فرجام خوش بازار با برجام

دو روز گذشته اقتصاد ایران پس از مدت‌ها بلاتکلیفی و نگرانی ٢خبر مهم و خوش را شنید. همه رفتارها و عملکردهای اقتصادی که در یک سال اخیر با احتیاط پیش می‌رفت و بازار سرمایه را در وضعیتی قرار داده بود که منجر به نامه ٤ وزیر شود، با تصویب نهایی برجام و گفته‌های رئیس‌جمهوری در رونمایی از بسته تازه، بیش از هر چیز دیگری بازار را تحت‌تأثیر قرار داد. گرچه این بسته یک مجموعه همه‌جانبه و تا حدودی کامل بود اما محور اصلی این بسته اقتصادی و برنامه‌های اقتصادی دولت درحالی مطرح شد که تصویب برجام، یک تحرک واقعی برای آینده بازار بود. بیشترین عکس‌العمل‌ها در بخش اقتصاد، صبح دیروز آغاز شد و حالا بین کارشناسان و فعالان اقتصادی موج خوش‌بینی تازه‌ای را ساخته است.
 
به گزارش شهروند، با صحبت‌های رئیس‌جمهوری، مهم‌ترین نکته‌ای که عیان شد این است که به‌زودی اقتصاد، امید و بهبود قطعی را برای یک آینده بهتر تجربه خواهد کرد. آینده‌ای که می‌تواند کشور را دوباره از نو بسازد و ترمیم کند. این امید با قطعیت پیدا کردن برجام و تصویب و تأیید آن توسط شورای نگهبان و همزمان با گفته‌های رئیس‌جمهوری درمورد وضع اقتصادی و برنامه‌های کوتاه‌مدت دولت برای بهبود اقتصاد و رونمایی از بسته ضد رکود (توسط سیف، نوبخت و طیب‌نیا) که روز شنبه انجام می‌شود؛ فضای اقتصاد را به کلی دگرگون خواهد کرد.
 
در واقع همه این خبرها، توانست دوباره امید را به اقتصاد بازگرداند و بازار اوراق بهادار تهران را با رشدی ٥٣٨ واحدی در روز آخر معامله‌ هفته شاداب کند. همه علایم تأیید می‌کند که این امید یک واقعیت است هرچند که سختی‌های خودش را به دنبال داشته باشد و افت و خیز نزولی کوتاه مدت را هم در پی داشته باشد.
 
عکس العمل بازار سکه و ارز
 
بر اساس گزارش «شهروند»، بازار طلا و ارز در روزهای پس از سخنان رئیس‌جمهوری عکس‌العملی مثبت نشان داد. رشد حداقل ٦‌هزار تومانی سکه طلا و حتی افزایش ٣٢٣ تومانی در هر گرم طلای ١٨ عیار یکی از همین عکس‌العمل‌های مثبت در بعد سرمایه‌گذاری بود. این استقبال از این جهت به پای حرف‌های رئیس‌جمهوری گذاشته شد که در آستانه ماه محرم بودن نمی‌توانست موجب افزایش تقاضا و به تبع آن افزایش قیمت شود و از طرف دیگر قیمت اونس جهانی نیز فقط ٢٤ سنت افزایش داشته است. بنابراین جهش یکباره و ماندن در قیمت ٩٤٥‌هزار تومان با افزایش قیمت ٦‌هزار تومانی و بسته شدن بازار بیشتر مرتبط با حرف‌های رئیس‌جمهوری می‌توانست باشد. در ضمن قیمت دلار نیز نوسان چندانی را در روز قبل نداشت.
 
