمان‌سازی رعایت نمی‌شوند و درنتیجه سوختگی با میلگرد و سیم‌های برق بدون روکش تبدیل به پای ثابت لیست مراجعه به بیمارستان‌ها شده است. جای خالی آموزش‌های پیشگیری از سوختگی هم که همچنان در رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی و اطلاع‌رسانی به شدت احساس می‌شود.

با وجود همه کم و کاستی‌ها در اطلاع رسانی، پیشگیری و ... اما خوشبختانه طرح تحول «نظام سلامت»، تاکنون توانسته است اقدامات درمانی قربانیان حوادث سوختگی را تسهیل کند و کمی از پریشانی خاطر این درد پرهزینه بکاهد. با این وجود هنوز هم جای یک «اما» باقی مانده است؛ علیرغم تسهیل در اقدامات درمانی سوختگی، اما این تن‌های سوخته بعد از درمان رها می‌شوند و متاسفانه هیچ نهادی حمایت از آنها را بر عهده نمی‌گیرد. این چنین است که آنها باید بدون کار، بیمه، حمایت مالی و گاهی تحت فشار کار فرمایان برای جلوگیری از هرگونه شکایت به زندگی خود ادامه دهند.

آن چه که مشخص است، ضرورت ورود جدی دولت درزمینه پیشگیری از سوختگی‌ها و حمایت از بیماران آن است. این تعداد سوختگی درسال و این حجم از آسیب جسمی و روحی درکشور قطعا نیازمند خدمات وسیع‌تری است.

به بهانه اجرای طرح تحول نظام سلامت و تاثیرآن برعملکرد بیمارستان‌های کشور و همچنین چالش‌ها و مشکلات بیمارستان‌های دولتی در امر رسیدگی به امور درمانی بیماران، با دکتر مصطفی ده‌مرده‌ای‌، رییس بیمارستان آموزشی - درمانی شهید مطهری به گفت‌وگو نشستیم که در پی می‌خوانید:

درمان سوختگی بیمه است، اما...

دکتر مصطفی ده‌مرده‌ای درباره هزینه‌های درمان سوختگی و میزان پوشش بیمه‌ای آن می‌گوید: بیمه هزینه‌های درمان سوختگی را می‌پردازد،‌ ولی هزینه لباس سوختگی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، لیزر و بعضی داروهای خارجی تحت پوشش بیمه‌ها نیست. اکثر داروهای ایرانی نیز بیمه می‌شوند. هزینه لباس سوختگی نیز بسیار بالا است . تا زمانی که بیماردر بیمارستان بستری است‌، بیمه هزینه‌های او را می‌پردازد ولی بعد از ترخیص خیر. اسیدپاسی نیز چون جزء جرایم عمد است و حادثه حساب می‌شود بیمه هزینه‌های آن را قبول نمی‌کند.

وی تاثیر اجرای طرح تحول نظام سلامت را برعملکرد این بیمارستان مثبت می‌داند و می‌گوید: طرح تحول نظام سلامت در بعد مشکلات بیمارستانی توانسته پاسخگوی مشکلات ما باشد. درحال حاضر بیماران سوختگی، برای تامین وسیله به بیرون از بیمارستان فرستاده نمی‌شوند. پرداختی آنها نیز به پنج تا شش درصد کاهش یافته است. ما به بیمارانی که قادر به تامین همین پنج تا شش درصد هم نیستند‌ تخفیف می‌دهیم که این تخفیف از محل اعتبارات طرح تحول پرداخت می‌شود. داروها نیز تا وقتی بیمار در بیمارستان بستری است، توسط بیمارستان تامین می‌شود.

سوختگانی که پشت در ‌ICU انتظار می‌کشند

رییس بیمارستان آموزشی - درمانی شهید مطهری با اشاره به میزان بالای سوختگی‌ها در کشور و عدم رعایت نکات ایمنی ادامه می‌دهد: یکی ازمشکلات اصلی بیمارستان‌، کمبود تخت‌های آی سی یو است. ما همیشه بیمارانی داریم که در نوبت آی سی یو قرار دارند و از شهرستان به اینجا می‌آیند. مشکل بعدی‌، درصد بالای سوختگی است. تعداد بیمار سوختگی در کشور بسیار بالا است. سوختگی برای کشورهای فقیر است. کشورهای صنعتی و پیشرفته به لحاظ آموزش و معیارهای ایمنی بسیار پیشرفته هستند و سوختگی در آن‌ها بسیار کم اتفاق می‌افتد.

سوختگی در ایران بالاست چون...

