قاتلانی که شهرداری‌ها در پیاده‌رو می‌گذارند!

خرداد 93 بود که وقوع حادثه‌ای در تبریز، توجه‌ها را جلب کرد؛ مسأله‌ای که تا آن زمان شاید کمتر کسی به آن توجه خاصی کرده بود. افتادن دیواره بتنی روی دختر 17 ساله، حادثه تلخی را رقم زد. دختر به طرز فجیعی زیر بلوک سنگین جان سپرد.

به گزارش انتخاب،ماجرا از این قرار بود که پدر مهناز، قربانی حادثه، روی دیواره بتنی که شهرداری برای پلمب مغازه‌اش روبه‌روی آن قرار داده بود، رفته و سعی کرده بود راهی به مغازه خرازی پیدا کند که ناگهان دیواره سیمانی سنگین، سقوط کرد و دختر بیچاره را به کام مرگ کشید. شاهدان، از جوی خونی حرف می‌زدند که از زیر بلوک روان شده بود و کسی طاقت تماشای آن را نداشت.

پس از بروز این حادثه، در حالی که افکار عمومی، شهرداری تبریز را به دلیل چیدمان غیراستاندارد دیواره بتنی مقابل مغازه مقصر می‌دانست، حسین اکبری شهردار منطقه 3 تبریز عنوان کرد که بی‌احتیاطی مالک متخلف ساختمان، سبب افتادن بلوک بتنی روی دختر شده است. شهرداری تبریز البته در آن زمان هیچ پاسخی به این پرسش نداد که با استناد به کدام قانون، دیواره‌ای با آن وزن و ارتفاع را جلوی مغازه گذاشته و چرا از وسیله مناسب و استانداردی برای پلمب این واحد صنفی استفاده نکرده است.

حالا نزدیک دو سال از آن حادثه می‌گذرد اما شهرداری‌ها همچنان از بلوک‌های بتنی برای پلمب مغازه‌ها و واحدهای ساختمانی متخلف استفاده می‌کنند. بلوک‌هایی که اگرچه ظاهرشان طوری است که جابه‌جا کردن‌شان بدون ماشین آلات سنگین، تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسد، اما نمی‌توان احتمال وقوع حوادث مشابه حادثه تبریز را هم کاملاً رد کرد.

ضلع غربی پل سیدخندان، پنج بلوک سیمانی، پیاده‌رو را تقریباً بند آورده‌اند. سه‌تای‌شان روی زمین به صف شده و دو تا بلوک دیگر کج و معوج روی بقیه گذاشته شده‌اند. مغازه‌ای که بلوک‌ها روبه‌روی آن چیده شده‌اند، پلمب شده و شاهدش هم بلوک‌های سیمانی سنگین است. رهگذران از کنار بلوک‌ها گذر می‌کنند. کسی توجه خاصی نمی‌کند. کسانی که زیاد از اینجا عبور می‌کنند، حتی یادشان نیست بلوک‌ها از چه زمانی سر راهشان سبز شده‌اند. با این‌حال شاید به نظر کسی نرسد که ممکن است بلوک‌های تلنبار شده در پیاده‌رو شلوغ، تهدیدی برای عابران باشد.

خیابان خرمشهر، اوایل خیابان نیلوفر سه بلوک سیمانی عریض، مقابل در پارکینگ رستورانی جا خوش کرده‌اند. تقریباً فضایی برای عبور از آن قسمت پیاده‌روی نسبتاً عریض خیابان باقی نمانده، طوری که بیشتر کسانی که قصد گذر دارند، راهشان را به سمت خیابان کج می‌کنند. بلوک‌ها خیلی وقت است که آنجا دیده می‌شوند. این، گفته مغازه‌داران اطراف است. دلیلش هم همان است که قبلاً گفته شد؛ پلمب.

خیابان امین‌حضور راسته لوازم خانگی؛ بلوک‌های سیمانی این‌بار مقابل در بزرگ انبار جا خوش کرده‌اند. پنج‌تا بلوک سیمانی قطور جوری روی هم افتاده‌اند که انگار دستی به طور اتفاقی آنجا پرتابشان کرده باشد. دو نفر کنار بلوک‌ها ایستاده‌اند. یکی میانسال و آن دیگری جوان. با هم مشغول صحبت هستند. مرد میانسال به گوشه بیرون‌زدۀ یکی از بلوک‌ها تکیه داده. می‌گویند شهرداری انبار را پلمب کرده. خیابان شلوغ است. معلوم نیست روزانه چند نفر از این راسته عبور می‌کنند اما اگر دو دقیقه آنجا بایستید و یک حساب سرانگشتی بکنید، می‌توانید عددی را تخمین بزنید.

