پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : نخستین جلسه هر دوره مجلس شوراى اسلامى طبق اصل شصت و پنجم قانون اساسى با حضور حداقل دوسوم مجموع نمایندگان رسمیت مى یابد.
به گزارش انتخاب، بعد
از مشخص شدن ترکیب نهایی مجلس دهم، ملت ایران و منتخبین آنها در انتظار
تشکیل مجلس آینده هستند تا قوه ای با هدف قانونگذاری و نظارت چارچوب بندی
شده و برای اداره امور به ایفای نقش خود بپردازد.
بر این اساس ۸
خرداد به عنوان تاریخ افتتاح رسمی مجلس دهم اعلام شده تا مطابق قانون ۲۹۰
منتخب ملت از سراسر کشور بر کرسی نمایندگی تکیه زده و کار قانون گذاری را
آغاز کنند.
اما آنچه برای آغاز به کار یک دوره چهارساله مجلس شورای
اسلامی در خانه ملت رقم خواهد خورد چیزی است که به موجب قانون و آیین نامه
داخلی مجلس تعیین می شود.
نخستین جلسه هر دوره مجلس شوراى اسلامى
طبق اصل شصت و پنجم قانون اساسى با حضور حداقل دوسوم مجموع نمایندگان رسمیت
مى یابد. در آغاز جلسه آیات۲۴ تا ۵۳ سوره شورى تلاوت مى شده و
پس از
قرائت پیام مقام معظم رهبرى مراسم سوگند انجام و در پایان جلسه، نمایندگان
به منظور بزرگداشت بنیانگذار جمهورى اسلامى ایران حضرت امام خمینى و
شهیدان انقلاب اسلامى و ادای احترام و تجدید عهد با آنان در مرقد مطهر آن
حضرت و بهشت زهرا (س) حضور خواهند یافت.
تشریفات و سوگندنامه
نمایندگان
حاضر در مجلس طبق اصل شصت و هفتم قانون اساسى سوگند یاد مى کنند. سوگندی
که متن آن توسط رئیس جلسه قرائت مى شود و نمایندگان به حالت اجتماع در حال
قیام آن را تکرار و پس از انجام مراسم تحلیف، سوگندنامه را امضاء میکنند.
نمایندگان
اقلیت هاى دینى نیز این سوگند را با ذکر کتاب آسمانى خود یاد خواهند کرد.
البته نمایندگانى که در جلسه نخست شرکت ندارند باید در اولین جلسه رسمى که
حضور پیدا مى کنند سوگند را بجا آورند و ذیل سوگندنامه را امضاء کنند.
انتخاب هیئت رئیسه سنی مجلس
مسن
ترین فرد از نمایندگان حاضر به عنوان رئیس سنى و فرد بعدى به عنوان نایب
رئیس و دو نفر از جوانترین نمایندگان حاضر به سمت دبیر معین مى شوند و در
جایگاه هیأت رئیسه قرار مى گیرند. در صورت تساو ى سن، هیأت رئیسه سنى با
قید قرعه از بین مسن ترین و جوانترین نمایندگان حاضر تعیین خواهد شد.
اعلام هیأت رئیسه سنى با اداره کل قوانین مجلس است.
وظایف هیئت رئیسه سنی
وظایف
هیئت رئیسه سنى، اداره جلسه افتتاحیه، انجام مراسم تحلیف، اقتراع شعب و
اجراى انتخابات هیأت رئیسه موقت است. انتخاب هیئت رئیسه موقت در دومین جلسه
علنى مجلس انجام خواهد شد.
ترکیب و طرز انتخاب آن مانند هیئت رئیسه دائم است، به جز اینکه اکثریت نسبى در انتخاب رئیس کافى خواهد بود.
هیئت رئیسه موقت بلافاصله پس از انتخاب، با متن سوگندنامه هیئت رئیسه دائم مراسم تحلیف را بجاى خواهد آورد.
وظایف هیئت رئیسه موقت
وظایف
هیئت رئیسه موقت اداره جلسات مجلس تا زمان تأیید اعتبارنامه دوسوم
نمایندگان و اجراى انتخابات هیئت رئیسه دائم و تمشیت امور ادارى مجلس است.
پس
از تصویب اعتبارنامه حداقل دوسوم مجموع نمایندگان، هیئت رئیسه موقت اقدام
به انتخاب هیأت رئیسه دائم مى کند، اعضاى هیئت رئیسه دائم براى یکسال
انتخاب مى شوند.
