حقوق مردم و خودرو نامرغوب

عالی‌ترین مقام صنعتی کشور که باید در راستای تولید جنس مرغوب برای رقابت در بازارهای بین‌المللی برنامه‌ریزی کند، در واکنشی عصبی، برای توصیف افرادی که کمپین نخریدن خودرو صفر را راه‌اندازی کردند، از واژه «خیانت» استفاده کرد. به دیگر سخن، جناب وزیر که ظاهرا مدیریت و عضویت چندین بنگاه اقتصادی را نیز برعهده داشته یا قبل از وزارت، عهده‌دار آنها بوده است، کسانی را که به علل مختلف و پذیرفته‌شده از خرید اتومبیل صفر خودداری می‌کنند، «ضدانقلاب» و «خائن» نامید.

تعجب نگارنده این است که چگونه و چرا رئیس‌جمهور حقوق‌دان به وزیر کابینه خود تذکر ندادند یا از وی نخواستند از مردم عذرخواهی کند؟ خائن و ضدانقلاب، کسانی هستند که علیه منافع ملی اقدام می‌کنند، نه مردمی که بحق می‌خواهند بعد از پنج دهه از حضور صنعت گذر خودروسازی در ایران و درجازدن این صنعت در مرحله مونتاژ، خودرویی در شأن خود خریداری کنند. نگارنده بنا ندارد به تضعیف خودروسازان بپردازد؛ اما حمایت بی‌دریغ دولت‌ها باعث شده مهندسان توانمند خودروسازی ایران نتوانند این صنعت را از مرحله جنینی بالاتر ببرند. حالا مردم درصددند برای یک‌بار هم که شده مسئولان مربوط را وادار کنند تاروپود تنیده‌شده بر نظارت دولت‌ها بر صنعت خودروسازی را کنار بزنند و اجازه دهند این جنینِ سال‌ها در رحم مانده، مراحل رشد خود را طی کند. با نگاهی به سابقه خودروسازی در ایران و کره‌جنوبی متوجه می‌شویم این دو کشور مهم، یکی در خاورمیانه -که بازار مصرف خوبی در اطراف خود دارد- و دیگری هم در آسیای جنوب‌شرقی، که بسیار موفق است، هم‌زمان صنعت مونتاژ خودرو را در کشور خود پایه‌گذاری کرده‌اند. امروزه کره‌جنوبی که در صنعت خودروسازی به استقلال که هیچ، بلکه به فتح جاده‌ها در همه کشورها رسیده است، کجا و ایران که هنوز صاحب یک ماشین ملی کاملا ساخت داخل نشده است کجا؟

وزیر صنعت حتما می‌داند مردمی که از خرید اتومبیل‌های صفر‌کیلومتر ساخت وطن، رضایت چندانی هم ندارند، وطن‌پرستانی هستند که نمی‌توانند هرروزه مرگ‌ومیر هم‌وطنان خود را در جاده‌ها ببینند و شاهد نقص‌عضو سرنشینانی باشند که از مرگ حتمی نجات ‌یافته‌اند، اما در مرگ تدریجی دست‌وپا می‌زنند. بارها شنیده‌ایم وجود کوچک‌ترین عیبی در فلان قسمت خودروهای معروف با برند جهانی، باعث فراخواندن چندین‌ میلیون خودرو و رفع نقص به صورت مجانی به‌وسیله کارخانه سازنده شده است.آیا اجازه داد‌ه‌ایم این سؤال ساده از طرف مصرف‌کننده  ایرانی از تولید‌کننده تحت حمایت امثال وزیر پرسیده شود که فلان اتومبیل که به‌وسیله کارخانه‌های وطنی مونتاژ می‌شود، از چه تاریخی، دیگر در کشور مادر تولید نمی‌شود؛ به چه علت؟ چرا و چگونه اجازه دادید جاده‌های کشور به انحصار یکی، دو محصولی درآید و کماکان در ایران تولید شوند که سال‌هاست تولیدشان در کشور تولید‌کننده اولیه، به لحاظ وجود اشکالات عدیده، تعطیل شده است؟ از مصرف بالای سوخت تولیدات حمایت‌شده به‌وسیله وزیر محترم صنعت و معدن می‌گذرم که بین مردم شایعه هست که سال‌ها پیش کشور ژاپن پیشنهاد داده بود تولید داخلی را متوقف کنیم و به‌جای آن، اتومبیل ژاپنی در ایران زیر نظر ژاپنی‌ها تولید شود یا ژاپن آن را وارد کند و فقط مابه‌التفاوت سوخت اتومبیل‌های موجود و اتومبیل‌های جایگزین‌شده را به کشور ژاپن بپردازیم. باور ندارم این شایعه درست باشد؛ اما درواقع دور از حقیقت هم نمی‌تواند باشد. چند سال پیش سفری به اندونزی داشتم. راهنمای سفر مسئله‌ای مشابه همین شایعه را اما در عالم واقع بیان ‌می‌کرد.

در این راهنمای سفر آمده بود کشور اندونزی روزگاری عضو اوپک بود و به علت مصرف بالای ماشین‌ها و اینکه نفتی برای صادرات نداشت از اوپک خارج شد و چون نفت تولیدی این کشور کفاف بازار مصرف داخلی را  نمی‌داد، درصدد نوسازی و تغییر سوخت ناوگان حمل‌ونقل کشور خود برآمدند و با جایگزینی اتومبیل‌های کم‌مصرف توانستند بر غول مصرف سوخت غالب آیند و آن را کنترل کنند. حال که مردم به علت نخریدن کالاهای نامرغوب، متهم و سرزنش می‌شوند، نگارنده هم کسانی را که سال‌ها در صنعت خودرو انحصار دولتی به‌وجود آوردند (با ممنوعیت ورود اتومبیل خارجی، تعیین تعرفه‌های کمرشکن بر واردات خودرو و تحمیل خرید محصولات داخلی به کارمندان و افراد با درآمد متوسط) را سرزنش می‌کند. مردم به هر شکل شده به خودروسازان می‌گویند تکانی به خود داده و با شناخت واقعی از صنعت جهانی خودروسازی، این صنعت را در عرصه جهانی مطرح کنند؛ مدیرانی که درک درستی از منافع ملی، بازار جهانی و عرصه رقابت بین‌المللی ندارند. امروز تجارت با جهانی‌شدن خود، مرزها را کنار زده و مصرف‌کنندگان، کالاهایی را برمی‌گزینند که بهترین باشند، نه کالاهایی که با اجبار به مردم، به آنها تحمیل می‌شود.

نعمت احمدی  حقوق‌دان / شرق