خودپردازها منقرض می شود؟/ رتبه بندی مردم دنیا در مراجعه به شعبه بانک

موسسه تحقیقاتی و مشاوره ای RBR تعداد پایانه های دستگاه‌هاي خودپرداز را در سراسر دنيا تا پایان سال 2014 حدود 3 ميليون دستگاه گزارش کرده است.تحليل‌هاي اين موسسه حاكي است كه اين رقم به بيش از 4 ميليون دستگاه تا پايان سال 2020 خواهد رسيد.

تعداد دستگاه‌هاي خودپرداز در سراسر دنيا در حال افزايش است. طبق آمار متوسط جهاني در سال 2013 به ازاي هر 100 شعبه بانك، 262 دستگاه خودپرداز وجود داشته كه به 287 دستگاه در سال 2014 افزايش پيدا كرده است.

در بسياري از كشورها تمايل بانك‌ها براي مهاجرت از انجام تراكنش‌ها در شعب به سمت شبكه‌هاي خود سرويس دهنده افزايش پيدا كرده است. از طرف ديگر بسياري از كشورهاي نوظهور كه در آنها بانك‌ها درحال افزايش مراودات مالي خود هستند دستگاه‌هاي خودپرداز به عنوان يك ابزار سودمند براي ارتقاي دسترسي جغرافيايي به مؤسسات مالي با هزينه‌هاي مقرون به صرفه‌تر از تأسيس شعب بانكي محسوب مي‌شود.

در اغلب كشورهاي توسعه يافته، تعداد شعب بانكي با توجه به رفتارشناسي بانك‌ها از مشتريان و بازبيني در شبكه‌هاي شعب درحال كاهش است. با اين همه هنوز در برخي از كشورها شاهد رشد چشمگير تعداد شعب بانكي هستيم. اين افزايش تعداد شعب را در كشورهايي مانند هند و چين كه تعداد شعب بانکی آنها به ترتیب به 20 هزار و 5 هزار شعبه برای برآورده کردن نیاز مشتریان جدیدالورود افزایش یافته می‌توان مشاهده کرد.

براساس اين گزارش، منطقه آسيا - پاسفيك 89 درصد از آمار رشد جهاني را در استقاده از دستگاه های خود پرداز به خود اختصاص داده است. تنها 94 هزار دستگاه خودپرداز از مجموع 186 هزار دستگاه اضافه شده به آمار جهاني طي سال 2014 در كشور چين نصب شده است. منطقه آسيا - پاسفيك 47 درصد از آمار جهاني تعداد دستگاه‌هاي خودپرداز را به خود اختصاص داده است.

منطقه خاورميانه و آفريقا به عنوان كوچكترين بازار منطقه‌اي با 13 هزار دستگاه خودپرداز تنها سهم 5 درصدي از آمار جهاني را به خود اختصاص داده است. به جز منطقه آسيا - پاسفيك و خاورميانه و آفريقا هيچ منطقه ديگري رشدي بالاتر از 4 هزار دستگاه نداشته است. اين آمار درحالي است كه تعداد دستگاه‌هاي خودپرداز در اروپاي مركزي و شرقي به يك درصد يا 3 هزار دستگاه مي‌رسد.

تعداد دستگاه‌هاي خودپرداز در سراسر دنيا در حال افزايش است. طبق آمار متوسط جهاني در سال 2013 به ازاي هر 100 شعبه بانك، 262 دستگاه خودپرداز وجود داشته كه به 287 دستگاه در سال 2014 افزايش پيدا كرده است.

تفاوت در پراکندگی تعداددستگاه‌های خودپرداز در هر بازار منطقه‌ای

در پس آمارهای منطقه‌ای تفاوت‌های آشکاری بین بازار هر کشور در همان منطقه وجود دارد. به عنوان مثال، در اروپای غربی که یک درصد از رشد جهانی آمار دستگاه‌های خودپرداز به آن منطقه اختصاص دارد، رشد 8 درصدی در کشور ترکیه به 6 درصد در کشور هلند کاهش می‌یابد. (این کاهش در نتیجه حرکت به سمت جامعه بدون پول نقد می‌باشد) و از طرف دیگر در منطقه اروپای شرقی که آمار کلی آن به یک درصد کاهش یافته است، شاهد رشد 10 درصدی آمار دستگاه‌ های خودپرداز در کشور لهستان به علت تغییر در نحوه تبادلات مالی و هزینه‌های سرباره و کاهش 18 درصدی در کشور اوکراین هستیم. همچنین در منطقه آمریکای لاتین کشور پرو رشد یک درصدی را ثبت کرده در حالی که این آمار در کشور شیلی به علت الزامات هزینه بر تغییرات امنیتی با افت 8 درصدی همراه بوده است.

در منطقه آسیا - پاسفیک نیز که این آمار به 13 درصد افزایش یافته، بیشترین رشد را می‌توان به ترتیب با 29 درصد و 24 درصد در کشورهای هند و پاکستان شاهد بود در حالی که دو کشور چین و اندونزی در مجموع رکورد 18 درصدی را ثبت کرده‌اند.

رشد برداشت‌های نقدی از خودپردازها

92 میلیارد تراکنش برداشت وجه نقد از حساب‌های بانکی طی سال 2014 در سراسر دنیا از طریق خودپردازها بوده که نسبت به سال قبل از آن رشد 7 درصدی را داشته است. همچنین میانگین حجم برداشت‌های نقدی به ازای هر دستگاه خودپرداز در هر ماه 2 درصد رشد پیدا کرده است.

تنها بیش از نیمی از برداشت‌های نقدی از دستگاه‌های خودپرداز در منطقه آسیا - پاسفیک بوده است. منطقه آمریکای شمالی کمترین حجم از این مقدار را  به ازای هردستگاه در ماه داشته است.

همچنین کل برداشت‌های نقدی در سال 2014 نسبت به سال قبل از آن 9 درصد افزایش داشته است. منطقه آسیا - پاسفیک 58 درصد از حجم کلی برداشت‌های نقدی در سراسر دنیا را به خود اختصاص داده که به طور مشخص بیشتر از سهم 47 درصدی این منطقه از کل دستگاه‌های خود پرداز است.

از سوی دیگر منطقه آمریکای شمالی تنها 6 درصد از کل برداشت‌ها را علی‌رغم سهم 16 درصدی از کل تعداد دستگاه‌های خودپرداز دنیا به خود اختصاص داده است.

بازارهای نوظهور در صدر کاربران دستگاه‌های خودپرداز

علی رغم کاهش تعداد دستگاه‌های خودپرداز در برخی کشورها به ویژه در اروپا، اما بعضی مناطق دنیا از این رویه مستثنی هستند.

در کشورهای نوظهور که در آنها رشد اقتصادی بالا و همچنین جهشی بزرگ به سمت مراودات مالی بیشتر دیده می‌شود، تقاضا برای دسترسی به پول نقد به طور فزاینده‌ای باقی خواهد ماند.

علی رغم اینکه آینده بلند مدت بازار جهانی خودپردازها ممکن است به طور ملموسی تحت تاثیر روش‌ها و ابزارهای پرداخت الکترونیکی قرار بگیرد، اما رشد جاری تعداد دستگاه‌های خودپرداز در کشورهای با جمعیت بالا دلیل آشکاری بر این موضوع است که تا رسیدن به آن زمان چقدر فاصله وجود دارد.