شهر ری سر پیچ یکی از خیابان‌های منتهی به میدان نارنج؛ دو بلوک سیمانی مقابل یکی از بنگاه‌های معاملات ملکی، همه پیاده‌رو باریک را مسدود کرده است. عابران برای عبور به خیابان می‌زنند و چند متر جلوتر دوباره به پیاده‌رو برمی‌گردند. انحنای خیابان به شکلی است که نمی‌شود عبور ماشینی را در چند متری دید و البته پایین میدان و نزدیک به بازارچه، بازهم سه بلوک روی هم جلوی مغازه‌ای کوچک با در آهنی کوتاه؛ شاید یک آرایشگاه زنانه یا تعمیرگاه موبایل.

نمونه‌های مشابه البته کم نیستند. احتمالاً در طول روز هنگام عبور از معابر شهر، مدام با چنین صحنه‌هایی مواجه می‌شوید. تصویر ناخوشایند بلوک‌های سیمانی روی هم تلنبار شده که علاوه بر احتمال خطرآفرین بودن، چهره شهر را هم به شکل تأسف‌آوری نازیبا می‌کند.

تا چند سال پیش برای پلمب اماکن معمولاً از نوشته‌ای که دربرگیرنده حکم قضایی و دستور پلمب مکان بود، استفاده می‌شد. اما اینکه چطور شده که بلوک‌های قطور سیمانی جای احکام نوشته شده را گرفته‌اند، نکته‌ای است که می‌تواند دلایل و ابعاد مختلفی داشته باشد.

در تماسی که با معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران گرفته شد، عنوان شد که کار پلمب اماکن با بلوک‌های سیمانی تحت اختیار و نظارت شهرداری‌های نواحی مناطق مختلف است و شهرداری هر ناحیه با توجه به حکمی که برای پلمب دارد و بر اساس مصوبه، با قرار دادن یک یا چند بلوک سیمانی، به پلمب مکان مورد نظر اقدام می‌کند. وقتی سخن از قانون به میان می‌آید، جنبه عملی و ضمانت اجرای آن اهمیت زیادی پیدا می‌کند.

بر اساس ماده 543 قانون مجازات اسلامی هرگاه محلی برحسب امر مقامات صالح‌ رسمی مهر یا پلمب شده باشد و کسی عالماً و عامداً آنها را بشکند یا محو کند یا عملی مرتکب شود که در حکم محو یا شکستن ‌پلمب تلقی شود، مرتکب به حبس از سه ماه تا دو سال محکوم‌ خواهد شد. در صورتی که مستحفظ آن مرتکب شده باشد به حبس از یک تا دو سال محکوم می‌شود و اگر ارتکاب به واسطه اهمال مستحفظ واقع‌ شود مجازات مستحفظ یک تا شش ماه حبس یا حداکثر 74 ضربه شلاق خواهد بود.

با توجه به قانونی که در مورد فک پلمب وجود دارد و مجازاتی که برای متخلفان در نظر گرفته شده است، آیا ضرورتی برای اعمال قانون به این شیوه وجود دارد؟! آن هم در شرایطی که طبق تبصره یک ماده 27 قانون نظام صنفی، قبل از پلمب محل دایر شده از 2 تا 20 روز به دایرکننده مهلت داده می‌شود تا کالای موجود در محل را تخلیه کند و براساس تبصره 2 همان ماده، کسانی که پلمب یا لاک و مهر محل‌های تعطیل شده در اجرای این قانون را بشکنند و محل‌های مزبور را به نحوی از انحا برای کسب مورد استفاده قرار دهند به مجازات‌های مقرر قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.

شهرداری نیز از طریق اداره کل امور اجرایی کمیسیون‌های ماده 100 که زیرمجموعه معاونت معماری و شهرسازی است می‌تواند با هرگونه تخلف در حوزه ساخت و ساز برخورد کند. حال ممکن است این تخلف مربوط به تغییر کاربری غیرمجاز یا نداشتن پروانه ساخت باشد.