بورس، نگاه به آینده
 
بورس در روزهای گذشته به شدت خودش بود؛ به این معنا که به هیچ خبری روی خوش نشان نداد و اخبار گوناگون نتوانست بازار سهام را گول بزند و حتی حرکتی کوتاه و کوچک رو به بالا داشته باشد. برجام به مجلس رفت و توافق نسبی و بیانیه‌اش نیز اعلام شد اما هیچ‌کدام از این اخبار نتوانست بازار سهام را تهییج کند و رشدی به آن بدهد. آن هم به این دلیل بود که هیچ‌کدام از این اخبار نمی‌توانست آینده خوبی را تصویر کند و امید برای آینده داشته باشد. بازار سهام همیشه بازار آتی‌نگر و سرمایه‌گذاری برای آینده است و بدون یک تصویر روشن از آینده این بازار هیچ حرکتی نخواهد کرد. چنان که در ٦ ماه گذشته و به‌خصوص در یکی دو ماه اخیر هیچ خبری نتوانست تاثیری در مثبت شدن و رونق بازار سهام داشته باشد. اما پس از صحبت‌های رئیس‌جمهوری و اخباری که نشان می‌داد امید به آینده و روزهای بهتر حتمی است به یکباره بازار با ٥٣٨ واحد رشد به استقبال روزهای آینده رفت. حتی با توجه به اخباری که رئیس‌جمهوری در مورد اوراق مشارکت، صکوک و... دادند باعث شد تا فرابورس هم به این اخبار روی خوش نشان بدهد. همین نکته مهم نشان می‌دهد که این بار بازگشت بازار و رونق حتمی است.
 
اهداف کمی وجود نداشت
 
گفت‌وگوی تلویزیونی رئیس‌جمهوری پس از همه مشکل‌ها و چالش‌هایی که بر سر اقتصاد ایران و خروج از رکود وجود دارد می‌تواند راهنمای کلی برای فعالان اقتصادی باشد. گرچه برخی از فعالان انتظار داشتند که رئیس‌جمهوری برای اقتصاد ایران رمزگشایی‌های بیشتری کند و شاید هم بهتر و واضح‌تر به مشکل‌های اقتصادی بپردازد.
 
محمدرضا پورابراهیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ازجمله کارشناسانی است که معتقد است رئیس‌جمهوری باید با قدرت و وضوح بیشتری به تشریح وضع و مشکل‌های اقتصادی بپردازد. او توضیح می‌دهد:  برنامه اعلام شده برای خروج از رکود کامل و جامع نیست. برای مثال دیدگاه رئیس‌جمهوری عدم افزایش نقدینگی است که این مغایر با هدف خروج از رکود است. با این حال صحبت‌های رئیس‌جمهوری نکات خوبی داشت اما انتظارات فعالان اقتصادی را برآورده نکرد. پورابراهیمی اضافه می‌کند:  انتظار این بود که محورهای مشخص، کامل و کمی برای خروج از رکود ارایه شود اما به غیر از یکی دو مورد که گفته شد در آینده برنامه آن تدوین می‌شود، هیچ برنامه‌ای که جزییات و اهداف کمی داشته باشد، مطرح نشد.
 
وی افزود:  برخی صحبت‌ها در تعارض با هدف خروج از رکود بود مانند این‌که هدف دولت تک‌رقمی کردن تورم تا پایان ‌سال است. این هدف مغایر با سیاست‌های خروج از رکود است. در شرایط کنونی اولویت باید سیاست‌های ضدرکودی باشد و باید جایگزین سیاست‌های ضدتورمی شود.
 
همه دولت یکدست باشند
 
برخی کارشناسان به این موضوع اشاره دارند که این گفت‌وگو می‌تواند نشانه خوبی باشد که این تغییرها از بدنه خود دولت شروع شده و می‌توان به آن امیدوار بود. دیگر آن‌که با این اتفاق باید همه ارکان دولت به دنبال اجرای این سیاست‌ها باشند. سعید لیلاز کارشناس اقتصادی اعتقاد دارد برای اجرایی شدن سیاست‌های اقتصادی دولت، همه نظام باید پشت این سیاست‌ها بایستند. او توضیح می‌دهد:  ارایه بسته سیاست‌های اقتصادی از سوی دولت نوعی استارت برای تحول اقتصادی است اما همه نظام باید با وفاق جمعی خودروی اقتصادی را به جلو هدایت کنند. رئیس‌جمهوری معتقد است که‌سال ٩٥ وضع اقتصادی کشور بهتر خواهد بود.
 