وی می‌افزاید: در ایران هم به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی، سوختگی بسیار بالا است؛ مثل سوختگی الکتریکی با میلگرد در کارهای ساختمانی‌. بنزین هم که به راحتی در دسترس مردم قرار دارد. در کشورهای اروپایی شعله را از سیستم پخت و پز حذف کرده‌اند و آن را تبدیل به اجاق‌های برقی کرده‌اند و دیگر لباس کسی آتش نمی‌گیرد و نمی‌سوزد. نصب سیستم‌های هشدار دهنده دود نیز در همه جا اجباری است. ولی به علت استاندارد نبودن خانه‌های ما‌،این امکان فراهم نیست.

150هزار سوختگی در سال و 864 تخت سوختگی در کشور

ده مرده‌ای ، میانگین مراجعه به بیمارستان مطهری‌ را روزی یک تا 13-12 بیمار اعلام می‌کند و می‌افزاید: ما شب چهارشنبه سوری گذشته، 25 مورد بستری و درمجموع 90 بیمار داشتیم. درکل کشور نیز سالیانه 150 هزار مورد سوختگی داریم که 3000 نفر از این تعداد فوت می‌کنند و تعداد زیادی نیز معلول می‌شوند؛ با این حال در کل کشورفقط 864 تخت سوختگی داریم.

وی اضافه می‌کند: به لحاظ دارویی در زمینه سوختگی کمبود نداریم، ولی قیمت داروها بسیار بالا است. هرموردی را که هم بیمه تقبل نکند ما از طرح تحول نظام سلامت هزینه آن را می‌پردازیم.

رییس بیمارستان شهید مطهری امکانات بیمارستان‌ را از لحاظ دانش فنی و پزشک متخصص کافی می‌داند و می‌گوید: یکی دیگر ازمشکلات ما‌، شلوغی اتاق‌های بیمارستان است. استاندارد بیمارستان‌ سوختگی‌، یک تخت به ازای هر یک اتاق است. ما این جا‌، اتاق‌های دوتخته‌، سه تخته وحتی چهار تخته هم داریم.

خانه نشینی و گدایی بیماران سوختگی ، نتیجه هزینه بالای درمان

ده‌مرده‌ای در ادامه صحبت‌هایش به عواقب ناشی از هزینه‌های بالای درمان سوختگی و همچنین عدم حمایت از بیماران بعد از مرخص شدن از بیمارستان اشاره می‌کند و می‌گوید: سوختگی باید جزو بیماری‌های خاص قرارگیرد و فرانشیز آن هم باید رایگان باشد. وقتی یک نفر می‌سوزد خانواده و زندگی‌ او نیز می‌سوزد و به جز مشکلات فیزیکی، دچار مشکلات روانی نیز می‌شود.

وی می‌گوید: اکثر بیمارانی که نمی‌توانند هزینه بیماری خود پس از ترخیص از بیمارستان را بپردازند به گدایی رو می‌آورند. کسی که دچار سوختگی شده و امروز خانه نشین است و نمی‌تواند خرج خانواده را در بیاورد مجبور می‌شود گدایی کند. ما از بیماران در مرحله حاد حمایت می‌کنیم، ولی وقتی خوب شد، رها می‌شود و هیچ ارگانی به علت بالا بودن هزینه‌ها‌، از آن‌ها حمایت نمی‌کند. حتی جامعه هم آن‌ها را قبول نمی‌کند و شغلی به آنها نمی‌دهد. امیدوارم با فرهنگ‌سازی جلوی این حجم از سوختگی گرفته شود و بعد به آن‌ها که سوخته‌اند کمک کنیم.

ده‌مرده‌ای درباره نحوه‌ی اسکان همراهان بیماران شهرستانی نیز می‌گوید: بسیاری از همراهان بیماران شهرستانی ، با کمک مددکاری اسکان داده می‌شوند ، اما همراه سرای دولتی برای بیماران سوختگی نداریم.

بیمارستان‌های عمومی بدون بخش سوختگی، پذیرای بیماران

وی با انتقاد به بستری شدن بیماران سوختگی دربیمارستان‌های عمومی و با بیان این که در این بیمارستان‌ها باید بخش سوختگی وجود داشته باشد، می‌افزاید: به خاطر کمبود تخت‌، بیماران در بیمارستان‌های جنرال بستری می‌شوند. در بیمارستان‌های جنرال باید بخش سوختگی وجود داشته باشد، اما درحال حاضر این امکانات در تهران فقط در بیمارستان مطهری و یافت آباد وجود دارد.