مبناى تجدید انتخابات سالیانه، سالروز انتخابات
هیئت رئیسه قبلى بوده و در صورتى که با تعطیلات مصادف گردد در جلسه قبل از
آن انجام گرفته و مسئولیت هیئت رئیسه جدید از سالروز انتخابات قبل تفویض
خواهد گردید.
انتخاب هیئت رئیسه دائم
هیئت رئیسه دائم مرکب
از رئیس، دو نایب رئیس، شش دبیر و سه ناظر است. به این ترتیب که انتخاب
رئیس در نوبت اول با اکثریت مطلق آراء نمایندگان صاحب رأى است و انتخاب
نواب رئیس، دبیران و
ناظران هر کدام جداگانه و با اکثریت نسبى و رأى مخفى و با ورقه خواهد بود.
در
صورتى که در انتخاب رئیس در نوبت اول اکثریت مطلق حاصل نشود، در نوبت دوم
اکثریت نسبى کافى خواهد بود و چنانچه آراء براى رئیس، نواب رئیس، دبیران،
ناظران با یکدیگر برابر باشد، حسب مورد به قید قرعه تعیین مى شوند.
قبل از اخذ رأى براى هیأت رئیسه، اسامى داوطلبان به ترتیب وصول به هیئت رئیسه بدون بحث در جلسه علنى اعلام خواهد شد.
اعضاء هیأت رئیسه دائم، پس از انتخاب، در حضور نمایندگان به ترتیب زیر سوگند یاد میکنند و موظف به رعایت دقیق مفاد آن مى باشند
اعتبار نامه چیست و چگونه تصویب می شود
بنابر
آیین نامه داخلی مجلس، هر نامزد پیروز در انتخابات، یک اعتبارنامه
نمایندگی دارد که باید از سوی همه نمایندگان پذیرفته شود. این اعتبار نامه
مجموعه مدارکی است که در ارتباط با سوابق کاری و نحوه انتخاب هر نماینده در
پرونده وی قرار می گیرد و بعد از شروع به کار مجلس و تعیین شعب مجلس،
اعتبار نامه های نمایندگان در شعب مورد بررسی و نهایتا مورد تایید یا رد
شعبه های بررسی کننده قرار می گیرد.
پس از تایید اعتبارنامه نماینده
منتخب، عملا نماینده مجلس شورای اسلامی به شمار می رود و دوره نمایندگی
خود را به مدت چهار سال آغاز می کند. بنابر قانون، هر نماینده که به مجلس
شورای اسلامی راه پیدا می کند، باید اعتبار نامه وی از سوی مجلس شورای
اسلامی تایید شود و به تصویب برسد. در صورتی که اعتبار نامه نماینده ای
تصویب نشود، اعتبارنامه وی در کمیسیون آیین نامه داخلی بررسی خواهد شد.
همچنین
برپایه طرح نظارت بر نمایندگان که اخیرا در مجلس به تصویب رسید در صورت
تخلف آنها در دوره نمایندگی حداکثر برخورد با نمایندگان خاطی در مجلس، لغو
اعتبارنامه وی خواهد بود.
برای اجرای محرومیت نمایندگان از شرکت در
نشست های مجلس و کمیسیون ها و لغو اعتبارنامه های آنها، باید در جلسه رسمی
غیر علنی پیش از رای گیری در این زمینه، نخست گزارش هیئت نظارت خوانده شود و
سپس نماینده متخلف که می تواند نیمی از وقت خود را به یکی از نمایندگان
بدهد به مدت نیم ساعت دفاعیات را مطرح کند.
همچنین اجرای مصوبات
مجلس در این موارد، مستلزم تایید شورای نگهبان است یعنی لغو اعتبارنامه
نمایندگان پس از تصویب در مجلس باید به تایید شورای نگهبان برسد.
جایگاه نمایندگان
جایگاه نمایندگان، پس از ارائه اعتبارنامه نمایندگان به مجلس به حکم قرعه تعیین شده و در دفتر مخصوص ثبت خواهد شد.
قرعه
کشى هر شش ماه یکمرتبه تجدید مى شود و نمایندگانى که در قرعه قبل در قسمت
جلو مجلس بوده اند به حکم قرعه در قسمت دوم مجلس استقرار خواهند یافت.
در
دو ردیف اول رئیس جمهور، معاونان و مشاوران او، اعضاى شوراى نگهبان و هیئت
وزیران و معاونان امور مجلس و دیگر افراد مجاز طبق این آئین نامه خواهند
نشست و افراد مذکور به هیچ وجه مجاز به نشستن در صندلى نمایندگان و یا تردد
در محل استقرار نمایندگان نمى باشند.