لیلاز اضافه می‌کند:  پیش‌بینی من هم این بود که برجام خیلی در اقتصاد ما تاثیرگذار نخواهد بود و هیچ خدشه‌ای به استدلال قبلی من وارد نشده و مجموعه سخنان رئیس‌جمهوری نیز این بود که می‌خواهم کارهایی برای بهبود اقتصاد انجام دهم، نه آن‌که با اجرای برجام اقتصاد خودبه‌خود درست شود.استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد:  البته همین ٧هزار و ٢٠٠‌میلیارد تومانی که رئیس‌جمهوری قول دادند به اقتصاد تزریق شود، از راه آزاد شدن منابع به‌دست می‌آید اما اینها رقمی نیست اما اتفاق مثبتی که رئیس‌جمهوری در بحث آینده اقتصاد کشور خبر دادند به‌طور کامل برخاسته از اجرای توافق هسته‌ای نیست، بلکه مجموعه‌ای از تحولات است؛ چرا که خود توافق هسته‌ای قرار است فقط به اقتصاد یک تحرک ببخشد و در اصل استارت کار را می‌زند.
 
حرف‌ها، پیشنهادها
 
کل اقتصاد و بیش از هر چیز بخش خصوصی و فعالیت‌هایش اهمیت دارد. به نظر می‌رسد گفته‌های رئیس‌جمهوری و هر آنچه که به آن پرداخته شد، حرف دل بخش خصوصی بوده است؛ از آن جهت حرف دل بخش خصوصی بوده که قرار است با توجه به محورهای اقتصاد مقاومتی از این پس حرف اول در اقتصاد را بخش خصوصی بزند. محسن جلال‌پور رئیس اتاق بازرگانی ایران می‌گوید که «ما (بخش خصوصی و اتاق بازرگانی) به دولت پیشنهاداتی برای خروج از رکود ارایه داده بودیم. راهکارهایی که شب گذشته رئیس‌جمهوری در تلویزیون اعلام کرد؛ عمده آن مربوط به پیشنهادات اتاق بازرگانی بود».
همین نکته نشان می‌دهد این بار عزم دولت برای تغییر وضع و بهبود آن جزم و به هر طریقی سعی در بهبود و ترمیم اوضاع اقتصادی دارد. جلال‌پور توضیح می‌دهد:  بکارگیری این سیاست‌ها به احتمال زیاد اقتصاد کشور را به‌سمت اقتصاد انبساطی می‌برد و ما نیز امیدواریم که از این مسیر عبور کنیم.
و این مهمترین نکته در صحبت‌های رئیس‌جمهوری است که نشان می‌دهد همه اقشار جامعه این صحبت‌ها را جدی گرفته‌اند و امیدی تازه به اقتصاد ایران آمده است.
 
گرچه بخش‌هایی از بخش خصوصی هنوز به این موضوع فکر می‌کند و بدبین است که حل مشکل‌هایی مانند کمبود نقدینگی یا تورم همزمان با رکود را در کدام بخش ‌از سیاست‌های کنونی دولت می‌توان دید. کما این‌که آرش نجفی عضو اتاق بازرگانی معتقد است مشکلات عدیده‌ای گریبان تولیدات داخلی را گرفته و مانع از رسیدن این بخش به اهداف مورد نظر شده است. طبیعی است که با وجود چنین موانعی تولید نتواند با برنامه‌های دولت منطبق باشد. در این شرایط به هیچ تولیدکننده‌ای اجازه نمی‌داد تا به اهداف مورد نظر خود دست یافته و خود را با برنامه‌های دولت هماهنگ کند. با وجودی که برخی از تولیدکنندگان خواهان تزریق نقدینگی و استفاده از تسهیلات هستند اما از طرفی ورود نقدینگی باعث تشدید تورم خواهد شد، بنابراین راه‌حل ایجاد رونق در این بخش به‌طور قطع تزریق و تأمین نقدینگی نیست و دولت باید راه حل دیگری اتخاذ کند. در مجموع به نظر می‌رسد پس از دو‌ سال و اندی که از شروع به کار دولت می‌گذرد، به نتایجی رسیده و توانسته برای برخی از مشکل‌ها و چالش‌هایی که پیش روی اقتصاد است، راه‌حل‌هایی پیدا کرده و از آن مهم‌تر به درستی این مشکل‌ها را شناسایی کند.

منبع: شهروند