چرا د‌‌‌ولت به تعطيلي اد‌‌‌ارات تن ند‌‌‌اد‌‌‌؟

 كار مدارس تهران به قول فوتبالي ها به «هت‌تريك» رسيد و سه روز پياپي به دليل آلودگي هواي پايتخت تعطيل شدند. اتفاقي كه در نوع خود كم نظير است و خبر از شرايط حاد زيست‌محيطي در پايتخت مي دهد.

به گزارش قانون، در اين ميان، نكته قابل تامل ، حساسيت دولت بر سلامت دانش آموزان و بي توجهي به سلامت ساير اقشار جامعه از جمله دانشجويان، كارمندان و كارگران است كه در روزهاي بسيار آلوده تهران، مجبورند انواع سموم را استنشاق كرده و اعتراض‌شان راه به جايي نبرد. حتي ساختن برخي لطايف تلگرامي درباره اينكه دانش‌آموزان شش دارند و بقيه آبشش و دود شش نيز تاثيري بر دولت براي توجه سلامت ساير اقشار جامعه نداشته و اين مهم علامت سوال‌هايي را پيش روي تصميمات دولتي درباره آلودگي هوا ايجاد كرده است.

  تعطيلي، راهي براي كنترل آلودگي

اين موضوع كه دولت براي سه روز پياپي مدارس تهران را تعطيل مي كند اما حتي ساعتي از كار ساير اقشار براي حضور كمتر در برابر آلودگي هوا كم نمي كند، آنجا حائز اهميت است كه در سال هاي قبل و به خصوص در دولت هاي نهم و دهم، روزهاي بسيار آلوده تهران همراه با تعطيلي دانشگاه‌ها و حتي ادارات مي شد و اين مسئله توقع براي حساس بودن دولت بر سلامت تمام اقشار جامعه را بيشتر كرده است. اما با اين حال، كميته مواقع اضطراري آلودگي هواي تهران بر تصميم خود مبني بر تعطيل نشدن فعاليت ادارات و دانشگاه‌ها حتي در شرايطي كه شاخص آلودگي هواي تهران روي 150 و 160 پي.پي.ام قراردارد، مصر است تا ابهام ها از چرايي تصميم اين‌گونه دولت بيشتر شود. اين در حالي است كه تعطيل شدن دانشگاه‌ها و ادارات در كنار مدارس – درصورت بالا بودن ميزان آلاينده‌ها – مي تواند اثرات مهمي بر كاهش آلودگي هوا و سلامت مردم داشته و از طرفي برخي آثار همچون افزايش «گردشگري» را داشته باشد.

چنانچه، در صورتي كه دولت اقدام به اعلام تعطيلات دو يا چند روزه تهران با توجه به بغرنج بودن وضعيت هواي شهر مي كرد، به طور طبيعي، گروه‌هايي از مردم اقدام به سفر و خروج از تهران مي كردند كه مي توانست در كاهش آلودگي هوا موثر باشد.

 از طرفي، ايجاد فرصت سفر حتي براي يك روز، كمك به گردشگري هاي يك يا چند روزه كرده و حداقل رستوران‌هاي ميان راهي را رونق مي بخشيد! اما گويا دولت به نوعي ترس در برابر اعلام تعطيلي ادارات و دستگاه‌هاي مختلف دارد كه حتي تعطيلي چهار روزه مدارس را - با آنكه از ابتداي هفته جاري، پيش بيني هواشناسي گواه از تشديد آلودگي هوا داشت – يك روز به يك روز اعلام كرد. اين درحالي بود كه اگر از همان ابتداي هفته، اعلام مي شد كه مدارس چند روز تعطيل است ، قطعا شمار زيادي از خانواده ها با توجه به شرايط جوي ساير شهرهاي كشور به سفر مي رفتند و اين موضوع موهبات خاص خود را داشت.

 نگراني از خسارات اقتصادي تعطيلي؟

شايد يكي از توجيهاتي كه دستگاه‌هاي دولتي در برابر تعطيل نكردن ادارات و دانشگاه‌ها همزمان با تشديد آلودگي هواي تهران مطرح كنند، بحث خسارات اقتصادي ناشي از تعطيلي‌هاي دولتي باشد.
چند سال قبل با مطالعاتي كه بر ميزان روزهاي تعطيل كاري در تقويم ايران انجام شد، اعلام شد كه هر روز تعطيلي در ايران زيان اقتصادي‌اي برابر با 800 ميليارد تومان را به دنبال دارد و از اين رو هرچه از ميزان روزهاي تعطيل در تقويم كم شود، بهتر است. اين در حالي است كه دولت با توجيه جلوگيري از خسارت ميلياردي اقتصادي تن به تعطيلي شهر نمي‌دهد اما از ديگر سو، اثرات زيانبار آلودگي هوا بر سلامت شهروندان صدها ميليارد خسارت بيشتر به دولت تحميل مي كند!