ده‌مرده‌ای می‌گوید: زمانی که بیمار به بیمارستان عمومی (جنرال) برای بستری شدن به خاطر سوختگی‌ ارجاع داده می‌شود‌، امکانات تخصصی به او تعلق نمی‌گیرد. بیمار باید حتما یا در مرکز سوختگی و یا در بخش سوختگی یک بیمارستان بستری شود در غیر این صورت احتمال عفونت بالا می‌رود و خدمات واقعی سوختگی را دریافت نمی‌کند. این بیماران‌، اول به بیمارستان عمومی می‌روند. در شهرستان نیز در نوبت تخت می‌مانند و بعد به تهران‌، شیراز ‌،مشهد و اصفهان ارجاع داده می‌شود.

وی درباره لزوم سطح بندی بیمارستان‌های سوختگی به سطح یک، دو و سه توضیح می‌دهد: ما دو سال قبل برنامه‌ای درخصوص سطح بندی بیمارستان‌های سوختگی به درجه یک، ‌دو و سه به وزارت بهداشت داده بودیم . در تمام کشور خدمات درمان بیماران سرپایی باید تعریف شود. معیارهایی وجود دارد که تعیین می‌کند بیمار بعد از معاینه سرپایی‌ باید بستری شود یا خیر. برخی بیمارستان‌های عمومی دارای بخش سوختگی نیز باید ایجاد شوند و سوختگی‌های تا 20 و 30 درصد را بستری کنند. همچنین بیمارستان‌های دیگر نیز کارهای تخصصی را باید انجام دهند و درصدهای سوختگی بالاتر را پوشش دهند. این بیمارستان‌های سطح سه، می‌توانند در تهران‌، شیراز‌، مشهد،‌ اصفهان، تبریز یا زاهدان تعریف شوند.

پیشگیری و ایمنی؛ حلقه‌های مفقوده سوختگی درکشور

ده‌مرده‌ای پیشگیری از سوختگی را بسیارمهم‌تر از درمان دانسته و ضمن انتقاد به ضعف کشور از لحاظ پیشگیری و آموزش در این زمینه می‌گوید: ما در کشور به لحاظ پیشگیری و آموزش بسیار ضعیف عمل می‌کنیم. مثلا برنامه‌های پیشگیری را از شبکه‌ای در صدا و سیما پخش می‌کنند که بیننده‌ای ندارد؛ در حالی که شبکه‌های پربیننده نیز با ما در این زمینه همکاری نمی‌کنند. در خصوص پیشگیری باید اقداماتی مثل توزیع کتابچه‌های راهنمای پیشگیری از سوختگی و... انجام شود. در حال حاضر نیز در حال تدوین کتابچه‌ای در خصوص تجربیات سوختگی افراد هستیم .

وی تاکید می‌کند: اگر ما 100مورد از سوختگی‌های شایع را در برنامه‌ای 100 ساعته‌ اجرا کنیم و روزی 10 دقیقه پخش کنیم، بار سوختگی کشورتا حد زیادی پایین می‌آید. ولی این برنامه‌ها باید از شبکه‌های پربیننده پخش شوند.

ده مرده‌ای می‌گوید: ما در ایمنی و استانداردسازی نیز بسیار ضعیف عمل می‌کنیم. نباید این تعداد سوختگی در کشور وجود داشته باشد. حتی اگر تمام بودجه وزارت بهداشت را هم خرج درمان سوختگی کنیم، بازهم کم است. ما هرهفته به خاطر باز کردن در رادیاتور ماشین، ریختن آب جوش روی کودکان و انفجار گاز شهری، مورد سوختگی داریم . همچنین موارد سوختگی بیماران دیابتی به علت اختلال در حس کردن را هم شاهدیم. بچه‌ها معمولا با آب جوش ‌و افراد بالغ نیز با شعله و حوادث و خودسوزی بیش‌تر دچار حادثه می‌شوند.

این متخصص جراحی پلاستیک درخصوص رعایت استاندارد‌های بین‌المللی درمان سوختگی اعتقاد دارد: درمان سوختگی درکشور مطابق استانداردهای بین‌المللی است. ما معیاری به نام درصد سوختگی و مرگ و میر داریم. کشورهای پیشرفته مدعی هستند اگر کسی با 90 درصد سوختگی مراجعه کند، احتمال زنده ماندن او 50 درصد است. درحال حاضر نیز ما در مورد سوختگی‌های 60 درصد می‌توانیم این ادعا را داشته باشیم. ما هم باید به جایی برسیم که در سوختگی‌های 90 درصد‌، از هر دو مورد فقط یک نفر فوت کند.

کشت سلولی پرهزینه و پوست‌هایی که ترمیم نمی‌شوند

رییس بیمارستان مطهری درباره هزینه بالای ترمیم پوست در کشور تصریح می‌کند: آمار مرگ و میر در کشور، در سوختگی 80 درصد بسیار بالا است. حتی اگر یک مریض سوختگی هم نجات هم داده شود، پوستی نداریم که پوست او را ترمیم کنیم. کشورهای دیگر در زمینه کشت سلولی بسیار پیشرفت کرده‌اند.اما این کشت خیلی گران است. مثلا یک کف دست ممکن است نزدیک به 15 هزار دلار هزینه دارد. ما در ایران نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم چون پول و دستگاه‌های آن را نداریم‌.

