پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : اقتصاد نیوز نوشت:در پی قطع روابط ایران و عربستان، امارات عربی متحده به عنوان بزرگترین شریک تجاری ایران طی سال‌های اخیر با هدف فشارهای سیاسی علیه ایران، سطح روابط سیاسی خود را با تهران کاهش داده است.
اما آیا در دوره پساتحریم تجارت ایران و امارات تحت تاثیر تنش‌های سیاسی قرار می‌گیرد؟
در پی قطع روابط ایران و عربستان، بحرین، سودان و جیبوتی نیز به دنبال پیروی از سیاست‌های عربستان سعودی، قطع روابط دیپلماتیک خود را اعلام کرده‌اند و امارات عربی متحده به عنوان بزرگترین شریک تجاری ایران طی سال‌های اخیر با هدف فشارهای سیاسی علیه ایران، سطح روابط سیاسی خود را با تهران کاهش داده است. این در حالی است که کاهش سطح روابط ایران و امارات این سوال را به وجود می‌آورد که تنش سیاسی ایران و امارات چه تاثیری بر تجارت خارجی ما خواهد گذاشت؟ از آنجایی که آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد در هشت ماه نخست سال جاری، کشور امارات بیشترین مراوده تجاری را با ایران داشته، تنش‌های سیاسی به وجود آمده در منطقه این نگرانی را به وجود آورده که مسیر مبادلات اقتصادی این دو به چه سمتی خواهد رفت.
برخی‌ها بر این باور هستند که تنش‌های سیاسی در روابط ایران و امارات اثر خنثایی دارد و این کشور شیخ‌نشین به راحتی از سودآوری در بازار بزرگ و جذاب ایران دست نمی‌کشد. چرا که آنها تاکید دارند که روابط اقتصادی، رابطه پایدار و ریشه‌دار است و گرچه ممکن است تحت تاثیر فضای کوتاه‌مدت سیاسی قرار گیرند، اما بلافاصله در مدت کوتاهی دوباره به مبانی اصلی خود باز می‌گردند. امارات عربی متحده که هفت شیخ‌نشین کوچک را در خود جای داده طی هشت ماه اخیر با صادرات بیش از 5 میلیارد دلار و واردات بیش از 3 میلیارد دلار بیشترین مراوده تجاری را با ایران داشته است. اما آیا ایران جایگزینی به جای امارات می‌تواند پیدا کند؟
بازرگانان ایرانی معتقدند در دوره پساتحریم راه و رسم تجارت خارجی و تصاحب بازارهای صادراتی مهم است و اماراتی‌ها هم به این نتیجه رسیده‌اند که اگر روابط تجاری‌شان با ایران بر پایه عقلانیت و منفعت جریان نداشته باشد، آنها هستند که در این بازی می‌بازند. از نگاه آنان کاهش سطح روابط تجاری ایران و امارات تاثیری در جریان تجارت این دو نخواهد گذاشت و حال که امارات عربی متحده سطح روابط دیپلماتیک خود را با ایران در سطح کاردار کاهش داده برای فعالان حوطه تجارت، این موضوع مساله مهمی بشمار نمی‌رود. این در حالی است که همواره امارات برای ایران نقش واسطه‌ای را داشته و به دلیل زیرساخت‌های تجاری مانند سرویس‌های پولی، خدمات ترانزیت و حمل و نقل بخش عمده‌ای از کالاهای ترانزیتی که مربوط به سایر کشورها بوده را به سمت کشورهای مبدا هدایت کرده است.
آمارها نشان می‌دهد سال گذشته 11درصد از ارزش کل صادرات ایران و 23 درصد ارزش واردات کشور مربوط به مبادله با امارات بوده و اما در طرف مقابل این سهم برای اماراتی‌های 5 و 1 درصد بوده است. برخی‌ها بر این باورند که می‌توان بندر ترابوزان در ترکیه را جایگزین امارات کرد که در این باره باید گفت ترکیه پیش از این و در زمان جنگ تحمیلی هم مسیری برای دور زدن خلیج‌فارس و دسترسی از مسیرهای زمینی برای هر دو کشور درگیر در جنگ بوده است. اما در دوره‌ای از تشدید تحریم‌ها مسیرهای تجاری (صادرات و واردات) ایران عمدتاً به سمت شرق تغییر جهت داده و حجم تجارت ما برخلاف دوره جنگ تحمیلی دیگر چندان به سمت اروپا نیست که استفاده از مسیر ترکیه برای حمل مال‌التجاره تجار را موجه کند. یادمان نرفته که از خیل شرکت‌هایی با اصالت ایرانی که پس از دوره تشدید تحریم‌ها و باهدف دور زدن تحریم‌ها در ترکیه ثبت شدند، تنها اندکی در انجام کسب‌وکار موفق بودند و بیش از نود درصد آنها پس از یک دوره فعالیت زیانده، دفاتر خود را در آن کشور تعطیل کردند.
کارشناسان معتقدند. عمان کشوری است که از بدو تاسیس با ایران روابط خوبی داشته و حتی سلطان عمان تثبیت سلطنت خود در سال‌های اول حکمرانی را، مدیون خون سربازان ایرانی می‌داند که با شورشیان چپ‌گرا در ظفار جنگیدند. در طی سالیان اخیرسرمایه‌گذاری‌های عظیم در توسعه زیرساخت‌ها در عمان انجام‌شده است، البته رویکرد اتخاذ شده توسط حاکمیت و دولت عمان برخلاف مورد دبی، صرفاً سرمایه گذاری در ایجاد این زیرساخت‌ها تجاری نبوده بلکه رویکرد آن ایجادیک زیرساخت عظیم صنعتی برای تولید محصولات پایه صنعتی نظیر: سیمان، فولاد و ... است. علاوه بر این دولت عمان با مشارکت و سرمایه‌گذاری گسترده کشورهای اروپایی از جمله انگلستان و هلند سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در ایجاد زیرساخت‌های بندری و جاده‌ای خود داشته و در همه این موارد صرفا به ایجاد سخت‌افزار توجه نداشته بلکه مدیریت این زیرساخت‌ها و اتصال آنها به شبکه‌های کسب‌وکار بین‌المللی را هم به‌موازات دنبال کرده است.
حال این سوال مطرح می‌شود که در صورت قطع روابط تجاری ایران و امارات آیا ایران می‌تواند جایگزینی به جای امارات داشته باشد؟ آنگونه که رئیس پیشین اتاق بازرگانی تهران به تازگی عنوان کرده است، در رابطه با امارات حدود دو هزار صفحه مطالعه انجام‌شده که اگر قرار شد رابطه با این کشور محدود شود، جایگزین آن مشخص باشد. در حالی که بازرگانان دیگر این مطالعات را قبول ندارند و فقط یک فرض می‌دانند اما یحیی آل اسحاق همچنان تاکید دارد از آنجایی که ایران با کشورهای همسایه رابطه استراتژیکی دارد و 15 کشور همسایه دارد، انتخاب جایگزین برای امارات کار دشواری نیست و می‌توان روی عمان یا بندر ترابوزان ترکیه برای تجارت حساب باز کرد. در حالی که نگاه مقابل آن ترکیه را در این مقطع از زمان قابل اعتماد نمی‌بیند و عمان را به لحاظ موقعیت‌هایی که برخی شیخ‌نشینان امارات دارد، قابل قیاس نمی‌داند. اما آیا در دوره پساتحریم تجارت ایران و امارات تحت تاثیر تنش‌های سیاسی قرار می‌گیرد؟ کدام یک از کشورهای همسایه می‌توانند جایگزین امارات برای تجارت با ایران شوند؟
