سیروس ناصری: تحریمها دی ماه برداشته می شوند

سعید جعفری - گزارش رئیس آژانس بیش از اینکه سیاه باشد سفید بود. هرچند خود آقای رئيس گفته بود گزارشش سیاه و سفید و بلی و خیر نخواهد بود اما تحلیل بی طرفانه و منطقی این گزارش به ما می گوید در بخش های کلیدی و حیاتی که برای بستن PMD ضرروی است ماجرا بیشتر بر پایه سفیدی ها است. حالا باید منتظر ماند و دید شورای حکام چه واکنشی به این گزارش نشان خواهد داد. سیروس ناصری در این رابطه به خبرآنلاین می گوید: شورای حکام هم رای به پایان بررسی پرونده ایران می دهد و ماجرای ابعاد احتمالی نظامی ایران مختومه خواهد شد. در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای را می خوانید.

گزارش آقای آمانو به بیان دکتر عراقچی بیشتر سفید بود تا سیاه و به نظر می رسد نکات مثبتش بر موارد منفی بچربد. ارزیابی شما از این گزارش چگونه است؟

این گزارش با وجود برخی نقاط ضعفی که دارد در مجموع نقطه پایانی است بر همه اتهامات ناروایی که طی ۱۲ سال گذشته و به ویژه از سال ۲۰۱۱ به بعد علیه ایران مطرح شده. جمع بندی گزارش که از مجموعه اظهار نظرها بر می آید این است که ایران هرگز از معاهده عدم اشاعه سلاح هسته ای تخلف نکرده و ایران هیچ برنامه ای برای توسعه و تولید سلاح هسته ای نداشته یعنی در واقع دو اتهام عمده، کلان و اصلی که بر مبنای آن اقدامات بسیار سنگینی در دنیا علیه ایران شکل گرفت بطلانش با این گزارش به روشنی اثبات شد.

در چندین بند اشاره شده که ما طرح هایی برای فعالیت های نظامی به ویژه پیش از سال ۲۰۰۳ داشتیم. این موارد نمی تواند در آینده فضا را برای طرح دوباره و اعمال فشار غرب به ایران باز کند؟

البته ایران همیشه این موارد را رد کرده و خواهد کرد اما حتی اگر این موارد صحت هم داشته باشد این نوع اقدامات مواردی نیستند که مغایر با معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای و تعهدات ایران در این مورد باشند. اصولا این نوع مطالعات و تحقیقات در بسیاری از کشورها در مقاطع مختلف انجام می شود. بسیج کردن دنیا علیه ایران در سالهای اخیر به خاطر پیگیری چند کار مطالعاتی نبوده است، بلکه ادعا می کردند ایران یک برنامه تسلیحات هسته ای دارد که به طور مستمر در حال پی گرفتن آن است. این گزارش و محور این را هم غنی سازی و چرخه سوخت قرار داده بودند. در حالی که گزارش آمانو می گوید چرخه سوخت ایران هرگز انحراف نداشته و این در هیچ مقطعی نبوده است. یعنی از اساس و بنیاد اتهامات را رد کرده. بنابراین این نگرانی که برخی مطرح می کنند به جا نیست.

برخی از منتقدان استدلال می کنند با این برنامه عملا آژانس تایید کرده که ما پیشتر برنامه هسته ای نظامی داشته ایم.

این حرف که ابعاد احتمالی نظامی ایران در گذشته با این گزارش مورد تایید قرار گرفته کاملا غلط است. اصلا گزارش چنین چیزی را نمی گوید در نهایت گزارش می گوید برخی مطالعات و امکان سنجی ها می توانسته مبنای همین احتمال نظامی شدن داشته باشد. گزارش نمی گوید که اینها به هدف نظامی بوده همچنان آن را به عنوان یک احتمال مطرح می کند پس از این بابت این ادعا غلط است. ولی قسمت مهم گزارش اینجا نیست. مهم این است که گزارش به صراحت اعلام می کند هیچ نوع انحرافی در مواد هسته ای و در فعالیت ها و در چرخه سوخت وجود نداشته و این معیار برای تصمیم گیری و قضاوت در شورای حکام خواهد بود و باید باشد.

ساز و کار شورای حکام چگونه خواهد بود؟ پس از این گزارش احتمالا به پایان بررسی این شورا درباره پرونده ایران رای خواهد داد؟

آقای آمانو البته خودش می توانست در این گزارش بگوید که این پایان کار این پرونده و پایان کار آژانس است. ولی فکر می کنم به دلایل سیاسی آقای آمانو صریحا این موضوع را اعلام نکرد. ولی گزارش کلیه مبانی اش آماده است برای اینکه شورای حکام رای به مختومه شدن پرونده دهد. ضمن اینکه مختومه شدن بررسی پرونده ایران یکی از تعهدات ۵+۱ در چارچوب برجام هم هست. حال این گزارش اجرای این تعهد توسط طرف مقابل را تسهیل کرده. در نتیجه و در پاسخ مستقیم به سوال شما باید بگویم بله به نظر من رای مختومه شدن در شورای حکام صادر خواهد شد.

