اگزمای آتوپی Atopic Dermatitis به عنوان نوعی بیماری پوستی اغلب به صورت ضایعات پوستی خارش دار شناخته شده است. این ضایعات می تواند گسترده یا به مناطق کمتر محدود شود.
خارش ها غالبا منجر به قرمزی، تورم، ترک، ترشحات و تاول های آب دار و پوسته پوسته شدن، می شود. خارش های مداوم می تواند باعث آسیب های پوستی و عفونت شود و نهایتا ممکن است شخص را دچار بی خوابی کند.
گفته می شود والدینی که نگرانی بیشتری برای نظافت فرزند خود دارند و بیشتر مراقب او هستند، احتمال ابتلا به این عارضه را در فرزند خود بالا می برند. نظافت های بیش از نیاز و وسواس در زمینه های مختلف می تواند سرآغازی برای انواع خشکی پوست، اگزما و حساسیت باشد. از سوی دیگر شست و شوی غیرمتعارف و فراوان موجب حذف چربی های ضروری و محافظ پوست می شود.
10 تا 20 درصد کودکان و 1 تا 3 درصد بزرگسالان به اگزما آتوپی که متداول ترین نوع اگزما است، مبتلا می شوند. بیش از 60درصد افراد در سال اول زندگی شان و حداقل 80 درصد تا قبل از 5 سالگی به این بیماری دچار می شوند. به ندرت این بیماری می تواند برای اولین بار در سن بلوغ یا بالاتر ظاهر شود.
این اگزما در کودکان شایع تر است به اگزما آتوپی که از نوزادی شروع می شود، غالبا اگزمای نوزادی می گویند. در نوزادان خارش قسمت هایی که به این بیماری مبتلا شده است، باعث گسترش این بیماری در وسط سر، پیشانی، صورت و به خصوص گونه ها می شود. در بیشتر نوزادان این مشکل پوستی تا 2سالگی برطرف می شود اما اگر درمان نشود، مرحله دیگری از بیماری که همان اگزما آتوپی دوران کودکی است، شروع می شود. در طول دوران کودکی، ضایعات خارش دار معمولا در پشت زانو و آرنج شکل می گیرد. این بیماری اگر در نوزادی یا کودکی گسترش پیدا کند، سریع تر درمان می شود.
اگزمای پوستی در سنین بالاتر
اگزما آتوپی تا سنین بالاتر نیز می تواند ادامه پیدا کند. متاسفانه در بعضی از بیماران با افزایش سن، این بیماری کمی شدیدتر می شود. در طول دوره نوجوانی و جوانی ضایعات خارش دار غالبا تا آرنج و زانو گسترش پیدا می کند. علاوه بر این، نواحی دیگر بدن مانند دست ها، پاها، مچ پا، مچ دست، صورت، گردن، بالای سینه و حتی اطراف چشم ها و پلک ها نیز ممکن است درگیر این بیماری شود. در نوجوانان و بزرگسالان اگزما آتوپی ممکن است ظاهری خشک و بی رنگ داشته باشد و حتی شاید در همان ناحیه پوسته پوسته و ضخیم شود.
اگزمای آتوپی (آتوپیک) خطر گسترش اگزمای دست را نیز افزایش می دهد. تعدادی از بیماران که اگزما آتوپی آن ها تا سن بلوغ از بین رفته است شاید در بزرگسالی دچار اگزمای دست شوند. بیش از 50درصد افرادی که بیماری آن ها ادامه پیدا کند، احتمالا در بزرگسالی دچار خارش های پوستی می شوند که اغلب به شکل اگزمای دست خواهد بود. عوامل زیادی باعث اگزمای دست می شود. تماس بیش از حد با مواد محرک شیمیای مانند پاک کننده های شیمیایی (Detergent)، صابون و آب یا محلول های دیگر و آسیب های فیزیکی از قبیل کندن باغچه و باغبانی بدون استفاده از دستکش نیز می تواند باعث اگزمای دست یا بدترشدن آن شود.
افراد مبتلا به اگزمای آتوپی، پوست های حساسی دارند که این مسئله باعث می شود زمینه برای بیماری های پوستی دیگر مهیا شود. بدون شناخت و درمان صحیح، به علت فعالیت های روزانه شخص، اگزمای پوستی ممکن است مزمن شود و شاید تا چندین ماه به رنگ قرمز، پوسته پوسته و ملتهب بماند تا درمان شود. برای درمان اگزما، بیمار باید داروها را به طور مداوم استفاده کند و تا جایی که ممکن است، عادت های نادرست کاری و بهداشتی روزانه را تغییر دهد و همچنین تا درمان قطعی به متخصص پوست نیز مراجعه کند.
راهکارهایی برای کاهش خطر ابتلا به اگزمای دست • استفاده از دستکش در هنگام کار با صابون های قوی، شوینده ها و محلول های شیمیایی. (اگر پوست شما به دستکش حساسیت نشان داد با یک متخصص پوست مشورت کنید.)
