تخریب ساختمان قجری روزنامه اطلاعات؟

ساختمان قاجاری روزنامه اطلاعات به شماره 13388، 25 مرداد سال 94 در زمره آثار ملی قرار گرفته، اکنون به دلیل ساخت و سازهای اطرافش در آستانه تخریب قرار دارد.

خبرآنلاین با اشاره به این موضوع، آورده است: نخستین ساختمان قدیمی‌ترین روزنامه در حال انتشار ایران، در احاطه دو بلندمرتبه‌سازی مجاورش در حال فرو ریختن است.

این ساختمان دیرینه که با معماری منحصر به فردش می‌توانست به اعتقاد محمود دعایی، مدیرمسئول این روزنامه، موزه مطبوعات شود، تا تخریب کامل فاصله‌ای ندارد. این بنا درست بیخ گوش مسئولان میراث فرهنگی، در میدان توپخانه قرار دارد ولی انگار به چشم هیچ کارشناسانی نمی‌آید و تلاشی قرار نیست برای نجات آن انجام شود. قطعا همیشه موضوعات مهمتری برای رسیدگی است.

از طرف دیگر، سال‌هاست که اهالی مطبوعات خواستار داشتن موزه‌ای هستند که گویا اصلا در برنامه مسئولان تعریف شده نیست یا اگر تعریف شود، تبدیل می‌شود به یک پروژه شکست‌خورده. روز خبرنگار دیگری هم رسید و هنوز روزنامه‌نگاران موزه ندارند. از همه بدتر اتفاق چند سال پیش بود. هنوز اهالی مطبوعات یادشان می‌آید که چگونه به یکباره اعلام کردند، موزه مطبوعات در بقعه «سرقبر آقا» راه افتاد و بعد هم بدون اطلاع به یکباره جمع شد و در آخر هم مشخص نشد اشیائی که گردآوری کرده بودند، چه بلایی سرشان آمد.

شوک جرثقیلی

حالا مرداد سال 95، میدان توپخانه، خیابان خیام، مغازه‌دارها از ساخت و سازهای بی‌رویه شهرداری می‌گویند. اینکه ساختمان مجاور روزنامه اطلاعات چگونه حریم که هیچ، عرصه بنای ثبتی را شکسته است. تماس با مسئولان میراث فرهنگی تهران بی‌فایده است. نه آقای مدیر، رجبعلی خسروآبادی، جواب می‌دهد و نه خانم سیروس‌نیا، معاون میراث فرهنگی او. کارشناسان میراث فرهنگی این اداره هم می‌گویند؛ قرار نیست که ما به خبرنگاران بگوییم، مالک هر بنایی که ساخت و ساز می‌کند، چه کسی است.

به نظر می‌رسد تنها راه پاسخگویی این مدیران، شوک جرثقیلی است. چون تنها زمانی حاضر به حرف زدن در مورد این ساختمان شدند که جرثقیل روی آن افتاد. ماجرا این بود که سال گذشته جرثقیل یکی از این بلندمرتبه‌سازها در حین کار روی ساختمان روزنامه اطلاعات افتاد. تنها این اتفاق بود که باعث شد، در آن زمان موجی در حمایت از حفظ این بنا راه بیافتد و ساخت و سازها متوقف شود.

دریغ از آنکه این شوک موقتی بود و حالا ما بار دیگر شاهد لرزیدن تن ساختمان روزنامه اطلاعات هستیم چون بدون هیچ هراسی متولیان بلندمرتبه‌ها کارشان را از سر گرفتند.

نباید از یاد برد که ساختمان قاجاری روزنامه اطلاعات که در شمال عمارت ۱۴ طبقه درحال ساخت قرار دارد و به شماره ۱۳۳۸۸ بیست و پنجم مرداد سال 94 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، قرار بود با کاربری سایت موزه روزنامه اطلاعات به عنوان نخستین نشریه روزانه و کهن‌ترین روزنامه ایران که امروزه نیز چاپ آن ادامه دارد، استفاده شود.

