arrow-right-square Created with Sketch Beta.
کد خبر: ۲۲۱۷۴
تاریخ انتشار: ۰۵ : ۱۴ - ۰۱ فروردين ۱۳۹۰

ميراث‌فرهنگي در سال 89: مرگ نمادهاي تهران قديم، يکي پس از ديگري

مدرسه مروي ديگر نيست. ساختمان پرچم با خاک يکسان شد. خانه زند نوابي هم ديگر نيست. خانه دائي جان ناپلئون در نوبت تخريب قرار دارد. 35 اثر ثبت ملي هم با شکايت مالکان و حکم دادگاه از فهرست ثبت خارج شد تا سال 89 براي دوستداران ميراث فرهنگي سال خوبي نباشد. مرگ ايرج افشار نيز در روزهاي پاياني سال بر اين تلخکامي افزود.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
مدرسه مروي ديگر نيست. ساختمان پرچم با خاک يکسان شد. خانه زند نوابي هم ديگر نيست. خانه دائي جان ناپلئون در نوبت تخريب قرار دارد. 35 اثر ثبت ملي هم با شکايت مالکان و حکم دادگاه از فهرست ثبت خارج شد تا سال 89 براي دوستداران ميراث فرهنگي سال خوبي نباشد. مرگ ايرج افشار نيز در روزهاي پاياني سال بر اين تلخکامي افزود.

خبرگزاري ميراث فرهنگي ـ گروه ميراث فرهنگي ـ ميزان تخريب آثار و محوطه هاي تاريخي و همچنين اتفاقات ناخوشايند در سال 89 اگر از سالهاي قبل بيشتر نباشد کمتر هم نبوده است.تعداد تخريب ها گاه در ماه به حدي مي رسيد که بسياري از خبرنگاران از اين اتفاقات مطلع نمي شدند اما آنها با وجود تمام سکوت خبري که در اين زمينه کارشناسان و مسئولان سازمان ميراث فرهنگي اتخاذ کرده بودند تمام تلاششان را مثل هميشه براي پاسداشت تاريخ و فرهنگ ايراني به کار بردند.در اين نوشتار تعدادي از خبرسازترين تخريب هاي آثار تاريخي در سال 89 مرور مي شود.
 
حکم تخريب 35 اثر تاريخي
برخلاف قانون مصوبه سال 1309 امسال تعداد 35 اثر تاريخي ثبت شده در فهرست آثار ملي با شکايت مالکان خصوصي آن از فهرست آثار ملي کشور خارج شدند و اين تعداد که هيچ کس فهرستي از اسامي آنان را اعلام نمي کند تنها تعدادي هستند که مالکانشان با مراجعه به دادگاه آنها را از ثبت خارج کرده اند و تعداد بسيار زيادتر در غفلت مسئولان تخريب شدند.
 
حراجي در کيش
مدير کل امور موزه‌ها و اموال منقول فرهنگي تاريخي سازمان ميراث فرهنگي از تنظيم دستورالعمل مربوط به مرکز حراجي اشياي تاريخي فرهنگي در جزيره کيش خبر داد.  وي با اشاره به خريد و فروش بسياري از آثار تاريخي فرهنگي ايران در مراکز خريد و فروش اشياي فرهنگي تاريخي کشورهاي حاشيه خليج فارس يادآور شد که بهتر است اين کار در مراکز خريد و فروش کشور خودمان انجام شود.اين خبر باعث ايجاد نگراني در بين دوستداران تاريخ و هويت ايراني شد.
 
بازار تهران؛ميراث در خطر
بازار تهران امسال هم با تخريب و آتش سوزي روبرو بود.خرداد ماه دو طاق قاجاري 200 ساله در بازار کفاشان تهران به دليل نوسازي تخريب شد. همچنين مهرماه نيز سراي تاريخي دلگشا که تهراني‌هاي قديمي، آن را با نام سراي وزير نظام ، مي‌شناختند با دست كم 130 سال عمر به درخواست مالک خصوصي اش از فهرست آثار ملي خارج و تخريب شد.قرار است به جاي اين سراي تاريخي پاساژي ساخته شود.
 
بنا به تصميم مديركل ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران قرار شد كميته فني بازار تهران تشکيل شود که در اين كميته نمايندگان بازار تهران، شهرداري تهران، ميراث فرهنگي و كارشناسان متعدد حضور داشته باشند.
 
همين اتفاقات باعث شد تا حميد بقايي، رئيس سازمان ميراث فرهنگي پرونده ثبت جهاني بازار تهران را منتفي و اين بافت تاريخي را در فهرست ميراث در خطر اعلام کند.اما آتش سوزي ها و تخريب ها در بازار تهران ادامه داشت تا اينکه در آخرين حادثه مرگبار سه جوان بر اثر ريزش ساختماني دو طبقه در محله چهارسوق جان خود را از دست دادند.ريزش ساختمان آنها براثر گودبرداري پاساژي که در همان نزديکي در حال احداث است رخ داد.
 
