تاثیرات اقتصادی تحولات سیاسی اخیر منطقه

اعدام شیخ نمر در عربستان و تجمع درمقابل سفارت این کشور در ایران مناسبات این دو کشور را با یکدیگر و برخی کشورها تحت تاثیر قرار داد. اقدامی که در بسیاری از کشورها در مقابل سفارتخانه‌ها انجام می‌شود، در ایران در مقابل سفارت عربستان به خشونت کشیده شد و عربستان در پاسخ به این رفتار شمشیرش را از رو بست و روابطش را با ایران قطع کرد. کشوری که روابط قوی با ایران ندارد اما حالا به واسطه عمق روابطش با غرب و آمریکا می‌تواند برای ایران به خصوص در پساتحریم چالش ایجاد کند.

انتظار می‌رود فارغ از اتفاقاتی که در مناسبات سیاست خارجی ایران خواهد افتاد، سرمایه‌گذاری خارجی و مناسبات تجاری ایران هم تحت تاثیر قرار گیرد. فضایی که با پایان یافتن تحریم‌ها با خیل سرشار خارجی‌ها روبه‌رو شد اما امروز با مسئله‌های دیگری مواجه خواهد شد؛ مسئله‌هایی که به گفته نایب رئیس اتاق تهران باید با درایت و هوشمندی اصلاح شود.

مهدی جهانگیری مسیر ایران را در پساتحریم پر و پیچ و خم می‌داند؛ مسیری که اگر ایران آگاهانه در آن گام برندارد و آن را در فضای اقتصادی بین‌المللی خوب مدیریت نکند، می‌تواند به یک چالش تبدیل شود. رئیس ستاد پساتحریم در اتاق تهران معتقد است با توجه به قرار گرفتن ایران در یک موقعیت مناسب بین‌المللی و همچنین تغییر گفتمان دولت با دنیا، باید برای بهره جستن از تمامی ظرفیت‌های در پساتحریم تلاش کرد و چگونگی برخورد در چنین موقعیت‌هایی می‌تواند برای کشور تعیین‌کننده باشد.

مهدی جهانگیری می‌گوید: اصل این است که ایران در منطقه تعیین‌کننده است و اقتصادش پتانسیلی بالا و مزیت‌های قابل ملاحظه‌ای دارد که اینها بر کسی پوشیده نیست. به گفته وی، کشورهایی که به دنبال عربستان با ایران قطع ارتباط کردند یا خواهند کرد، خودشان به این موضوع اذعان دارند و قطعاً بازنده بازی خواهند بود.

جهانگیری تصمیمات برخی کشورها را در قطع ارتباط با ایران احساسی تعبیر کرده و می‌گوید: این اقدام آنها می‌تواند آثار ناخوشایندی برایشان داشته باشد. به طور مثال سطح روابط اقتصادی ما با امارات قابل توجه است و اگر بخواهد روی این اتفاق با ایران موضع جدی بگیرد، یقینا در گام اول به اقتصاد کشور خودش آسیب رسانده است. نایب‌رئیس اتاق تهران حرکت عربستان را جدید نمی‌داند و معتقد است رفتار این کشور در مذاکرات هسته‌ای نشان داد که از مقبولیت ایران در سطح بین‌المللی ترس دارد چراکه به کمرنگ شدن نقش کشورش در منطقه خواهد انجامید.

جهانگیری در عین حال رفتار برخی افراد در مقابل سفارت عربستان را ناخوشایند توصیف کرده و می‌گوید: مقام معظم رهبری، رئیس‌جمهور و مسئولان این حرکت را نادرست می‌دانند و امیدواریم هر‌چه سریع‌تر با این افراد برخورد مناسب شود چراکه می‌تواند تبعاتی برای کشورمان داشته باشد. به گفته وی ستاد پساتحریم در اتاق تهران مسیرش را طبق برنامه‌های اعلام شده دنبال خواهد کرد.

از سویی دیگر یک اقتصاددان هزینه‌های بالایی را به‌دنبال این اتفاق پیش‌بینی می‌کند. اسفندیار امیدبخش دکترای اقتصاد سیاسی، اتفاقات اخیر را پرهزینه می‌داند. پیوستن ایران به WTO مهم‌ترین نگرانی این اقتصاددان در ادامه تیرگی روابط دو کشور است. مسئله‌ای که در اولویت‌های دولت یازدهم و یکی از محورهای جدی برای دولت و بخش خصوصی بود.

امیدبخش به «فرصت امروز» می‌گوید: کار ما برای پیگیری مذاکرات الحاق به WTO بسیار سخت خواهد بود یعنی عربستان کار را برای ما دشوار خواهد کرد. درحالی‌که شاید مهم‌ترین کار کشور ما در این حوزه پیوستن به این سازمان باشد که پیش از این اتفاق کار آسانی به نظر نمی‌رسید و آمریکا مانع از شروع مذاکرات می‌شد. اما با این اتفاق به نظر من چشم‌انداز خوبی از مذاکرات الحاق به WTO وجود ندارد. عربستان می‌تواند یکی از موانع جدی شروع این مذاکرات باشد همین‌طور کشورهایی که در کمپ عربستان هستند بیکار نخواهند نشست.

به گفته مدیر کل سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای دراتاق ایران شاید بتوان‌تر مذاکرات پیوستن به WTO با آمریکا بحث‌هایی را شروع کرد اما عربستان مانع سرسختی خواهد شد.

امید بخش معتقد است در سرمایه‌گذاری خارجی از کشورهای منطقه انتظاری نبوده و بیشتر بحث و مذاکرات در خصوص بازار سرمایه‌ای ایران با اروپا، کشورهای شرق آسیا و بعضا آمریکا بوده است، اما این فضا هم می‌تواند سرمایه‌گذاری را تحت تاثیر قرار دهد. به گفته این اقتصاددان، برخوردهای لازم از سوی دولت می‌تواند این مسئله را اصلاح کند. امیدبخش چگونگی روابط اقتصادی را وابسته به نتایج مناسبات دیپلماتیک می‌داند.

با وجود نظرات مختلفی که در این مورد و تأثیر آن بر سرمایه‌گذاری و مناسبات تجاری ایران اعلام شده است اما ولی‌الله افخمی‌راد، معاون وزیر صنعت و رئیس سازمان توسعه تجارت، در پاسخ به «فرصت امروز» اظهار نظرش را به زمان فروکش کردن تنش‌های سیاسی موکول کرد. به گزارش «فرصت امروز» و براساس گزارش‌های منتشر شده، عربستان به دیپلمات‌های ایرانی 48 ساعت زمان داده تا از این کشور خارج شوند. سودان سفیر ایران را از کشورش اخراج کرده و بحرین و جیبوتی نیز روابط‌شان را با ایران قطع کردند. پیش‌بینی می‌شود کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در این ماجرا بی‌سروصدا نخواهند نشست. شورایی که دو شریک مهم ایران، قطر و امارات را در فهرست دارد.