دولت آمریکا از این گزارش استقبال کرد و از شورای حکام هم خواست که به بررسی پرونده ایران پایان ببخشد. موضع ایالات متحده را چگونه توصیف می کنید؟

در بخشی از گزارش که مربوط به سال ۲۰۰۰ می شود، آژانس تلاش کرده قرینه هایی برای رد نکردن ارزیابی های پیشین مجموعه اطلاعاتی آمریکا در مورد برنامه هسته ای ایران طرح کند. از این بابت آمریکایی ها چون می داننند دست کم بخشی که مورد نظرشان بوده در گزارش آمده از این گزارش خوشنود هستند اما در شرایطی که برجامی وجود نداشت خود این گزارش می توانست مبنای اتهام علیه آمریکا باشد که بدون هیچ دلیلی ایران را در یک دوره طولانی تحت فشار قرار دادند و شورای امنیت سازمان ملل و مجموعه اروپا بخشی از دنیا را وادار کردند علیه ایران اقدامات تحریمی انجام دهند. در فضای کنونی با آنچه که در برجام آمده و با این اظهار نظر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا فکر می کنم همه شرایط فراهم است که این پرونده یک بار برای همیشه خاتمه یابد و از آن به بعد ایران می تواند نگاه رو به جلو داشته باشد و برنامه جامع، کامل و تمام عیار هسته ای خود را تجهیز کند، ضمن اینکه تحریم های ظالمانه هم برداشته می شود تا ایران بتواند به یک فعالیت اقتصادی عادی با دنیا ادامه دهد.

در بخشی از برجام به این نکته اشاره شده که بعد از ۸ سال ارزیابی جامع تری تحت عنوان جمع بندی وسیع تر از برنامه هسته ای ایران ارائه شود. این نمی تواند بعدها عاملی برای بهانه گیری های آژانس باشد؟

آژانس بنا به قواعد و روال خودش اگر بخواهد در کشوری رای به صلح آمیز بودن کامل یک برنامه هسته ای دهد و در واقع رای به هر نوع فعالیت صلح آمیز هسته ای دهد معمولا باید در دوره ای که پروتکل اجرا می شود به این جمع بندی برسد که نخست هیچ ماده هسته ای به سمت اهداف غیر صلح آمیز انحراف نکرده و دوم هیچ فعالیتی صورت نگرفته که ناشی از انحراف به سمت تسلیحات هسته ای باشد. در این گزارش در مورد محور اول آژانس همین الان نظرش را داده است و اعلام می کند تا این مقطع هیچ ماده هسته ای به سمت تسلیحات هسته ای در ایران نرفته است. در واقع مبنای آن جمع بندی نهایی را در همین حالا اعلام کرده است. در مورد فعالیت های هسته ای مان هم می گوید یا بعد از ۲۰۰۳ هیچ اتفاقی نیفتاده است و یا حداکثر بعد از ۲۰۰۹ دیگر هیچ شواهد و قرائنی در این رابطه وجود ندارد. بنابراین در مورد دوم محوری که بنا به قاعده مبنای تصمیم گیری نهایی آژانس برای مبرا کردن و تطهیر کامل یک کشور است از همین حالا از یک نقطه کاملا مثبت شروع کرده که این بی سابقه است و با این شروع، آژانس فصل جدیدی را در ایران شروع می کند که بنیان اولیه اش این است که ایران برنامه هسته ای اش صلح آمیز است. بنابراین با اجرای پروتکل باید بتواند ظرف مدت کوتاهی آن جمع بندی نهایی را هم پیاده سازد. با این گزارش برداشت بنده این است جمع بندی نهایی هم ۸ سال طول نخواهد کشید بلکه خیلی زودتر اتفاق خواهد افتاد و این بسیار مهم است چون مفهومش این است برخی تحریم های باقی مانده با اعلام نظر نهایی آژانس زودتر رفع خواهد شد.

با این تفاصیل پروسه رفع تحریم ها از چه زمانی آغاز خواهد شد؟ گمانه ها از اوایل ژانویه سخن می گوید.

 

فکر می کنم با این روند اگر اتفاق ویژه ای رخ ندهد تاریخی که برای اجرایی شدن پیش بینی شده منطقی باشد و همچنان می توانیم پیش بینی کنیم در دی ماه این توافق برجام اجرایی شود و تحریم های اقتصادی یکباره برداشته شود.