پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : در دو ماه گذشته و بعد از آن‌که در بعضی محافل خبری و مجازی، درباره ورود روزافزون افغان‌ها به ایران و آن هم به صورت غیرقانونی برای رفتن به اروپا، شایعاتی ایجاد شده بود، حالا این «محمد آصف درزابی»، رئیس نمایندگیهای وزارت امور مهاجران افغانستان مقیم ایران است که این موضوع را تأیید و البته آمارهای مختلفی را هم دراین‌باره اعلام کرده است.
او در گفت‌وگویی با روزنامه «اطلاعات روز» افغانستان گفته هر روز حدود ٢هزار مهاجر افغان به صورت غیرقانونی وارد ایران می‌شوند و این آمار در یک ماه گذشته به ٦٠هزار نفر رسیده است. آن‌طور که درزابی گفته، این افراد سعی دارند از طریق ایران خود را به کشورهای اروپایی برسانند: «شماری از مهاجران که افغانستان را به قصد اروپا ترک می‌کنند، در مسیر به دام آدم‌ربایان می‌افتند یا بر اثر حوادث رانندگی و تیراندازی مأموران مرزی کشورهای مسیر کشته می‌شوند و به مقصد خود هرگز نمی‌رسند.»
او البته در سخنانش مدعی شده است که تلفات مهاجران افغان در ایران در حوادث رانندگی، حوادثی که در محل کار اتفاق می‌افتد یا در اثر تیراندازی مأموران مرزی جان خود را از دست می‌دهند، حدود ۲۰ نفر در هفته است. این نخستین‌بار نیست که در ٢ ماه گذشته، ورود غیرقانونی افغان‌ها به ایران برای رسیدن به اروپا در خبرها می‌آید.
تنها مسئول ایرانی که تا به حال دراین‌باره صحبت کرده، «شهرام عباسی»، فرمانده مرزبانی استان آذربایجان‌غربی است.
او ٢ هفته پیش از دستگیری حدود ١٣هزار و ٢٠٩ اتباع خارجی در مرزهای ایران در این استان در امسال خبر داد و گفت: بیشتر آنها افغان هستند. به گفته او در سال ٩٤، به‌طور میانگین روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر اتباع خارجی توسط مرزبانی این استان دستگیر شده‌اند که همگی قصد داشتند از طریق مرزهای این استان به‌طور غیرقانونی و قاچاق خارج شوند. آن‌طور که فرمانده مرزبانی استان آذربایجان‌غربی اعلام کرده، علاوه بر اتباعی که قصد خروج قاچاقی از مرزهای ایران را داشته‌اند، ۲۷۵ قاچاقچی انسان هم در مرزهای استان آذربایجان‌غربی دستگیر شده‌اند.
هرچند شهرام عباسی اطلاعات بیشتری درباره هویت و شغل اتباع خارجی دستگیرشده در اختیار رسانه‌ها قرار نداده است اما می‌توان او را یکی از معدود مسئولان ایرانی دانست که دراین‌باره صحبت کرده و از قصد تعداد زیادی از مهاجران برای خروج از ایران از طریق استان آذربایجان‌غربی خبر داده است؛ استانی که دارای مرز خاکی و آبی با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری‌آذربایجان است و به همین دلیل، آمار قاچاق انسان و کالا در این استان بالاست.
از طرف دیگر از مجموع ۹۵۶ کیلومتر مرز این استان با کشورهای همجوار، حدود ۵۶۶ متر مرز میان کشور ایران و ترکیه وجود دارد و به همین دلیل به‌ویژه در سال‌های گذشته، آمار قاچاق انسان و کالا از مرزهای این استان زیاد بوده است؛ هرچند فرمانده مرزبانی استان آذربایجان‌غربی حالا و با وجود این‌که آمار قاچاق کالا در این منطقه در سال‌های گذشته بالا گزارش شده بود، می‌گوید قاچاق کالا امسال ۹۵درصد کاهش پیدا کرده است.
اما این‌طور که پیداست، موضوع قاچاق انسان در مرزهای استان غربی هنوز به‌جاست. مثلا همین دو ماه پیش بود که «محمد احمدی»، معاون اطلاعات فرماندهی مرزبانی استان آذربایجان‌غربی از دستگیری و تحویل ۶۰ عامل مرتبط با قاچاق انسان به مقامات قضایی در مرزهای این استان خبر داده بود.
قبل از او، «محمد عبدالعلیپور»، فرمانده هنگ مرزی ماکو هم در گفت‌وگو با «ایسنا» از رشد ۴۰۰درصدی در جلوگیری از قاچاق انسان در مرز شهرستان ماکو خبر داده بود. او گفته بود که در ۵ماه نخست سال ۹۴ تعداد ۱۵۹ نفر از عوامل خروج غیرقانونی دستگیر و بیش از ۸۷ خودرو آنان توقیف و به مقامات قضایی تحویل داده شده است.
عباسی، فرمانده مرزبانی استان آذربایجان‌غربی هم در مرداد گذشته، کشته شدن دو نفر از عاملان خروج غیرقانونی اتباع در اثر شلیک گلوله ماموران مرزبانی در منطقه ممنوعه مرزی در امسال را تأیید کرده است. او گفته که در صورت تردد غیرمجاز افراد در مناطق ممنوعه مرزی و بی‌توجهی به ایست مرزبانان، ماموران به‌طور قطع اقدام به تیراندازی خواهند کرد. آن‌طور که عباسی گفته و به گزارش «فارس»، تعداد افرادی که سال گذشته در این زمینه دستگیر شدند ٩هزار و ٧٠٠ نفر بود و در این رابطه ١٥١ دستگاه خودرو توقیف شده است.
