در شرایطی که امروز مشکلات اقتصادی و رکود در این زمینه یکی از معضلات جدی در عرصه اقتصاد ایران مطرح می شود یکی از راهکارهایی که مد نظر قرار گرفته موضوع توسعه صنعتی است؛ که حتی برخی معتقدند حرکت به سمت توسعه صنعتی به معنای افزایش تولید و افزایش صادرات خواهد بود که می تواند موتور محرکه اقتصاد محسوب شود. در میان مسئله ای که مطرح می شود موانعی است که بر سر راه توسعه صنعتی در ایران وجود دارد که گاهی موجب می شود چندان افق روشنی برای ان متصور نباشد. در این راستا شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید گفت و گویی با دکتر فرشاد فائزی رازی عضو هیات علمی و شورای پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان انجام داد.
دکتر فائزی با بیان اینکه باید تغییر رویکرد داشته باشیم. می گوید: عادت کرده‌ایم به صنایع سنگین و خودروسازی متمرکز باشیم. مدیر گروه دکتری مدیریت بازرگانی دانشگاه ازاد سمنان ادامه می دهد: در این حوزه ها اگر قرار بود موفقیتی کسب شود تا به حال نتیجه می داد. باید با تدبیر تغییر نگرش داشته باشیم.
عضو شورای مرکزی و منتخب تشکل سیاسی اسلامی تفکر برتر دانشگاه ازاد سمنان همچنین معتقد است: تمرکز روی بحث سرمایه گذاری پیش از توجه به ایجاد یک مدل صحیح کاری بیهوده خواهد بود .
به گفته او، صنایع دستی به خصوص فرش مزیت رقابتی به ارمغان می‌آورد. به اعتقاد این استاد مدعو در دانشگاه علوم و تحقیقات و دانشگاه آزاد کرج، "به جای فروش نفت خام می توانیم توجه و تمرکز اصلی را بر صنایع پتروشیمی متمرکز کنیم."
مشروح گفت و گوی مذکور را در ادامه می‌خوانید:
با توجه به شرایط امروز کشور چقدر امکان توسعه صنعتی در ایران وجود دارد و آیا اساسا پیش زمینه های رسیدن به توسعه صنعتی در ایران وجود دارد؟
توسعه صنعتی تحت تاثیر متغیری به نام استراتژی بومی است.تقلید استراتژی و کپی برداری به توسعه صنعتی نمی انجامد.علت عدم موفقیت ما در اجرای استراتژی توسعه صنعتی این است که یک استراتژی بومی در حوزه صنعت وجود ندارد.متاسفانه استراتژی ها توسط مشاوران بیرونی طراحی می‌شود به بخش صنعت مثل یک مد زودگذر فروخته می‌شود. در طراحی استراتژی دو دیدگاه اصلی وجود دارد:یکی استفاده از مشاور خارجی و خارج از سازمان و دیگری طراحی استراتژی بومی؛به نظر می رسد چون عمدتا از رویکرداول استفاده شده است .به جرات این ادعا پذیرفتنی است که یک استراتژی مطلوب و اثربخش در توسعه بخش صنعت وجود ندارد.
چگونه می توان این ایراد را برطرف کرد یعنی با وجود نیاز به سرعت عمل چگونه می توان گام های سریع تری در جهت توسعه صنعتی برداشت ؟
باید تغییر رویکرد داشته باشیم.عادت کرده‌ایم به صنایع سنگین و خودروسازی متمرکز باشیم در این حوزه ها اگر قرار بود موفقیتی کسب شود تا به حال نتیجه می داد. باید با تدبیر تغییر نگرش داشته باشیم.
سوالی که مطرح می شود که آیا توسعه صنعتی به مولفه های دیگری مانند بازار بورس و سرمایه نیز وابسته است؟
قطعا این مولفه ها تاثیر گذار است اما این بخش نیز ساختارهای مخصوص خود را می طلبد، بنابراین لازم است در این بخش نیز سازماندهی مجدد انجام شود و از این طریق بتوانیم فرایند بورس را نیز سازماندهی کنیم . از آنجایی که در این زمینه نیز مشکلات ساختاری وجود دارد طبیعی است که این مولفه ها بر یکدیگر تاثیر می گذارد.
بنابراین می توانیم بگوییم برای انکه توسعه صنعتی داشته باشیم ابتدا باید موضوع بازار سرمایه و بورس را سامان دهی کنیم؟
من فکر می کنم برعکس است یعنی ابتدا باید در بحث استراتژی درست مدل سازی انجام شود. بحث سرمایه گذاری گام بعدی است. همانطور که گفتم یک استراتژی اثر بخش وجود ندارد بنابراین تمرکز روی بحث سرمایه گذاری پیش از توجه به ایجاد یک مدل صحیح کاری بیهوده خواهد بود.
شما تاکید داشتید راه درمان و حرکت به سمت توسعه صنعتی تمرکز بر استراتژی بومی است؛ می شود کمی مصداقی تر در این راستا صحبت کنید ؟
مشخصا در بعضی زمینه ها مزیت رقابتی وجود دارد. در این رابطه با توجه به این که ایران کشوری چهار فصل است می تواند استراتژی توسعه خود را به محصولات کشاورزی متمرکز کند.
همچنین صنایع دستی به خصوص فرش مزیت رقابتی به ارمغان می‌آورد.در نهایت به جای فروش نفت خام می توانیم توجه و تمرکز اصلی را بر صنایع پتروشیمی متمرکز کنیم.
با توجه به گفته های که شما می توان گفت عمده ترین ضعف ما در نبود نقشه راه مشخص است در این راستا فکر می کنید اگر قرار باشد نقشه ای تدوین شود این نقشه چه ویژگی هایی باید داشته باشد ؟
همانطور که پیش از این تاکید شد باید به سمت تدوین یک نقشه راهی حرکت شود که این نقشه توسط مشاوران خارجی بخش صنعت تهیه نشده باشد بلکه افراد و اهالی صنعت اقدام به ترسیم یک نقشه بکنند البته این به معنای آن نیست که هیچ راهنمایی و استمدادی از مشاوران نگیرند اما آنچه مسلم است این است که باید این نقشه بر اساس احساس نیاز بخش صنعت تدوین شود .به عبارت دیگر محوریت این نقشه باید مبتنی بر مزیت های رقابتی ایران باشد. کپی و تقلید استراتژی از دیگران مزیت رقابتی ایجاد نمی کند.پس مهمترین ویژگی نقشه راه احتمالی باید برمزیت های رقابتی و بومی ایران تمرکز داشته باشد.
آینده را چگونه می بینید به نظر شما چقدر عزم و اراده در دولت و ستگاه های اجرایی برای حرکت به این سمت مشاهده می شود ؟
به نظر من شرایط خیلی خوب شده است .تدبیر و امید، امنیت در سرمایه گذاری را به ارمغان آورده است؛ در صنعت ،تولید و بازاریابی آمید دوباره متولد شده است .به نظر می‌رسد تدبیر و امید دستاوردهای خوبی را در تولید،استراتژی و مدیریت به ارمغان بیاورد.