کمیسیون های تخصصی مجلس و وظایف آنها
هر
یک از کمیسیون هاى تخصصى مجلس که مطابق آئین نامه تشکیل مى گردند در
محدوده تخصصى خود داراى وظایف و اختیاراتى هستند که می توان این وظایف را
به ۶ بخش اساسی و کلی تقسیم کرد.
۱- بررسی طرحها ولوایح ارجاعی و گزارش آن به مجلس شورای اسلامی.
۲- رسیدگی به درخواستهای تحقیق و تفحص.
۳- رسیدگی به سؤال نمایندگان از رئیس جمهور و وزیران.
۴- بررسی موارد ارجاعی از لوایح برنامه توسعه و بودجه سالانه و گزارش آن به کمیسیون تلفیق.
۵- کسب اطلاع از کم و کیف اداره امور کشور، دریافت و بررسی گزارشهای عملکردی و نظارتی از اجراء قوانین مربوط به دستگاههای ذی ربط.
۶-
تهیه گزارش موردی و سالانه در خصوص امور اجرائی دستگاهها و نحوه اجراء
قوانین به خصوص قانون برنامه توسعه و بودجه سالانه و ارائه نکات مثبت، منفی
و پیشنهاد نحوه اصلاح آن و تقدیم گزارش به مجلس جهت قرائت.
البته
براساس تبصره قانونی کمیسیونها می توانند در موارد مهم و حساس و در مواجهه
با تخلفات یا سوء مدیریت، با دعوت از مسئولین ذی ربط موضوع را بررسی نموده
و گزارش آن را به هیئت رئیسه ارائه نمایند.
هیئت رئیسه می تواند گزارش مذکور را در دستور کار مجلس قرار دهد.
در
این صورت سخنگوی کمیسیون و نماینده دولت هرکدام به میزان پانزده دقیقه و
شش نفر از نمایندگان به قید قرعه از بین متقاضیان هرکدام به میزان پنج
دقیقه، نظرات خود را بیان می نمایند.
۱۷ کمیسیون تخصصی در مجلس با حضور نمایندگان فعال می شوند که عبارت است از:
کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی
کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی
کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی
کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی
کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی
کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون اصل نود قانون اساسی مجلس شورای اسلامی
کمیسیون تحقیق مجلس شورای اسلامی
کمیسیون سیاست داخلی و شوراهای مجلس شورای اسلامی
کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس مجلس شورای اسلامی
کمسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی
هر
یک از این کمیسیون ها با توجه به حیطه تخصص و مسئولیت خود به مسائل مختلف
ورود پیدا کرده و وظایف خود را در چارچوب اختیارات تعیین شده به انجام می
رسانند.
پس از انتخاب اعضاى کمیسیون ها، هر کمیسیون به ریاست مسن
ترین عضو و با حضور حداقل دوسوم اعضاء خود منعقد و بلافاصله یک رئیس، دو
نایب رئیس، یک سخنگو و دو دبیر با رأى مخفى با ورقه و اکثریت نسبى به مدت
یکسال انتخاب مى کند.
کمیسیون های «مشترک» و «ویژه»
البته علاوه بر ۱۷ کمیسیون تخصصی، کمیسیون مشترک درمورد طرحها و لوایحى که به تشخیص هیئت رئیسه به دو یا چند
کمیسیون ارتباط اساسى داشته باشد نیز تشکیل می شود.
براساس
آیین نامه مجلس، اعضاء کمیسیون مشترک بیست و سه نفر هستند که تعیین سهم هر
کمیسیون به وسیله هیئت رئیسه مجلس و انتخاب آنان توسط کمیسیون مربوط است.
کمیسیون مشترک نیز در انتخاب هیئت رئیسه و ارائه گزارش و همچنین سایر مقررات مانند دیگر کمیسیون ها اقدام مى کند.
همچنین
کمیسیون ویژه نیز علاوه بر کمیسیون های دیگر قادر به فعالیت در پارلمان
است به طوری که این کمیسیون در مسائل مهم و استثنائى که براى کشور پیش مى
آید به پیشنهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان و تصویب مجلس تشکیل شده و
برای تهیه گزارش به کار گرفته می شود.
اعضاى کمیسیون ویژه که پانزده نفر خواهند بود، مستقیما در جلسه علنى توسط نمایندگان با رأى مخفى و اکثریت نسبى انتخاب خواهند شد.
