امروز چهاردهم اسفندماه، چهل و پنجمین سالروز درگذشت دکتر محمد مصدق، نخستوزیر دولت ملی و رهبر جنبش ملی کردن صنعت نفت است.
بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سرنگونی دولت مصدق، او و یارانش خود را به حکومت کودتا به رهبری سپهبد زاهدی تسلیم کردند. مصدق بعدها در دادگاه نظامی، بعد از چند جلسه دفاع جانانه به ۳ سال زندان محکوم شد. با پایان دوران حبس، دکتر مصدق به ملک خود در احمدآباد تبعید شد و تا آخر عمر تحت نظارت همان جا ماند.
هرچند در بسیاری منابع نطق مصدق در جلسه مجلس شورای ملی در بیستم تیرماه سال ۱۳۳۰ به عنوان وصیتنامۀ وی قلمداد شده است اما او وصیتنامۀ مکتوبی هم دارد که در آذرماه ۱۳۴۴ نوشته است. وصیتنامهای کوتاه در سه بند. او در این متن ضمن تعیین تکلیف اموالش بخشی از آن را به فرزندانش بخشیده، بخشی را برای خرید باشگاه دانشجویان اختصاص داده و باقی آن را به عنوان هزینۀ نماز و روزه و حج خود تعیین کرده است.
او همچنین خواسته که تنها توسط فرزندان و خویشان نزدیکش یعنی تنها کسانی که در دوران حصر خانگی به دیدارش میآمدند تشییع شود و در کنار شهدای قیام ۳۰ تیر دفن شود. وصیتی که با مخالفت شاه عملی نشد و در نهایت او را در یکی از اتاقهای خانهاش در احمدآباد به خاک سپردند.
متن کامل وصیتنامه دکتر محمد مصدق بدین شرح است:
(۱) وصیت میکنم که فقط فرزندان و خویشان نزدیکم از جنازهی من تشییع کنند و مرا در محلی که شهدای ۳۰ تیر مدفونند، دفن نمایند.
(۲) بدون سند رسمی یا نوشته به خط و امضای خود به کسی مدیون نیستم.
(۳) نظر به اینکه طبق اسناد رسمی ثبت شده در دفتر اسناد رسمی شماره ۳۹ تهران منافع دو سال از خانهها و مستغلاتی که به فرزندان خود بخشیدهام پس از مرگ تعلق به اینجانب دارد به شرح ذیل:
الف- منافع خانه واقع در کوچه ازهری ملک خانم ضیاء اشرف بیات مصدق سند شماره ۴۲۱۵۶ (۲۹ اسفند ۱۳۲۹)
ب- منافع چهاردانگ از خانههایی که در آن سکونت داشتم، ملک آقای مهندس احمد مصدق، سند شماره ۴۲۱۵۷ (۲۹ اسفند ۱۳۲۹)
ج- منافع خانه مسکونی همسر عزیزم، ملک آقای دکتر غلامحسین مصدق سند شماره ۴۲۱۵۸ (۲۹ اسفند ۱۳۲۹)
حقالارض عمارت دو اشکوبه و دو گاراژ، ملک دکتر غلامحسین مصدق، سند شماره ۴۲۱۵۹ (۲۹ اسفند ۱۳۲۹) که در سال به یکصد و بیست هزار ریال (دوازده هزار و تومان قطع شده)
د- مستغلات واقع در خیابان ناصرخسرو، ملکبانو منصوره متیندفتری، سند شماره ۴۲۱۶۰ (۲۹ اسفند ۱۳۲۹)
از بابت منافع سال اول مبلغی که در صورت جداگانه به خط اینجانب تنظیم شده به اشخاص مفصله در آن صورت بپردازند و هرچه باقی ماند، برای نماز و روزه و حج اینجانب به کار برند و از عواید سال دوم قطعه زمینی که برای باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران مناسب باشد، با نظر نمایندهی آقایان مزبور خریداری شود و چنانچه آقایان دانشجویان قطعه زمینی در اختیار داشته باشند، مبلغ مزبور را به نماینده یا نمایندگان قانونی آقایان دانشجویان تحویل دهند که آنها خود مبلغ مزبور را صرف تعمیر ساختمان جدید آن بنمایند. چنانچه وصیتنامه دیگری از نوشتجات غارت شده یا در خانه نزد دیگران است از درجه اعتبار ساقط است.
احمدآباد، ۲۰ آذر ماه هزار و سیصد و چهل و چهار هجری شمسی
دکتر محمد مصدق