نیاز درمان سوختگی کشور به 100تخت سوختگی استاندارد

وی با بیان این که حداقل 100 تخت استاندارد سوختگی در کشور نیاز داریم، توضیح می‌دهد: یک تخت استاندارد سوختگی برای یک نفر، 100 متر مربع است. حداقل 100 تخت استاندارد لازم داریم که هر کدام یک تا دو میلیارد تومان هزینه دارد. به نفع دولت است که در این شرایط روی ایمنی کار کند. یک نفر بعد از این که سوخت و بعد از طی کردن مراحل درمانی تبدیل به یک معلول می‌شود. در شهرهایی مثل ایلام که سوختگی زیاد است عملا سوختگی 100 درصد داریم.

هریک درصد سوختگی، یک تا دومیلیون هزینه برای مراکز درمانی

رییس بیمارستان مطهری درخصوص لزوم ایجاد بیمارستان‌های سطح دو سوختگی می‌گوید: برای ما هر درصد سوختگی بین یک تا دو میلیون تومان هزینه دارد. ولی بیمار شش درصد کل هزینه درمان را می‌پردازد. اگر حمایت وزارت بهداشت و خیرین نباشد، بیمارستان سوختگی دوام نمی‌آورد. ما در اصفهان،‌ شیراز ،‌ تهران و مشهد بیمارستان سطح سه سوختگی داریم، ولی بیمارستان سطح دو را در تمام کشور داریم. در بحث ساخت فضاهای استاندارد به کمک نیاز داریم. اگر بخواهیم احتمال مرگ بیمار را از سوختگی 60 درصد به 70 درصد برسانیم، حداقل به پنج سال کار نیاز است. در زمینه وارد کردن امکانات کشت سلولی‌ نیز باید شروع به کار کنیم. همچنین در زمینه‌ بعد از ترخیص بیماران نیز به همکاری نیاز داریم.

طلب 6میلیارد تومانی از بیمه‌ها

وی ادامه می‌دهد: ما برای ساخت و تجهیز و همچنین رفع نیازهای مالی برخی از بیماران مثل پرداخت غذا و اسکان و لباس و ...از خیرین سلامت کمک می‌گیریم، اما ناکافی است. مشکل اعتباری پرداخت حقوق و مزایا و کارانه نیز نداریم، ولی حدود شش میلیارد تومان از بیمه طلبکاریم‌. اگر بیمه بدهی خود را پرداخت کند‌، هم کارانه‌ها را می‌توانیم پرداخت کنیم و هم تمام بدهی‌های پرسنلی را.آزمایشگاه بیمارستان نیز قرار است بازسازی شود.

فضای مراکزدرمانی برای بیماران سوختگی مناسب نیست

ده‌مرده‌ای درباره فضای مناسبی که باید برای بیماران سوختگی در بیمارستان‌های سوختگی فراهم شود، می‌گوید: بیمارستان‌های سوختگی در سایر کشور‌ها در یک باغ قرار دارد؛ چرا که بیمار بعد از درمان برای تمدد اعصاب، به محیط سرسبز نیاز دارد. یک بیمارستان سوختگی شروع به ساخت شده است، ولی به علت کمبود منابع مالی متوقف شده است. درخواست می‌کنم اگرخیرین می‌توانند کمک کنند که این بیمارستان بین‌المللی با امکانات استاندارد راه افتد.

نیاز به عزم ملی در زمینه پیشگیری از سوختگی

ده مرده‌ای با بیان این که در زمینه پیشگیری به عزم ملی و کمک دولت نیاز است ، درباره اعلام آمادگی این بیمارستان برای پیشگیری از سوختگی می‌گوید: پیشگیری فقط به معنای پول خرج کردن نیست؛ بلکه به معنای فرهنگسازی است؛ مثل پخش کردن کتاب در مکان‌های عمومی و پخش تیزر از صدا و سیما. وزارت آموزش و پرورش پیشگیری را جزئی از دروس مدرسه قرار دهد. اجازه ساخت و ساز نزدیک دکل‌های فشار قوی ندهند یا اگر این اجازه را صادر می‌کنند، برای سیم‌ها روکش استفاده کند. نظام مهندسی‌ نیز بدون رعایت نکات ایمنی اجازه ساخت و ساز ندهد و دستگاه هشدار دهنده دود همه جا نصب شود.