خداحافظ مدرسه مروي
امسال نخستين سالي بود که مدرسه تاريخي مروي دانش آموزي را ثبت نام نکرد.اين مدرسه مروي که سال گذشته با شماره 26669 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد تعطيل شد.شنيده مي شود که قرار است به پاساژ لوازم آرايش تبديل شود.
 
تخريب گنبد 800 ساله زواره
گنبد ايلخاني و 800 ساله امامزاده يحيي در شهرستان زواره همراه با زخمي شدن يک نيروي انتظامي توسط هيات امنا تخريب شد.اين کار براي نوسازي امامزاده صورت گرفت.
 
هشت سال پيش، طرح توسعه‌ امامزاده يحيي زواره توسط هيأت امنا، با تخريب مسجد اين امامزاده آغاز شد. پس از تخريب مسجد و ساخت سالني جديد به‌جاي آن، بحث‌ها به معماري گنبدخانه‌ي امامزاده يحيي رسيد و اين‌كه طرح گنبدخانه با ساختمان جديد هم‌خواني ندارد و بايد به‌نحوي باشد كه با فضاي ساختمان جديد تطابق داشته باشد و اين امر منجر به تخريب گنبد آن نيز شد.
 
ادامه تخريب در ماسوله
چهار غار باستاني توسط کوهنوردان و همين طور چند قبر تاريخي توسط شهرداري ماسوله کشف شد.بخشي از سقف مسجد تاريخي ماسوله که حدود 5 سال قبل مرمت شده بود تخريب شد. همچنين امسال يک بيل مکانيکي زنجيردار که ورودش به ماسوله ممنوع است وارد بافت تاريخي شد و به اندازه يک خانه از محل خانه‌اي قديمي که مدت‌ها پيش تخريب شده بود را خاکبرداري کرد .طي سال‌هاي گذشته به دليل تاخير در مرمت و همچنين خالي شدن برخي خانه‌هاي تاريخي ماسوله، سقف بيش از 25 خانه اين شهر که برخي از آن‌ها قدمت دوران قاجار داشته‌اند تخريب شد و گاهي شدت تخريب به حدي بود که کل بنا به دليل فرو ريختن سقف و آوار از بين رفت. اين در حالي است که مدير پايگاه ميراث فرهنگي شهر تاريخي ماسوله اعلام كردکه درصدد هستند تا سي‌ام سپتامبر 2011 پرونده ثبت جهاني ماسوله را گردآوري كنند.
 
خانواده ميراث عزادار شد
امسال سال خوبي براي فرهنگ دوستان نبود.9 آذر 1387 دکتر مسعود آذرنوش، رئيس سابق پژوهشکده باستان شناسي درگذشت و 9 آذر امسال سيف اله کامبخش، رئيس اسبق موزه ملي ايران.کامبخش که تا سال  1359 رياست موزه ملي ايران را بر عهده داشت در سن 81 سالگي به دليل بيماري قلبي و ريوي و کهولت سن به سوي معبود خود شتافت.
 
 همچنين 13 بهمن ماه نيز علي اکبر خزينه، استاد هنرهاي سنتي و کاشي کاري ايراني در سن 82 سالگي در منزلش درگذشت.کاشيکاري کتابخانه پارک شهر، شبکه هاي زير طاق برج آزادي، مرمت کاشي هاي کاخ گلستان و آثار نقاشي هاي سفال و کاشي او در موزه هنرهاي ملي از جمله آثار به يادمانده اين استاد کاشيکار است که نشان درجه يک هنر کاشيکاري را نيز کسب کرده بود.
 
استاد ايرج افشار، نسخه شناس و ايرانشناس برجسته، عصر چهارشنبه (18 اسفند 1389) در بيمارستان جم تهران دار فاني را وداع گفت.او به دنبال نوعي بيماري خوني كه به قلب و ريه اش آسيب وارد كرده بود، از شامگاه 12 اسفند در بخش مراقبت هاي ويژه بيمارستان جم بستري شد و سرانجام پس از گذشت 6 روز در سن 85 سالگي درگذشت.
 
همچنين محمد مهريار، ايران‌شناس، اصفهان‌شناس، شاهنامه‌پژوه، اديب و مترجم، روز چهارشنبه 18 اسفندماه در زادگاهش اصفهان چشم از جهان فرو بست و روز جمعه در کنار همسرش در باغ رضوان اين شهر به خاک سپرده شد.
 