 بايد توجه داشت كه برآوردها از ساعت مفيد كاري در ادارات دولتي ايران كمتر از 20 دقيقه در روز است و عملا دستگاههاي دولتي در روزهاي عادي نيز تعطيل هستند و كار چنداني پيش نمي رود!
 اين درست است كه الگوهاي اقتصادي مي‌گويد تعطيلي هاي زياد روزهاي كاري به ضرر دولت است اما در شرايطي كه در حالت عادي، كار چنداني در دستگاه‌هاي دولتي انجام نمي‌شود و در اثر آثار زيان بار آلودگي هواي شهرها، خسارات مالي بسيار به دولت براي جبران هزينه‌هاي درماني مي‌شود، آيا نبايد تن به تصميم تعطيلي ادارات و دانشگاه‌ها داد؟

دولت در شرايطي اعلام تعطيلي در شهر درشرايط نامطلوب هوا نمي‌كند كه در تقويم، روزهاي تعطيل رسمي زيادي وجود دارد كه به خودي خود، خساراتي را متحمل دولت كرده اما تصميمي براي آن گرفته نمي شود.

بی حساب و کتاب بودن تعطیلات در ایران زمانی مشخص تر می شود که خود را در مقایسه با سایر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه قرار دهیم و در نظر داشته باشیم که عمده كشورهاي جهان بين 9تا11 روز از سال را در تعطيلات به سر مي‌برند اما در تقويم رسمي كشور، هر سال 25 روز تعطيل رسمي (شامل 15 روز مناسبت‌هاي مذهبي و 10 روز مناسبت‌هاي ملي) وجود دارد و بايد به اين رقم حدود 52 روز جمعه را نيز اضافه كنيد.

با اين حال، در شرايطي كه نفس كشيدن در تهران سخت تر از قبل شده و طبق گفته هاي «حسين طلا» نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي روزانه حداقل هشت نفر به طور مستقيم بر اثر آلودگي هوا مي ميرند، دولت اعتقادي به تعطيلي ادارات ندارد.

 هواي تهران هر روز بدتر از قبل!

آخرين گزارش ها از وضعيت آلودگي هواي تهران حكايت از آن دارد كه پايداري جوي و عدم وزش باد و نباريدن باران، انباشت بيشتر آلاينده‌ها در روزهاي آينده را به دنبال دارد. با اين حال، هيچ تصميم جدي‌اي براي توجه اورژانسي به سلامت شهروندان با تعطيلي ادارات و خانه نشين كردن كارمندان وجود ندارد تا همچنان بر ميزان خسارات ناشي از آلودگي هواي تهران اضافه شود. خساراتي كه به گفته «يوسف رشيدي» مديرکل سابق کنترل کيفيت هواي تهران و بر اساس مستندات بانک جهاني روزانه حدود 22 ميليون دلار بر آورد شده است. برآورد بانک جهاني بر اساس مطالعه آمار و اطلاعات چند شهر آلوده ايران بوده و متاسفانه هيچ مرجعي در ايران نتوانسته در اين زمينه تحقيقي انجام دهد و به نظر مي‌رسد اين ميزان خسارت حداقل برآورد خسارات آلودگي هوا باشد.‏

در سال 76 پروژه اي با همکاري صندوق تسهيلات محيط زيست بانک جهاني انجام شد که آمار مرگ و مير آلودگي هوا در تهران را سالانه چهار هزار نفر برآورد کرده بود.‏ اين کارشناس مسائل آلودگي هوا مرجع استاندارد آلودگي هوا را دو نمونه دانست و تاکيد کرد: استاندارد روزانه، استاندارد ذرات معلق را 150 ميکروگرم بر مترمکعب اندازه‌گيري مي کند و استاندارد سالانه که متوسط سالانه مقدار مشخص آلودگي را تعيين مي‌کند، استاندارد ذرات معلق در هوا را 50 ميکروگرم بر مترمکعب استاندارد مي‌نامد. با اين حال استاندارد سالانه آلاينده ذرات معلق در سال گذشته بالاتر از متوسط استاندارد سالانه است و اين يعني اينکه در طول سال تماما روزهاي ناسالم داشته ايم.‏ در چنين شرايطي به نظر مي رسد دولت بايد تصميمات شجاعانه تر در مورد توجه به سلامت شهروندان در برابر آلودگي شديد هوا اتخاذ كرده تا بيش از اين ، سلامت شهروندان با تهديد مواجه نشود.