داستان ساختمان قدیمی

تخرییب ساختمان قجری روزنامه اطلاعات؟

عباس مسعودی، 19 تیر 1305، روزنامه اطلاعات را راه اندازی کرد. این مؤسسه خیلی زود، گسترش یافت و تبدیل به مهمترین مؤسسه انتشاراتی خاورمیانه شد. این روزنامه چندین ساختمان طی این‌ها داشته است.

یکی از آن‌ها، ساختمانی در خیابان علاءالدوله (فردوسی امروز) بود که اثری از آن نیست. بعدها این روزنامه به ساختمان توپخانه منتقل شد. ساختمانی که خاطرات بسیاری دارد و در برابر آسیب‌های متعدد انسانی و طبیعی مقاومت کرده است.

محمود دعایی می‌گوید: «به خاطر دارم که در زمان جنگ تحمیلی، این ساختمان در محدوده‌ای بود که به‌خاطر نزدیکی به تشکیلات حکومتی و اداری کشور، در گرای موشک‌باران صدام قرار داشت. بنابراین این احتمال بود که موشکی به ساختمان اصابت کند.

 با مهندس سازنده آن وارد صحبت شدیم و او گفت که مطمئن است اسکلت بنا هیچ آسیبی نخواهد دید و فقط کافی است طبقه بالای ساختمان تخلیه شود و افراد فعال در محل کار از پنجره‌ها به شعاع دو متر فاصله بگیرند. اتفاقاً در ٥٠ متری ساختمان یک موشک اصابت کرد که ساختمان آن نقطه کاملا ویران شد و ترکشی به بزرگی سپر یک اتومبیل از آن موشک به ساختمان ما هم برخورد کرد اما هیچ آسیبی به ساختمان وارد نشد.»

مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، هنوز در آرزوی موزه شدن این بناست: «در زمانی که آقای مسجدجامعی وزیر ارشاد بودند، آرزو داشتیم که این ساختمان را وزارت ارشاد اسلامی بخرد و در آن، موزه صنعت چاپ و مطبوعات و نمایشگاه دائمی مطبوعات برپا کند اما به علت کمبود اعتبارات این وزارتخانه، چنین آرزویی محقق نشد و ما درنهایت آن را به بخش خصوصی فروختیم تا در ازای مبلغ آن بتوانیم بخشی از بدهی‌های ساختمان جدید روزنامه اطلاعات در خیابان میرداماد را پرداخت کنیم و عملا ساختمان جدید تأسیس شود. 

آن زمان برای راه‌اندازی ساختمان جدید و نوسازی ماشین‌های چاپ روزنامه اطلاعات ٥٠٠ میلیون تومان ذخیره داشتیم و از سیستم بانکی هم پنج ‌میلیارد تومان وام گرفته بودیم، منتها در حین ساخت، توان پرداخت اقساط وام را نداشتیم و مجبور به پرداخت بهره دیرکرد شده بودیم که به‌عبارتی کل بدهی ما حدود ١٤ میلیارد تومان شده بود. 

به خاطر دارم که در هفته‌های آخر حیات دکتر نوربخش بزرگوار که آن زمان رئیس بانک مرکزی بودند، به خدمت ایشان رسیدم و قرار شد که اگر مجموع بدهی‌های خود را به سیستم بانکی بپردازیم، بهره دیرکرد شامل بخشودگی شود که طبیعتا فروش ساختمان قدیمی روزنامه اطلاعات در این زمینه کمکمان کرد.»

اما آنچه امروز هر عابری از خیابان خیام شاهد آن است، ویرانی تدریجی این بناست. بنایی که می توانست تنها دلگرمی مطبوعاتی ها باشد و در کنار میدان توپخانه تاریخی شهر کهن موزه‌ای تهران را رقم بزند.