فروش و اجاره ميراث ملي
سه بناي تاريخي در تهران، کاشان و کرمان براي تبديل به مجموعه اقامتي به بخش خصوصي واگذار شد. عمارت تاريخي «مسعوديه» تهران، خانه تاريخي «عامري‌ها» در کاشان و کاروانسراي «وکيل» کرمان توسط سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به شرکت سرمايه‌گذاري «عظام» واگذار شدند تا به مجموعه اقامتي تبديل شوند. حميد بقايي رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري پيش از امضاي اسناد واگذاري سه عمارت تاريخي در تهران، کاشان و کرمان به شرکت عظام، گفت: «به همکارانم در همه استان‌ها گفته‌ام که تا مي‌توانند بناهاي تاريخي را به بخش خصوصي واگذار کنند.»
 
ميراث جهاني فرو ريخت
پل گرگر که يکي از آثار مجموعه سازه‌هاي آبي شوشتر است و سال گذشته به همراه اين مجموعه در فهرست ميراث جهاني ثبت شد براثر بي توجهي مسئولان بهمن امسال فرو ريخت.
 
ايجاد شکاف‌هاي گسترده و در نهايت ريزش بخش شمالي پل گرگر به دو سال پيش باز مي‌گردد زماني که قرار مي شود چهار نفر فارغ التحصيلان رشته مرمت که گفته مي‌شود تجربه کافي در اين امر نداشتند مرمت بخشي از سازه را انجام بدهند اما در نهايت به دليل پر کردن غير اصولي که منجر به انباشت رسوبات شد، بخش شمالي پل گرگر تخريب شد.
 
نظام آبي تاريخي شوشتر در سال 1388 به عنوان دهمين اثر ايران در فهرست آثار جهاني يونسکو جاي گرفت.
 
رمپ سي و سه پل فرو ريخت
دوم اسفند ماه 89 بخشي از رمپ پل تاريخي سي و سه پل فرو ريخت. اين درحالي‌ است که يک سال قبل حفاري تونل مترو اصفهان به اين بخش از پل اصابت کرده بود و احتمال ريزش آن وجود داشت. گفته مي‌شود حفاري تونل از يک‌هفته قبل از اين اتفاق دوباره در نزديکي رمپ سي و سه پل آغاز شده بود.
 
تخت جمشيد ممنوع
مسئولان تخت جمشيد امسال براي بازديدکنندگان محدوديت هايي به وجود آوردند.اين محدوديت‌ها شامل بازديد از چهار كاخ هخامنشي سه دروازه (مركزي)، تچر، هديش و بقاياي كاخي موسوم به كاخ (ج) بود همچنين دسترسي گردشگران به ايوان غربي كاخ آپادانا با با ايجاد موانع فلزي نيز ناممكن شد.
 
همچنين بارندگي روزهاي آخر سال در استان فارس، موجب آب‌گرفتگي بخش‌هاي وسيعي از تخت‌جمشيد شد و کتيبه‌ها و سنگ‌نگاره‌هاي تاريخي آن از گزند باد و باران در امان نماندند. فرسايش مداوم، رشد گلسنگ‌ها و ترک‌خوردگي و شکستگي از عوارض به‌وجود آمده در اين آثار يگانه ارزشمند تاريخي کشورمان است. اين در حالي است که سازمان ميراث فرهنگي تاکنون هيچ طرحي براي جلوگيري از آب‌گرفتگي محوطه‌هاي باز تخت جمشيد و آسيب به سازه‌هاي سنگي آن نداشته است.
 
تخريب 87 خانه تاريخي در شيراز
در قالب اجراي طرح ايجاد مراکز تجاري و اقامتي در محدوده آرامگاه شاه چراغ در هفت هکتار از بافت تاريخي شيراز، 87 خانه تاريخي و چندين حمام و مسجد قديمي با ارزش تخريب شد.
 
هيات دولت در سفر خود به استان فارس تصويب کرد تا 57 هکتار از بافت تاريخي اطراف آرامگاه شاهچراغ نوسازي و بهسازي شود و پروژه اي به نام بين الحرمين که دو حرم آستانه و شاهچراغ را به يکديگر متصل مي کند و در آن واحدهاي تجاري و اقامتي و ... پيش بيني شده اجرا شود. همچنين قرار است در قالب اجراي اين طرح در اطراف آرامگاه شاهچراغ نيز زائرسرا ايجاد شود اما متاسفانه اين نوسازي و بهسازي منجر به آن شد که خانه هاي تاريخي اين محدوده تخريب شود.
 
