سرویس بین الملل «انتخاب»؛ المانیتور نوشت: در حالی که روز 15 جولای در تهران رو به پایان بود ، جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در تماس تلفنی با همتای ترک خود چاوش اغلو که دولتش با تهدید جدی کودتا و سقوط مواجه بود صحبت کرد .
به گزارش «انتخاب»، همزمان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در خط دیگر با مقامات امنیتی آنکارا در تماس بود. همزمان قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران و ارتش منطقه ای ایران درگیر تحلیل سناریوهای احتمالی در منطقه بود .
یکی ار مقامات ایرانی به المانيتور گفت: این اطلاعات دیگر بر کسی مخفی نیست . ظریف و شمخانی و سلیماني دستورهایی را از بالا اجرا میکردند . همه ایران به شدت نگران بودند. ترکیه کشور همسایه است. رجب طیب اردوغان و دولتش شریک قدرتمند ایران هستند. ملت های ما پیمان برادری قوی ای دارند. بنابراین این کوچکترین کاری بود که برای نشان دادن همبستگی مان میتوانستیم بکنیم. بنابراین تلاش کردیم در شرایطی حساس به آنها پیشنهاد کمک کنیم
بعد از گذشتن چند ساعت از آغاز کودتا ، شورای عالی امنیت ملی برای بحث درباره تحولات ترکیه تشکیل جلسه داد که توسط رئیس جمهور هدایت می شد و در این جلسه شمخانی کودتا را محکوم کرد و این را به اطلاع رسانه ها رساند .
بکی از سیاست مداران ايراني به المانيتور گفت: کودتا در ترکیه چیزی نیست که ایران آن را تحمل کند . این درست است که ما اختلافاتی با ترکیه در مساله سوریه و گاهی در عراق داریم اما حقیقت این است که هرگز یک تقابل مستقیم بین ایران و ترکیه وجود نداشته است. برعکس روابط دو جانبه دو کشور همواره در بهترین سطح برقرار بوده. به علاوه ایران با هرگونه تغییر از طریق زور مخالف است به ویژه زمانی که یک دولت دموکراتیک را هدف قرار بدهد .
این مقام سیاسی ایرانی همچنین گفت: مهمترين چيز تجربه ای است که اردوغان از این کودتا کسب کرد و فرصتی شد تا موقعیت خود را در همسایگی سوریه درک کند.
در واقع مقامات ایرانی نظیر علی اکبر ولایتی به قضیه سوریه در میانه ی سخنانشان علیه کودتا در ترکیه اشاره کردند. ولایتی در محکومیت کودتا گفت: امیدوار است ترکیه همین قدر به رای مردم سوریه و تصميمگیری آنها برای آینده شان احترام بگذارد.
در پنج سال گذشته مقامات ایرانی در تلاش بودند تا در مساله سوریه مشارکت داشته باشند و حتی با وجود عدم توفیق دست از تلاش برنداشتند.
اما چرا ایران نگران کودتا در ترکیه بود؟
یک مقام ایرانی به المانيتور گفت: ثبات منطقه در صورت موفقیت کودتا با تهدید مواجه است، به علاوه چنین تحرکات و اقداماتی می توانست آغازگر درگیری های داخلی باشد . او گفت هر تحولی در ترکیه میتوانست تمام منطقه شامل ایران و اروپا و قفقاز و همچنین کشورهای عربی را تکان دهد.
برخی چهره های محافظه کار و روزنامه نگاران عکس العمل دیگری را در قبال تحولات ترکيه نشان دادند
یک چهره محافظه کار به المانيتور گفت: بسیاری از کساني که در منطقه تحت تاثیر جنگ سوریه هستند معتقدند رفتن اردوغان تاثیر مثبتی نه تنها در ایران بلکه در عراق و سوریه و لبنان خواهد داشت
منایع خبری در پس پرده گفت اند که بسیاری از عکس العمل دولت ایران قبل از هر دولت دیگری در جهان در حمایت از دولت قانونی ترکیه تعجب کرده اند.
مساله دیگری که ثبات و امنیت ترکیه در چرخش منابع ملی و امنیت ملی ایران ایجاد میکند این است که با روی کار بودن یک دولت اسلام گرا در آنکارا ، روابط دو جانبه ايران و آنکارا در طی دهه گذشته بهبود یافته است و راهی را برای حل مسائل منطقه ای و اختلافات فراهم آورده است .
به علاوه در اوج تحریم های هسته ای ایران، ترکیه نقش حیاتی ای را در کاهش فشار همسایه های شرقی اش بر ایران بازی کرد .
اردوغان به طور خاص هزیته هايي را در "طرح طلا برای نفت" پرداخت کرد و متهم به ایجاد رخنه در شبکه تحریم های علیه ایران شد. در اجرایی شدن برجام دو کشور قصد دارند حجم مبادلاتشان تا سقف 30 میلیارد دلار سه برابر کنند.
در کنار محکومیت کودتا در انظار عمومی ، آیا ایران نقش مستقیمی را در خنثی کردن کودتا بازی کرد ؟ آیا برای مثال با اشتراک گذاشتن اطلاعات به اردوغان برای حفظ سلطنتش کمک کرد ؟
یک مقام ایرانی دیگر نوعی تشابه بین کودتای موفق 28 مرداد در ایران و کودتای ترکیه یافت . او گفت: آنچه ما میدانیم این است که این حرکت به دست خارجی ها اتفاق افتاد. چون اردوغان امروز به دنبال بازی نقش موثرتری در منطقه است آنها به دنبال سرنگونی او هستند.
این مقام ایرانی گفت این پیغام به مقامات امنیتی ترکیه منتقل شد: از مردم بخواهید تا یایان خیابان ها را ترک نکنید .
وی اضافه کرد: این کودتا می تواند موج های متعددی را ایجاد کند . این کودتا در سال 1953 در ایران نیز رخ داد و زمانی که اولین کودتا شکست خورد ، آنها دومی را آماده کرده بودند و بالاخره پیروز شدند.
