پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
قيام مردم تركيه عليه كودتاي نظامي پيروز شد. اما نقد و تفسيرها همچنان بعد از ضد كودتا چندين پرسش را آشكار كرده است كه كودتا و بعد از ضد كودتا را در‌هاله‌اي از ابهام قرار داده است.
در عرف سياسي معمولاً باور دارند كه كودتا بدون حمايت خارجي امكان‌پذير نيست. پرسش نخست در طرح و اجراي كودتاي تركيه اين است كه كدام دولت يا دولت‌هاي خارجي حامي آن بودند!؟ انگشت اتهام از همان ساعت اوليه‌ي موفقيت ضدكودتا از سوي مردم تركيه به سوي آمريكا نشانه رفت. تا آنجا كه «جان كري» وزير خارجه اوباما، مجبور شد بگويد: «آمريكا هيچ دخالتي در اين كودتا نداشته است!»
رواج اتهام و پرسش درباره اطلاع داشتن آمريكا از وقوع كودتا در تركيه به محور حضور دو پايگاه نظامي بزرگ اين كشور در تركيه و عضويت رسمي تركيه در ناتو معطوف است. «ناتو» تركيه را از مهم‌ترين اعضاي خود مي‌شمارد و پايگاه نظامي ـ امنيتي و اطلاعاتي قوي در آن دارد.
بعد از پايان موفق ضدكودتا، بسياري مي‌پرسند چگونه مي‌شود آمريكا و ناتو از انجام چنين كودتايي آن هم از درون ارتش تركيه بي‌خبر مانده باشند!؟ در صورت بي‌خبري هم، آن را ضعف و شكست بزرگي براي دستگاه‌هاي اطلاعاتي آمريكا و ناتو مي‌شمارند. آمريكا كه بارها از چتر وسيع قوي امنيتي ـ اطلاعاتي خود در خاك تركيه خبر مي‌داد، اگر از طرح كودتا خبر داشت، چرا به اردوغان رئيس‌جمهور تركيه اطلاع نداده است؟ سنگيني اين پرسش با تعلل دولت آمريكا در اعلام محكوميت كودتا مضاعف شده است. بسياري در تركيه بر اين باورند كه آمريكا از تدارك كودتا مطلع بوده اما به اردوغان گزارش نكرده است! و او را در اين ماجرا تنها گذاشته است. آن هم در حالي كه بخش اصلي ضربات نظامي كودتاگران در ساعات اوليه از طريق هوايي با هواپيماهاي جنگي ساخت آمريكا و بالگردهاي نظامي برخاسته از پايگاه «اينجرليگ» در تركيه براي بمباران مراكز حساس دولتي در آنكارا و استانبول انجام گرفته است. در ساعات اوليه كودتا، آسمان تركيه در اختيار كودتاگران بود تا آنجا كه به دستور اردوغان برق پايگاه اينجرليگ قطع شد. با آشكار شدن پيروزي مردم در برابر كودتا گروهي از افسران ارشد اين پايگاه دستگير شدند. اين داده‌ها، موجب شده است تا انگشت اتهام در دست داشتن آمريكا در اين كودتا برجسته گردد.
به خصوص كه در گذشته آمريكا از كودتاهاي نظامي ارتش تركيه عليه دولت مستقر حمايت كرده و اين بار نيز در همان ساعات اوليه، ارتباط كودتاگران با دولتي خارجي، پرسش فوري بوده است. وزير خارجه آمريكا ديروز بار ديگر مجبور به اظهارنظر و هشدار درباره كودتاي شكست خورده در تركيه شد. وزير خارجه آمريكا هشدار داده كه ادعاهاي علني در تركيه، در مورد نقش آمريكا در كودتاي نافرجام آن كشور كاملاً نادرست است و مطرح كردن آن به روابط دو متحد ناتو ضربه مي‌زند. آمريكا كودتاي تركيه را محكوم و از دولت منتخب تركيه حمايت كرده است. عليرغم گفته‌هاي وزير خارجه آمريكا، اردوغان به مسئولين نظامي تركيه دستور داد تا پايگاه هوايي اينجرليگ را ببندند. آنكارا اعلام كرد، اين پايگاه تا زمان پاكسازي كامل نيروي هوايي بازگشايي نخواهد شد.از سوي ديگر، اردوغان فرماندهي كودتا را به رقيب و دشمن خود، «گولن» كه در آمريكا به سر مي‌برد، نسبت داده و گفته است كه هواداران او در ارتش و ديگر نهادهاي دولتي كودتا را به اجرا درآورده‌اند.اردوغان خطاب به دولت آمريكا گفت: «... اگر ادعاي دوستي با تركيه داريد و واقعاً كودتا را محكوم مي‌كنيد بايد «گولن» را كه فرماندهي كودتا را داشت، به دولت تركيه تحويل دهيد.»
از ديروز برخي از نويسندگان سياسي تركيه در نقد شرايط كنوني بعد از موفقيت ضدكودتا از سوي مردم مي‌گويند، مردم تركيه ضدكودتا را به صورت حركتي ملي و در دفاع از دمكراسي هدايت كردند و موفق شدند تا آن را شكست دهند. اما اكنون اردوغان كودتاي ديگري از پي ضدكودتاي مردم به صحنه آورده است كه در آن سركوب همه مخالفان، هدف او است. بستر اين كودتاي جديد بعد از ضد كودتا به خاطر امواج احساسات ملي مردم فراهم آمده است و فرصت مطلوب براي اردوغان شده است. اردوغان مي‌خواهد قدرت بلامنازع خود را تثبيت كند.
طرح تغيير قانون اساسي تركيه براي تعريف قانوني «نظام رياستي» را اجرايي خواهد كرد. بيش از 6000 نفر از درون ارتش تا قوه قضائيه تركيه و تا روزنامه نگاران و دانشجويان مخالف اردوغان به بهانه دست داشتن دركودتا، دستگير شده‌اند. اردوغان با پيروزي ضد كودتا و قيام عمومي مردم، شخصيتي فراتر از يك رئيس جمهور با حدود اختيارات محدود پيدا كرده است و اكنون در طراز رهبر بلامنازع تركيه شناخته مي‌شود. او مردم را همچنان در صحنه مي‌خواهد تا شعار تغييرات اساسي در تركيه را اجرا و تثبيت كند. چهره تركيه همچنان با پيروزي ضدكودتا در التهاب و بحران است. از چگونگي روابط با آمريكا و اتحاديه اروپا تا جايگاه جديد تركيه در بحران جنگي در سوريه و عراق و تا مشكل بزرگ اقوام و به خصوص كُردهاي تركيه و سقوط ارزش پول تركيه و بحران ركود در بازار سرمايه‌گذاري‌ها و صادرات و تعطيلي درآمدهاي توريستي و مشكلات گوناگون ديگر دورنماي بعد از ضد كودتا در تركيه را پيچيده‌تر و بسيار مشكل‌تر كرده است. آيا پايان اين كودتاي شكست خورده، آغاز افول سياسي اردوغان خواهد بود و يا او به سرعت، همانگونه كه شعار مي‌دهد، تغييرات بنيادين در ساختار نظام حاكم در تركيه را اجرايي خواهد كرد و جايگاه رهبري خود را قدرتمندانه تثبيت مي‌كند؟