• استفاده از شوینده های غیرصابونی موسوم به «سیندت» (Synthetic detergent) که PH (اسیدیته) آن ها تقریبا با پوست یکسان است، به جای صابون های معمولی بسیار کمک کننده خواهدبود.
• استفاده از پماد و کرم های نرم کننده مانند وازلین و اوسرین بلافاصله بعد از شست و شو.
• استفاده از دستکش هنگام خارج شدن از خانه در هوای سرد برای جلوگیری از ترک و خشکی دست
تغذیه و خطر ایجاد اگرچه غذا ارتباط مستقیمی با اگزما ندارد، اما تحقیقات مختلفی نشان داده است که بعضی از غذاها با اگزما آتوپی نوزادان و کودکان ارتباط دارد. بر طبق یکسری مدارک، تعدادی از غذاها که ایجاد حساسیت می کند، ممکن است شدت و میزان اگزما آتوپی را کاهش دهد، اما هنوز هیچ دلیلی برای ایجاد مشکل ثبت نشده است. این غذاها ممکن است شامل لبنیات، آجیل و... باشد که قبل از حذف آن ها از رژیم غذایی کودکان، باید با یک متخصص حتما مشورت کنید.
عوامل محیطی
عوامل روزانه زیادی می تواند پوست را حساس کند و باعث اگزمای آتوپی شود. پشم و پارچه های ضخیم دیگر، جواهرات و حتی تعدادی از لوسیون ها می تواند این بیماری را بدتر کند. خود بیمار می تواند تشخیص دهد که چه چیزی باعث ایجاد حساسیت می شود و از تماس با آن خودداری کند. افرادی که علاوه بر اگزما آتوپی به تب یونجه یا آسم مبتلا هستند، کنترل بیماری ریه برای از بین بردن این بیماری پوستی ضروری است. بیرون نرفتن از خانه در زمان گرده افشانی و آلودگی شدید هوا، می تواند باعث کاهش بیماری های پوستی و ریوی شود.
تست پوست و یافتن علت بیماری تست پوست (Patch Test) و خون، گاهی اوقات می تواند باعث تشخیص آلرژی به نوعی از مواد یا غذاها، آسم یا تب یونجه شود. ولی تحقیقات هنوز نشان نداده است که چطور این آزمایشات می تواند به یافتن دلایل ایجاد این بیماری کمک کند.
آیا داروی بیماری تب یونجه یا سایر آلرژی ها موثر است؟
الزاما نه. دلایل منطقی در استفاده از آمپول های آلرژی برای کاهش اگزما آتوپی وجود ندارد. حتی این آمپول ها ممکن است، این بیماری پوستی را در تعدادی از بیماران بدتر کند. اگر این آمپول ها حساسیت های ریوی را بهتر کند، شاید باعث بهبود پوست نیز شود. ولی در هر صورت باید قبل از مصرف آن ها با متخصص پوست مشورت کنید.
چه اقداماتی برای درمان انجام می شود؟ باید به متخصص پوست مراجعه کنید، بیماری های دیگر پوستی نیز وجود دارد که ممکن است شبیه اگزما آتوپی باشد به همین دلیل تشخیص نادرست این بیماری باعث می شود شیوه درمانی انتخاب شده موثر نباشد. فقط یک متخصص پوست است که می تواند این بیماری را به درستی تشخیص دهد و بهترین راه درمان را تجویز کند. تحقیقات پزشکی نشان داده است که موثرترین روش درمان اگزما آتوپی شامل درمان پوست و تغییر شیوه زندگی افراد است. درمان پوست ممکن است شامل استفاده از یک کورتیکو استروئید یا داروی افزایش دهنده قدرت ایمنی بدن باشد که به کاهش التهاب و خارش کمک می کند.
گاهی اوقات استفاده از داروهای دیگر مانند آنتی هیستامین نیز می تواند مفید باشد. اگر فرد مبتلا به اگزما آتوپی عفونت داشته باشد، ممکن است به او آنتی بیوتیک نیز داده شود. حتی برای درمان این بیماری، متخصص ممکن است از اشعه درمانی یا درمان های دیگر استفاده کند. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، باید یکسری موارد مانند استفاده از مرطوب کننده مناسب، نپوشیدن بعضی از لباس های خاص و استفاده از روش های شست و شوی مناسب را رعایت کرد. همچنین متخصص ممکن است روش های دیگری را که موثر باشد، پیشنهاد دهد. اگر فردی علاوه بر اگزما آتوپی به تب یونجه یا آسم مبتلا باشد، ممکن است تست آلرژی از او گرفته شود.
تشخیص ماده های حساسیت زا یا عوامل محیطی در درمان این بیماری مهم است. گاهی اوقات حذف این ماده های حساسیت زا (آلرژن) در ترکیب با درمان مناسب و تغییر شیوه زندگی باعث بهبودی کامل این بیماری پوستی می شود.
