گزارشی از یک سفر/ سرکیس نعوم: ایران خواستار نزدیکی به مصر است، عربستان و امارات نمی گذارند

 سرکیس نعوم روزنامه نگار مشهور لبنانی که به تازگی به کشورمان سفر کرده است پس از بازگشت به کشورش سلسله گزارش هایی را در قالب سفرنامه خود به ایران در روزنامه النهار لبنان منتشر کرده است.

جمهوری اسلامی ایران همواره کوشیده  است  رابطه خوبی با  اخوان المسلمین داشته باشد. به ویژه در مصر و به طور مشخص بعد از سرنگونی حسنی مبارک و روی کار آمدن محمد مرسی به عنوان یک چهره اخوانی به سمت ریاست جمهوری این کشور. انگیزه نخست این تلاش، احتمال وجود نقاط مشترک بین اخوان و نظام اسلامی ایران بود. دلیل دوم این بود که درگیری بین شیعه و سنی – که آغاز شده و در دهه های اخیر بالا گرفت و از زمان آغاز بهار عربی به درگیری نظامی تبدیل شد- هیچ روزی در مصر خیلی آشکار نبوده است، مصری که اکثر مسلمانان آن را سنی ها تشکیل می دهند اما احترام زیادی برای اهل بیت و شیعیان قائلند. در واقع "اهل بیت" از همان دوره فاطمی ها، مورد احترام و محبت مردم مصر بودند و با پایان یافتن دوره فاطمی، جایگاه اهل بیت نزد شیعه و سنی در مصر حفظ شد. 

دلیل سوم این است که مصر به عنوان یک دولت سکولار و قدرتمند نظامی همواره در جهان اسلام پیشگام بوده است این در حالی است که عربستان در جهان عربی و اسلامی که به دلیل خدمت آن به حرمین شریفین و ثروت های نفتی مالی مستحق چنین جایگاهی نیز هست، اما این مصر بوده که حرف اول را می زد. مصر فعلی دچار مشکلات متعدد اقتصادی و اجتماعی است که بعد از توافق کمپ دیوید نیز به شدت دچار ضعف شده است. 

اینکه ایران دست همکاری به سمت مصر دراز کند تا مصر بتواند جایگاه و قدرت دوباره خود را به دست آورد، به نفع آن است همان طور که چنین همکاری به ایران نیز در رویارویی با محور عربی – سنی که رهبری آن به دست عربستان است، کمک می کند و در واقع باعث تضعیف عربستان می شود. 

اما تلاش ایران برای ایجاد رابطه مناسب با مصر نتیجه نداده است. در دوران حسنی مبارک تهران علاقمندی به این همکاری را ابراز کرد و این تلاش شاید توسط دکتر علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی فعلی ایران انجام شد، اما حسنی مبارک موضوع را به رئیس اطلاعات مصر، عمر سلیمان، ارجاع داد و وی نیز مبارک را متوجه کرد که شرایط فعلا برای ایجاد چنین رابطه ای مناسب نیست و چنین کاری هرگز موفقیت آمیز نخواهد بود. 

در دوران محمد مرسی نیز ایران بارها تلاش کرد روابط خود با مصر را برقرار و ارتقاء دهد اما با وجود سفر مرسی به تهران و شرکت در یکی از کنفرانس های مهم، وی از این همکاری استقبال نکرد.

یک شخصیت مهم ایرانی در این رابطه می گوید سفر مرسی به ایران با موافقت جمعی گروه اخوان همراه نبود و بیش از چهار ساعت طول نکشید و با وجود اصرار کشور میزبان برای دیدار با آیه الله خامنه ای، مرسی این پیشنهاد را رد کرد.

همین شخصیت در ادامه می گوید: در دوره عبدالفتاح سیسی نیز ایران برای تعمیق روابط خود با مصر در همه جنبه ها از هیچ تلاشی دریغ نکرده است. در یکی از دیدارهایی که  یک شخصیت مهم ایرانی با سیسی ترتیب داد، وی در رابطه با مصر گفت: "می خواهم بخوابم و بیدار شوم و بعدا ببینم که بشار اسد برکنار شده است" 

اما ارتباط مصر با بشار پیوسته ادامه دارد زیرا سوریه برای امنیت ملی مصر بسیار مهم است. اما رابطه جدی و قدرتمند بین مصر و ایران در این برهه نمی تواند شکل گیرد زیرا عربستان و امارات با کمک های اقتصادی خود به مصر نمی خواهند آن را از دست بدهند و از سوی دیگر موانع بسیاری در ایجاد رابطه ایران و مصر وجود دارد. این شخصیت ایرانی  در ادامه گفت: ما این آمادگی را داریم که در ماه سی هزار گردشگر به مصر اعزام کنیم و میلیاردها دلار به مصر کمک اقتصادی کنیم.

سیسی در توضیح این سخن گفت: آن ها می خواهند مردم مصر را با این کارها متمايل به شيعه وسپس شيعه کنند. اما شخصیت ایرانی چنین چیزی را به دلیل دشواری اش غیر قابل توجیه می داند. ایران در دوره ریاست جمهوری حافظ اسد، رئیس جمهور سوریه، تعدادی خانه های قدیمی در بازار قدیمی دمشق خرید که در اطراف حرم حضرت رقیه قرار داشت و از بشار اسد خواست این خانه ها را ویران کند تا حرم حضرت رقیه توسعه یاید. اما این کار ده سال به تعویق افتاد زیر ا بشار اسد می دانست که سنی های دمشق چنین چیزی را قبول نمی کنند. در آن زمان ایرانی ها به بشار پیام دادند که ادامه روابطشان با او در همین حد باقی خواهد ماند و در نتیجه بشار دستور اجرای این طرح را داد اما با تدابیر امنیتی این کار انجام شد و تانک ها و نیروهای نظامی برای حفظ جان کارگران و تجهیزات و ماشین الآت در حال کار، در آنجا مستقر شدند. 

در هر حال کسی که به تهران می آید می بیند که مسئولان آن می خواهند با مصر رابطه داشته باشند. اما در عین حال خود را قانع می کنند که چنین چیزی فعلا محال است و از سوی دیگر رهبران مصر موضع گیری های دو گانه ای در قبال تحولات سوریه و درگیری های متعدد آن دارند. مصر که رهبری درجه یک آفریقا و جهان عرب را دارد نتوانست یک دولت آفریقایی عادی (اتيوپى ) را قانع کند که سد (النهضة )را در مجرای رود نیل نسازد و برای این کار به سازمان های بین المللی پناه برد تا مانع دست یابی اتیوپی به کمک های مالی برای ساخت این سد شود، حال چه رسد به رویارویی با ایران و سوریه و حزب الله؟!!