منشاء ریزگردها کجاست؟

مدیر مرکز پایش توفان شن منشاء خارجی ریزگردهای ایران را شامل شش منطقه دانست و گفت: در حال حاضر 90 درصد تالاب‌های کشور پر شده‌اند که این امر موجب بروز ریزگرد در کشور شده است.

به گزارش انتخاب، ضیاء الدین شعاعی در سی و چهارمین کنگره علوم زمین با بیان این که ایران همواره با مساله بیابان و توفان‌های شن مواجه بوده است، افزود: ایران از 70 سال پیش اقدام به شناسایی مناطق بیابانی کرده است ضمن آن که 70 سال تجربه موفق در زمینه مهار توفان‌ها و بیابان‌زایی دارد.

وی، تشدید توفان‌های شن در ایران را از سال 1380 دانست و اظهار داشت: از سال 83 توفان‌های شن و گرد و غبار شدت بیشتری گرفته‌اند به گونه‌ای که این بحران همه کشور را در بر گرفت.

شعاعی با اشاره به وضعیت هوا در برخی استان‌های جنوبی کشور خاطرنشان کرد: منشاء زبانه گرد و غبار که اهواز را تحت تاثیر قرار داده گرد و غبار عربی است که از کشور عراق وارد کشور شده است.

وی اهمیت این گرد و غبار را وجود ذرات کمتر از 100 میکرون دانست و ادامه داد: مقوله گرد و غبار با توفان‌های شن دو مقوله جداگانه است چرا که گرد و غبار شامل ذرات کمتر از 100 میکرون است که از زمین فاصله و در ارتفاعات قرار می‌گیرد ولی توفان‌های شن از زمین برمی‌خیزد و در آن شاهد وجود ذرات pm 2.5 هستیم این ذرات به مدت سه تا چهار روز در هوا پایدار می‌مانند.

مدیر مرکز ملی پایش توفان شن اظهار داشت: برای پایش این ریزگردها در تهران شش ایستگاه و در کل کشور 70 ایستگاه وضعیت گرد و غبار را پایش می‌کند. در سوسنگرد میزان ذرات گرد و غبار 12 هزار میکروگرم بر متر مکعب است که این به معنای 80 برابر بیش از حد مجاز است.

شعاعی، علت وجود پدیده گرد وغبار را وضعیت آب و هوا و مساعد بودن زمین نام برد و گفت: در زمان ورود به خشکسالی زمین مستعد برای ایجاد پدیده گرد و غبار فراهم می‌شود که با وزش باد این ذرات از زمین برمی‌خیزد.

به گفته وی در حال حاضر در اکثر استان‌های غربی و جنوبی کشور شاهد بروز پدیده گرد و غبار هستیم و تعداد روزهای گرد و غبار از 20 تا 30 روز به 150 روز در سال افزایش یافته است.

وی همچنین به برخی از آمارها در این زمینه اشاره کرد و گفت: بر اساس آمارها میزان روزهای گرد و غبار در کشور از سال 2001 تا 2007 شدت یافته به گونه‌ای که از 25 روز به 101 روز افزایش داشته است.

شعاعی، وجود پدیده گرد و غبار را عامل بروز معضلات اقتصادی و اجتماعی ذکر کرد و یادآور شد: بر اساس مطالعات انجام شده منشاء گرد و غبار در ایران شامل شرق سوریه، شرق اردن، مرکز و غرب عراق، بین‌النهرین، افغانستان و مرکز و غرب عربستان می‌شود.

وی، منشاء داخلی گرد وغبار را شامل شهرهای استان‌های بوشهر و هرمزگان و سیستان و بلوچستان و سمنان و شهرهای اهواز، سوسنگرد و شادگان عنوان کرد.

مدیر مرکز ملی پایش توفان شن با اشاره به اثرات گرد و غبار آرال در ترکیه توضیح داد: با خشکاندن عمدی آرال مشاهده شده است که پدیده گرد و غبار در شرق مازندران ایجاد شده است.

