وقتی عربستان کم آورد!

صف رانندگان خودرو مقابل پمپ بنزین‌ها در عربستان برای پرکردن باک خودروی خود قبل از افزایش قیمت‌ها نشان‌دهنده تاثیر فوری اصلاحات اقتصادی در این کشور و خطرات پیش‌روی دنبال کنندگان اصلاحات اقتصادی در این کشور است.

به گزارش ایسنا، به نقل از رویترز، حاکمان جدید عربستان با بالا‌ بردن 50 درصدی قیمتها از لیتری 16 سنت به 24 سنت نشان داده اند که مایل به اتخاذ تصمیمات سخت برای اجرای اصلاحات اقتصادی گسترده در دوران کاهش درآمدهای نفتی هستند.

بقای مالی بزرگترین صادرکننده نفت جهان به این بستگی دارد که این کشور برای مدتی تغییرات گسترده را تحمل کند.

یارانه های اسراف گونه سوخت، بخش دولتی وسیع، نبود مالیات و جریان آزاد هزینه های دولتی تجملاتی هستند که تکنورات‌های سعودی مدتهاست که هشدار داده اند که کشور از عهده آنها بر نمی آید اما به دلیل تولید بالای نفت این کشور از سوی بسیاری یک حق تلقی میشوند.

به نظر می‌رسید رانندگانی که قبل از بالارفتن قیمتها در حال پر کردن باک خودروهای خود بودند افزایش قیمت‌ها را پذیرفته‌اند و به خوبی آگاه هستند که قیمت بنزین در این کشور همچنان پایین‌تر از هر کشور دیگری است، اما مشخص نیست که آیا آنها تغییرات بیشتر را نیز با همین صبوری خواهند پذیرفت یا خیر.

دولت عربستان متعهد شده که افزایش حقوق و دستمزد بخش عمومی را به 120 میلیارد دلار کاهش دهد، اما اطلاعات کمی از نحوه‌ انجام این کار را در کشوری که اکثریت افراد شاغل آن در بخش دولتی کار می‌کنند، منتشر کرده است.

حاکمان عربستان اغلب از انجام اصلاحاتی که ممکن است باعث خشم مردم این کشور شوند اجتناب کرده‌اند، اما با توجه به اینکه قیمت نفت در سطوح پایین گیر کرده دولت ملک سلمان پادشاه عربستان که در ماه ژانویه به تاج و تخت رسید در حال اعمال تغییرات بزرگی است.

مجری این برنامه اصلاحات شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد عربستان است که ریاست یک کمیته اقتصادی را برعهده داشته و خواستار یکسری اصلاحات برای احیای بخش خصوصی، کوچک‌تر کردن دولت و اشتغال بیشتر مردم عربستان شده است.

کمیته شاهزاده محمد علاوه بر اجرای اولین افزایش قیمت‌ بنزین طی چند دهه گذشته در حال حاضر یک دفتر جدید مدیریت پروژه برای کنترل هزینه‌ها، کاهش بودجه‌های وزارتخانه ها و معرفی مالیات بر ارزش افزوده را ایجاد کرده است. بودجه سال آینده عربستان بسیار شفاف‌تر از گذشته شده است.

کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی نشان‌ دهنده یک مشکل لاینحل برای چندین نسل‌ از رهبران سعودی بوده است که تلاش‌های دوره‌ای آنها برای اصلاح اقتصاد به لحاظ سنتی به محض مخالفت افکار عمومی یا افزایش قیمت نفت با شک و تردید مواجه شده است.

استخدام گسترده دولتی، خدمات دولتی مناسب و حکمرانی ارزش‌های سنتی برای این کشور ثبات را به همراه داشته است. اما با رشد جمعیت این امر به شکل روز‌افزونی غیرقابل انجام شده و هدف از اصلاحات دولتی اتفاقی طی 15 سال گذشته کاهش بار روی دوش دولت از طریق انتقال افراد بیشتری به استخدام بخش خصوصی بوده است.

ریاض بخش‌هایی از اقتصاد را به بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری‌ خارجی واگذار کرده و بازار سهام را برای رشد اقتصادی تقویت کرده است و برای تضمین دادن به مردم عربستان در خصوص مزیت‌ مشاغل جدید خصوصی، قوانین کار را تغییر داده است.

این اقدامات تا حدودی موفقیت‌آمیز بوده چرا که رشد بخش خصوصی تا حد زیادی به هزینه‌های دولت مرتبط بوده و بیشتر شاغلان عربستان همچنان در استخدام دولت هستند تا بخش خصوصی.

همزمان با افزایش قیمت نفت در یک دهه گذشته پس از سقوط به زیر 10 دلار در سال 1999 انگیزه برای اصلاحات کاهش یافته و هزینه‌های دولت به شکل سرسام‌آوری بالا رفت و تلاش‌های اولیه برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی متوقف شد.

اجرای برخی تغییرات شامل اصلاحات بخش کار، قوانین رهن، خصوصی‌سازی برخی شرکت‌های دولتی، مالیات زمین‌های بلااستفاده، پیچیده و دشوار بوده است، اما استاندارد‌های زندگی را تهدید نکرده یا خطر عصبانیت مردم را به همراه نداشته اند.

فواز العالمی معاون سابق وزیر صنعت و بازرگانی عربستان می‌گوید: ما باید به مردم تشریح کنیم که این کار به نفع آنها است. بسیار مهم است که بدانند اگر ما اصلاحات را امروز انجام ندهیم، زندگی سعادتمندانه‌ فرزندان ما دشوار‌ خواهد بود.

وی افزود: فکر نمی‌کنم این اجرای این اصلاحات دشوار باشد.

جنگ در یمن و حمایت از شورشیان سوریه برای عربستان هزینه دارد. اگرچه مشخص نیست که این هزینه چقدر است .

عادل الفکیه وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی عربستان می‌گوید: هزینه جنگ یمن تاکنون تنها پنج میلیارد و 300 میلیون دلار تاکنون بوده است، اما بودجه 2016 برای تمام هزینه‌های نظامی و امنیتی 57 میلیارد دلار است.

بودجه جدید عربستان اصلاحات اقتصادی، مالی و ساختاری زیادی را وعده میدهد ولی علاوه بر افزایش فوری قیمت سوخت، هیچ جزئیات مشخصی درباره نحوه اجرای سیاست های جدید ندارد.

قیمت بنزین در عربستان هنوز بسیار پایین است و افزایش قیمت برق تنها روی مصرف‌کنندگان بسیار بزرگ تاثیرگذار خواهد بود. بودجه جدید خواستار افزایش تدریجی سوخت طی پنج سال آینده برای دستیابی به بهره‌وری است، اما هیچ هدف نهایی در آن ترسیم نشده است.