"عودلاجان" شیره‌کش‌خانه شده، نجاتش دهید

ایسنا نوشت: یک جامعه شناس و پژوهشگر تهران قدیم از احمد مسجدجامعی خواست به میدان قدم بگذارد و بافت تاریخی «عودلاجان» را از شیره‌کش خانه به یک محله اصیل در تهران مانند آنچه در گذشته بوده برگرداند. 

ناصر تکمیل‌همایون در جشنواره تجلیل از تهران‌پژوهان گفت: یک چیز دل من را می‌سوزاند. امروز در «عودلاجان»، تاریخی خوابیده و همه خشت‌ها و آجرهایش معنا دارد، کوچه‌های آشتی‌کنان و آنچه از فرهنگ و تاریخ گذشته باقی مانده است حالا تبدیل به محلی برای شیره‌کش‌خانه و افراد معتاد شده است. اما امیدوارم این بهانه‌ای نباشد برای تخریبی که 10 سال گذشته در این بافت رخ داد.

او گفت:‌ همه مغازه‌داران بازار تاریخی «عودلاجان» عاشق این هستند که 50 درصد سهم خود را بدهند تا پروژه‌ای که از سال‌ها پیش برای ساماندهی این بازار آغاز شده به پایان برسد. 

او سپس با اشاره به اینکه مشخص نیست کدام یک از سازمان‌ها شامل شهرداری، میراث فرهنگی یا سازمان زیباسازی شهرداری تهران مسئول این پروژه بود و ناگهان آن را رها کرد، گفت: ما همه گناهکاریم. شخصی به نام «احمد مسجدجامعی» است که از او می‌خواهیم با پیگیری تهران‌گردی‌هایش در بافت‌های تاریخی به داد این محله‌ها برسد. 

این پژوهشگر پیشکسوت تهران بیان کرد: در دوران دانشجویی در محله‌ای در پاریس و در زمان حکومت ژنرال دوگول آن محله چیزی شبیه «اودلاجان» کنونی بود. ژنرال فرانسوی در آن زمان تمام تلاش خود را کرد تا محله را سروسامان دهد. در این سروسامان دادن هیچ بنای آسمان خراشی درست نشد و هیچ معتادی در محله پیدا نشد. اگر بتوانیم «عودلاجان» را چیزی شبیه آن محله کنیم همه‌چیز درست می‌شود. 

او گفت: عودلاجان در گذشته با همت مسلمانان و کلیمی‌ها در کنار یکدیگر رشد کرد و تبدیل به قدیمی‌ترین بافت تاریخی تهران شد. در آن زمان جوانان کلیمی برای فعالیت تکیه‌ها در عاشورا و تاسوعا کمک زیادی به جوانان مسلمان می‌کردند. این فقط یک ادعا نیست، بلکه نتیجه سال‌ها مطالعه درباره «اودلاجان» است. اتفاقی که در گذشته در محله سنگلج و با حضور مسیحی‌ها رخ داده است. 

تکمیل همایون که شب گذشته (6 دی‌ماه) در دومین جشنواره تجلیل از تهران‌پژوهان با حضور تعداد زیادی از تهران پژوهان پیشکسوت در اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران سخن می‌گفت، ادامه داد: پیشنهاد تبدیل خانه «اتحادیه» به «خانه تهران و مرکزی برای مکان بررسی‌ها و مطالعات تهران» را دارم و از سازمان زیباسازی برای خرید این خانه بسیار سپاسگزارم. 

او سپس کسانی که روی تهران بررسی می‌کنند را از گذشته تا امروز در سه دسته شفاهی، مکتوب و تصویری تقسیم‌بندی کرد. 

در تهران‌گردی‌هایم قصد دارم روح و جان به این شهر ببخشم

احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران نیز در صحبت‌هایی گفت:‌ «جایزه تهران» سابقه نسبتا طولانی دارد. در زمان حضورم در وزارت ارشاد نشریه‌ای به نام "تهران" فعالیت می‌کرد که بسیاری از تهران‌پژوهان درباره آن بحث داشتند. 

مبتکر تهران‌گردی‌ها در تهران سروسامان دادن یک سطح شهری مانند تهران را نیازمند فعالیت مدیران، نظریه‌پردازان، محققان، معماران و شهرسازان و صاحبان سرمایه در کنار یکدیگر دانست و گفت: هیچ کدام به تنهایی نمی‌توانند چنین کار بزرگی را انجام دهند، بلکه در پیوند بین این افراد می‌توان به یک نتیجه رسید.

او ادامه داد: کسی که ایجاد دانایی می‌کند می‌تواند قدم اول را بردارد. 