در 57 هکتار از بافت تاريخي شيراز 927 خانه تاريخي و هزار و 236 خانواده وجود دارد که بيش از 500 خانه آن به لحاظ تاريخي و تزئينات منحصر بفرد آيينه کاري شيرازي در حد فوق العاده است.
 
آگهي حراج باغ مينوي شيراز
يک شرکت خصوصي در يکي از روزنامه هاي سراسري روز 27 آذر آگهي فروش باغ مينوي شيراز را به مبلغ 42 ميليارد تومان به صورت پرداخت شرايطي و با ارائه تسهيلات حداکثر به ميزان 80 درصد و با اقساط 120 ماهه يکجا منتشر کرد.
 
باغ مينوي شيراز با وسعتي به اندازه 15 هزار و 500 متر مربع مساحت به عنوان يکي از منحصر به فردترين باغهاي شيراز است که با شماره 9782 در تاريخ 11 شهريور سال 82 در فهرست آثار ملي ثبت شده است.
 
چروک بر گنبد مسجد جامع اصفهان
کاشي هاي مسجد جامع عباسي يا مسجد شاه در ضلع جنوبي ميدان نقش جهان اصفهان به دليل مرمت غيراصولي و آلودگي هاي محيطي طبله کرد.
 
گنبد فيروز‌ه‌اي مسجد جامع عباسي با وزني در حدود 650 تن، يکي از ده‌ها ويژگي برجسته معماري اين اثر تاريخي است. ارتفاع اين گنبد دو پوش از کف گنبدخانه تا تيزه دروني آن 38 متر و تا تيزه بيروني آن 52 متر است.
 
واگذاري موزه ها به بخش خصوصي
رئيس سازمان ميراث فرهنگي از واگذاري قسمتي از موزه ها به بخش خصوصي خبر داد که اين کار يکي از برنامه هاي سازمان ميراث فرهنگي براي رونق و افزايش مخاطبان است و به زودي فراخوان واگذاري بهره وري از موزه ها به بخش خصوصي اعلام مي شود.در همين راستا او اعلام کرد که قرار است هداياي روساي جمهوران ايران در سالهاي گذشته نيز حراج شود.
 
خانه هاي تهران بر باد
ساختمان پرچم ايران که در محله دروازه شميران تهران قرار داشت و اولين هتل آپارتمان ايران بود نيز دي ماه امسال تخريب شد.ملک اين بنا را مالک پاساژ در حال ساخت مجاور خريداري و آن را تخريب کرد.اين پاساژ در حريم درجه يک مسجد فخر الدوله ساخته مي شود مسجدي که معمار آن آندره گدار باستان شناس و معمار فرانسوي است و در فهرست آثار ملي نيز جاي دارد.
 
سازمان ميراث فرهنگي استان تهران خانه پدري جلال آل احمد را به مبلغ 640 ميليون تومان خريداري کرد.مهدي آل احمد خواهرزاده آقا جلال در گفتگو با رسانه ها اعلام کرد:« مجبور شديم خانه را بفروشيم.خودشان قيمت گذاري کردند و خريدند. کار ديگري نمي‌توانستيم بکنيم. دوشنبه هفته قبل (22 آذر) به ما گفتند که بايد تا صبح شنبه (27 آذر) خانه را تخليه کنيد وگرنه از پول خبري نيست.»
 
در پي اعتراض مالکان خصوصي خانه هاي تاريخي و خروج اين آثار از فهرست آثار ملي اين بار قرعه به نام خانه دايي جان ناپلئون افتاد. خانه امين‌السلطان، صدراعظم ناصرالدين شاه که تنها باغ باقي مانده از مجموعه باغ هاي قاجاري لاله زار تهران است و ناصر تقوايي مجموعه تلويزيوني «دايي جان ناپلئون» را در آن کارگرداني کرد بدون آنکه حتي براي فيلمبرداري يک لوکيشن خارجي به بيرون از اين مجموعه برود.اين باغ 9 هزار متري را در سال 1295 خورشيدي رحيم اتحاديه خريد و آن را به 30 سهم، ميان فرزندان خود تقسيم کرد .اين عمارت در سال 1383 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد ولي اکنون وارثان آن مي خواهند آن را خراب و به جايش پاساژ بسازند.
 
خانه تاريخي زند نوابي در ميدان فلسطين تهران توسط مالک خصوصي آن تخريب شد. اين خانه حدود سال 1324 توسط «ولي زند نوابي» خريده و بين سال‌هاي 1320 تا 1324 ساخته شد. تزيينات به كار رفته در اين خانه‌ تاريخي شامل گچ‌بري‌هايي در سقف و تاقچه‌ مزين به گچ‌بري‌هاي رنگي است. اين خانه‌ تاريخي اواخر سال 1385 در فهرست آثار ملي ثبت شد
نظرات بینندگان