حسین هوشمند - وکیل پایه یک دادگستری - در این‌باره در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «پلمب اماکن با حکم قضایی انجام می‌شود اما اعمال قانون به این شیوه یعنی گذاشتن بلوک بتنی جلوی در اماکن، امری متعارف و مرسوم نیست و در صورتی که بر اثر استفاده از این بلوک‌ها، اتفاقی برای کسی رخ دهد، شهرداری مقصر خواهد بود.»

یک منبع آگاه در شهرداری نیز در این مورد توضیحاتی می‌دهد: «پلمب اماکن با برگه قضایی، مربوط به قوه قضائیه است و شهرداری هم برای پلمب و مسدود کردن اماکن از نیوجرسی استفاده می‌کند که این کار از سوی بخش‌های اجرایی نواحی انجام می‌شود. شهرداری مجبور به این کار است، چراکه باید جلوی ورود مالک را به مکان پلمب‌شده بگیرد. حتی خیلی وقت‌ها دیده شده که مالک با وجود قرار دادن نیوجرسی، وارد مکان شده و از آن استفاده کرده است. این یعنی حتی پلمب کردن به این شیوه هم گاهی تأثیری ندارد!»

نیوجرسی‌ها همان موانع ترافیکی کنار جاده یا خیابان هستند که از آنها برای بستن خروجی یا ورودی اتوبان‌ها نیز استفاده می‌شود و این روزها به منظره‌های آشنایی در شهر تبدیل شده‌اند. این‌بار که در خیابان قدم می‌زنید، کمی دقت کنید. در هر منطقه باشید، فرقی نمی‌کند. نیوجرسی‌ها در تمام مناطق دیده می‌شوند؛ بلوک‌هایی که بسیاری از شهروندان در عبور از معابر شهری با آن مواجه می‌شوند و گاه از وجود آنها نیز شکایت دارند. جدا از مسائل ایمنی، مخدوش شدن سیمای شهری، مسأله‌ای است که در مورد این شیوه پلمب اماکن باید به آن توجه داشت.

فرشید مقدم - پژوهشگر شهری - در این‌باره به «ایران» می‌گوید: «این قبیل مشکلات ناشی از آن است که در طرح تفصیلی شهرها، به صورت جزئی به این گونه مسائل پرداخته شده است. تهران و کلانشهرها طرح جامع دارند که به کلیات می‌پردازد و برای موضوعاتی از قبیل شیوه‌های پلمب و مسدود کردن اماکن باید به طرح تفصیلی رجوع کرد که در آن هم به این قبیل مسائل پرداخته نشده است. پلمب کردن به این شیوه علاوه بر اینکه باعث زشت شدن سیمای شهر می‌شود، خطرات و مزاحمت‌هایی را هم به همراه دارد. مثل همان اتفاقی که در تبریز افتاد و منجر به مرگ شد. ظاهراً این شیوه پلمب کردن خیلی وقت‌ها هم کارساز نیست و دیده شده که مالک از کنار یا بالای بلوک‌ها رفت و آمد کرده و به کسب و کار خود مشغول بوده است.»

مالک یکی از مغازه‌های پلمب‌شده هم حرف‌های جالب توجهی در این‌باره دارد: «قرار دادن بلوک جلوی مغازه‌ام باعث شد که محل کسبم به مکانی برای رفت و آمد معتادان خیابانی تبدیل شود. آنها شب‌ها خیلی آزادانه از روی مانع عبور می‌کردند و با ابزاری که داشتند، وارد مغازه می‌شدند. بعد از مدتی طی تماس‌هایی از طرف مغازه‌دارهای اطراف متوجه موضوع شدم. مالک باید بعد از پلمب شدن، تکلیف ملک خود را با شهرداری روشن کند. اما شهرداری چنین شیوه‌ای را بدون اینکه از قبل به اطلاع مالک و ساکنان آن برساند، نیمه‌های شب به اجرا می‌گذارد تا به ظاهر کسی در محل حضور نداشته باشد.»

شاهدان حادثه تبریز نقل می‌کنند که دلش را نداشته‌اند بایستند و منظره فجیع را تماشا کنند. زندگی دختر 17 ساله در یک چشم بر هم زدن تمام شد. کدام‌یک از عابران خیابان شریعتی تبریز فکرش را می‌کرد بلوک بتنی که هر روز از کنارش عبور می‌کردند، قاتلی نشسته در کمین باشد؟

*ایران