ساکنان قبل، مهاجران کنونی
حالا دیگر سال‌هاست که موضوع مهاجرت افغان‌ها به ایران به صورت قانونی و غیرقانونی برای پیدا کردن زندگی بهتر، خبرساز است. موج مهاجرت افغان‌ها به ایران که از سال ٥٧ و با آغاز جنگ میان مجاهدین افغان و شوروی سابق شروع شد، در سال‌های بعد آن‌قدر ادامه‌دار شد که حتی آمار تعداد آنها را در ایران به حدود ٣میلیون نفر رساند؛ تعدادی که حتی مسئولان افغانستانی مانند «حسین عالمی‌بلخی»، وزیر امور مهاجران و عودت‌کنندگان جمهوری اسلامی افغانستان که اخیرا با «شهروند» گفت‌وگو کرد، می‌گوید یک‌میلیون و ٥٠٠هزار نفر از آنها به صورت غیرقانونی وارد ایران شده‌اند.
حالا اما و این‌طور که به نظر می‌رسد، مدل مهاجرت افغان‌ها به ایران درحال تغییر کردن است. حالا دیگر آنها و با تعداد زیاد به ایران نمی‌آیند که بمانند، می‌آیند که از طریق ایران به «بهشت» دیگری بروند؛ کشورهای اروپایی و به‌ویژه آلمان که در ماه‌های گذشته آغوشش را برای مهاجران باز کرده است. اما از طرف دیگر گزارش‌هایی به گوش می‌رسد که نشان می‌دهد تعدادی از افغان‌هایی هم که سال‌هاست در ایران زندگی می‌کنند، در یکی، دو ماه گذشته قصد مهاجرت به کشورهای اروپایی کرده‌اند.
«فاطمه اشرفی»، مدیر انجمن حمایت از زنان و کودکان آواره و پناهنده در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید که جریان مهاجرت افغان‌ها رو به تغییر است: «این جریان به دنبال زندگی بهتر و موقعیت بهتر است. ما در حال حاضر می‌بینیم که سطح توقع مهاجرانی که ساکن ایران بوده‌اند با ملاحظه این‌که در طول سال‌هایی که در ایران اقامت داشتند و جایگاه اجتماعی علمی و آموزشی تعداد زیادی از آنها ارتقا پیدا کرده اما از آن طرف برای آنها محدودیت‌هایی مثل دسترسی به شغل و جایگاه خوب اجتماعی متناسب با تحصیلات‌شان وجود داشته است؛ از طرف دیگر با توجه به مشکلات کمبود شغل و کار و بالا بودن نرخ بیکاری در ایرانی‌ها، به‌طور طبیعی اولویت با ایرانی‌هاست به‌ویژه در پست‌های تخصصی‌تر و به همین دلیل مهاجران احساس می‌کنند که نیازهای ثانویه‌شان تأمین نمی‌شود.
البته نیازهای اولیه آنها در ٣٠سال گذشته فراهم بوده است، بچه‌هایشان مدرسه رفته و امنیت داشته‌اند و ... اما خدمات ثانویه‌ای که نیاز دارند مثل دسترسی به شغل مناسب و... نداشته‌اند و آنها به رفتن تصمیم گرفته‌اند. ما گزارش‌هایی داریم، کسانی که در ایران هستند و حتی رفاه نسبی هم دارند و جزو گروه‌های مختلف اجتماعی هستند، قصد مهاجرت کرده‌اند و حتی کسانی را داریم که زندگی اقتصادی خوب و کارت اقامت دارند و فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌ها هستند ولی دوست دارند با فراهم شدن شرایط، به اروپا بروند.»
او ادامه می‌دهد: «از طرف دیگر شرایط امنیتی و مشکلات سیاسی در داخل افغانستان و کند بودن بازسازی ساختارهای اقتصادی باعث شده شرایط افغانستان نگران‌کننده باشد و هیچ امیدی را برای افغان‌ها در آینده ایجاد نمی‌کند. این وضع نه‌تنها برای آنهایی که در ایرانند، بلکه برای آنهایی که در افغانستانند ایجاد شده و حالا آنها خواستار رفتن به اروپا هستند.»
اشرفی تبلیغات در کشورهای اروپایی را هم در رفتن مهاجران به آن‌جا بی‌تأثیر نمی‌داند: «تبلیغاتی که در اروپا درباره مهاجران وجود دارد، به این جریان مهاجرت دامن می‌زند و فرصتی را برای آنها باز کرده که می‌توانند بروند و شانس خودشان را برای زندگی بهتر دنبال کنند.
اما این تبلیغات متاسفانه شاخص‌ها را تعیین نکرده و این نامشخص نبودن شرایط پذیرش که چه کسانی واجد شرایطند، این امید را ایجاد کرده که مهاجران فکر می‌کنند اگر همه‌شان به اروپا بروند شامل کمک‌های بشردوستانه اروپایی‌ها خواهند شد.» او نگرانی هم دراین‌باره دارد: «من نگرانم که این جمعیت در کنار سوری‌ها اضافه شوند و مشخص نیست چه‌درصدی از آنها پذیرش می‌شوند و این مشکل‌ساز است.»