او با بیان اینکه در دوران حضورش در دولت‌های گذشته احساس می‌کردند که نخست باید دانش تهران‌شناسی بالا برود تا پس از آن سرمایه‌گذار سرمایه بیاورد و مدیران مدیریت کنند، گفت: به طور کلی فضا و شکل‌گیری تهران یک مبنای گفت‌وگویی داشته است. از قدیمی‌ترین فضاهای باقی‌مانده تهران جمعیت زیادی هنوز وجود دارند که باید به این نکات توجه شود. 

مسجدجامعی با تأکید بر لزوم توجه به سنت فرهنگی، شیعی و اسلامی در ایران گفت: قدیمی‌ترین فضاهای زندگی ما در گذشته جایی مانند بازار حضرتی بوده است که در نزدیکی آن یک کلیسا قرار داشت و در چند متری آن هم بافت تاریخی «اودلاجان» و منطقه‌ای مانند پامنار که متأسفانه اکنون به هیچ کدام از این موارد توجه نمی‌شود. 

او یکی از مهمترین اهداف تهران‌گردی‌های خود را بالا بردن سطح دانش تهران دانست و گفت:‌ تهران یک روح و یک جان دارد. این شهر فقط کالبد نیست. می‌خواهم افراد و جان‌هایی که در گوشه‌های مختلف شهر تهران هستند را تجلی داده و نشان دهم. باید توجه کنیم که بخشی از این تجلی‌ها ارامنه و کلیمی‌ها هستند. 

این عضو شورای شهر تهران تأکید کرد: امام‌زاده اسماعیل در گذشته قلب روستای تهران بود. کنار آن مدرسه فیلسوف‌الدوله پزشک دوره انتقال (حکمت جدید و قدیم در کنار هم) قرار دارد. زمانی که مدرسه دارالفنون ساخته شده، شکل‌گیری‌ نخستین کتاب‌های درسی و دانش نوین در این شهر صورت گرفت. 

تهران در طول محور امامزاده اسماعیل که دارای آثاری از دوره آق‌قویونلوها شکل گرفته و در نزدیکترین جای آن کلیسا و قدری دورتر بافت تاریخی «اودلاجان» قرار دارد. این یعنی در آن زمان تمام ادیان با هم و در کنار زندگی می‌کردند. این روال را یک ویژگی روح ایرانی می‌توان نامید. 

او سپس تأکید کرد:‌ اگر جایی را سراغ دارید که همه ادیان کنار هم باشند و با هم به خوبی زندگی کنند معرفی کنید، جایی بهتر از خیابان 30 تیر در تهران که کلیسا، کنیسه، آتشکده و مسجد داریم و هر کدام از این ادیان در آن زمان مناسبات خود را به خوبی انجام می‌دادند. 

او ادامه داد: در طول تاریخ می‌بینیم در هر کشوری که انقلاب شد، یهودی‌ها را از سرزمین‌شان بیرون کردند؛ اما زمانی که در ایران انقلاب اسلامی شکل گرفت، این اتفاق نیفتاد. آن‌ها حالا حتی یک نماینده هم در مجلس شورای اسلامی دارند. ما در این مناسبات به یک نوع شکل خاص رسیده‌ایم. 

مسجدجامعی تأکید کرد: روح تهران از حرف‌هایی که زده می‌شود بسیار مهمتر است. تهران روحی دارد که بتواند به نحوی در مخاطرات امروز نقش پیدا کند. عقبه این شهر، فرهنگ، هنر، روح انسانی و صدایی است که قرن‌ها پیش رسول گرانقدر اسلام در آن باره صحبت کرد. 

رئیس سابق شورای شهر تهران گفت:‌ اگر امروز خانه اتحادیه خریداری می‌شود، به خاطر حضور تیم تهران‌گردی و انتشار عکس‌ها و خبرهای متفاوت از این بنای تاریخی است. بنابراین فشار اجتماعی زمینه‌ساز یک کمک شد تا بتوانیم این فضا را نجات دهیم. این اتفاق در یکی، دو سال گذشته در بافت تاریخی «اودلاجان» نیز شکل گرفت. برخی از دوستداران میراث فرهنگی و افراد در این بافت تاریخی جمع شدند، گروه تشکیل دادند، بولتن تهیه کردند و نمایشگاه عکس برگزار کردند و در کنار آن سازمان زیباسازی یک موج ایجاد کرد. بنابراین باعث شد از یک آگاهی مشارکت شکل بگیرد.در واقع 

او افزود: بسیاری از تلاش‌ها برای دیده شدن و رفتن از سایه به آفتاب است. این چیزی است که امروز به آن نیاز داریم. نخستین کار این است که دانش خود، جامعه، مدیران و متخصصان را بالا ببریم. اعتماد به شهر، کشور، خلاقیت، مدیریت جوانان، اعتماد به رسانه‌ها، عکاسان و خبرنگاران و شناسایی مراکز پژوهشی و کاری برای نخستین بار در فضای تهران‌شناسی رخ داد. این نوع فضاها و گفت‌وگوها می‌توانند منشأ گفت‌وگو باشند.