وی همچنین در ادامه به علل اصلی بروز پدیده ریزگرد در کشور اشاره کرد و افزود: خشکسالی 23 ساله کشور از جمله عوامل بروز گرد و غبار در کشور است.

شعاعی، مدیریت غلط آب در کشور را از دیگر عوامل بروز ریزگرد عنوان و خاطرنشان کرد: میزان مصرف آب در کشور بر اساس متوسط میزان مطمئن است و این در حالی است که منابع آب در حال کم شدن و میزان مصرف در حال افزایش است ضمن آن که سیاست‌های مناسبی برای مصرف آب در کشور نداریم.

وی با تاکید بر این که در حال حاضر 90 درصد تالاب‌های کشور خشک شده است، ادامه داد: علاوه بر آن در بخش‌هایی چون بین‌النهرین و منطقه ایزدی عراق به صورت سنتی اقدام به شخم زمین می‌شود در حالی که هیچ کشتی در آن صورت نمی‌گیرد. زمین‌های شخم زده منشاء دیگری از بروز گرد و غبار در کشور است.

شعاعی با اشاره به وضعیت تالاب هامون ادامه داد: این تالاب با 14 میلیارد متر مکعب ظرفیت امروزه خشک شده است و منشاء گرد و غبار داخلی به شمار می‌رود به گونه‌ای که میزان گرد و غبار آن 8 هزار میکروگرم بر متر مکعب است که معضلات زیادی را به وجود آورده است.

وی، خشک شدن تالاب هامون را طی سالهای 1979 تا 2009 ذکر و اضافه کرد: علاوه بر این به دلیل کنترل آب در ترکیه و احداث سد آتاتورک تالاب‌های کشور خشک شده است.

شعاعی همچنین تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به دلیل خشکسالی را از دیگر عوامل بروز گرد و غبار در کشور نام برد و گفت: در کنار خشک شدن تالاب‌های بین‌النهرین با افت شدید آبهای زیرزمینی نیز مواجه شده‌ایم.

مدیر مرکز ملی پایش توفان شن با اشاره به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری افزود: ایشان تاکیدات زیادی در مقابله با ریزگردها دارند که در این راستا ستاد گرد و غبار در سازمان محیط زیست ایجاد شد و در کنار آن کارگروهی متشکل از 12 وزیر ایجاد و برنامه‌هایی را برای مقابله با ریزگردها در دستور کار قرار داده است.

شعاعی نحوه مدیریت آب، انجام عملیات تثبیت و اقدامات وزارت بهداشت برای آماده‌سازی مردم به منظور کاهش آسیب‌پذیری را از جمله برنامه‌های این کارگروه نام برد و ادامه داد: علاوه بر آن اقدام تدوین اسناد منشاء ریزگردها کرده‌ایم که نتایج آن به زودی از طریق سایت این ستاد در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

شعاعی پایش و پیش‌بینی ریزگردها را از دیگر برنامه‌های این ستاد نام برد و ادامه داد: در حوزه بین‌المللی نیز اقداماتی صورت دادیم که تا کنون این اقدامات مثمرثمر واقع نشده است.

شعاعی تولید ماسک‌هایی برای جذب ذرات 2.5PM با همکاری هلال احمر را از دیگر اقدامات این ستاد ذکر کرد و گفت: در حال حاضر ماسک‌هایی که ارائه شده است 85 درصد از ذرات را جذب می‌کند.

وی، پوشش فیلترهای کولرها با نانوذرات را از دیگر اقدامات این ستاد ذکر کرد و ادامه داد: پایلوت این طرح در سیستان و بلوچستان اجرایی شده است.

شعاعی با اشاره به حضور ایران در اجلاس سازمان ملل گفت: با تلاش‌های صورت گرفته قطعنامه‌ای در زمینه مقابله با ریزگردها به امضاء رسید و قرار است در جلسه‌ی آتی برنامه مدونی برای این منظور ارائه شود.