چرا «دیگرخواهی» از جامعه رخت بربسته است؟

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام گفت: دولت با مهندسی اجتماعی می‌تواند احساس مسئولیت اجتماعی را بهبود بخشد و لازمه امر این توسعه‌ی حوزه عمومی به عنوان بحثی تخصصی است.

دکتر «یارمحمد قاسمی» در نشست تخصصی «مددکاری و مسئولیت اجتماعی» که به همت انجمن مددکاران اجتماعی استان برگزار شد، اظهار کرد: بی‌خبری افراد از یکدیگر باعث دوری افراد جامعه و حتی اعضای خانواده از یکدیگر می‌شود که در این وضعیت «چیستی مسئولیت اجتماعی» مطرح می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام گفت: ارزش محوری اجتماع در دهه‌های گذشته بر محور دوستی و دگرخواهی می‌چرخید قبایل همدیگر را درک می‌کردند و به تبع همکاری داشتند اما زندگی اجتماعی کنونی به سمت «عقلانیت ابزاری» تغییر شکل داده و دیگرخواهی به خانواده هسته‌ای افراد محدود شده است.

قاسمی ادامه داد: یکی از دیدگاه‌های که برای اجتماع مطرح می‌شود «زیست جهان» است که طوائف و قبایلی دهه‌های گذشته استان شامل این تفکر بودند و بزرگ قبیله حکم پدر را بر افراد طائفه داشت اما بعد از سال‌های جنگ تحمیلی این زیست جهان تخریب شد و روابط اجتماعی تحت‌تأثیر «عقلانیت ابزاری» قرار گرفت. که قسمت بیشتر این تغییرات برخاسته از نظام سرمایه‌داری بود و فضاها را به محیط خاصی محدود کرد.

وی با بیان اینکه «ناامیدی اجتماعی» در جامعه کنونی خود را نشان می‌دهد، تصریح کرد: وقتی دولت پهناور باشد این مشکلات بیشتر می‌شود اما دولت کوچک توان حل مشکلات اجتماعی را دارد با این وصف چون مردم از دولت انتظار کمک دارند و دولت نیز توان برطرف کردن مشکل را ندارد جدایی دولت از ملت پیش می‌آید.

این دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خاطر نشان کرد: دیدگاه «توسعه بی‌قواره» زمانی رخ می‌دهد که بخشی از جامعه می‌توانند با توسعه همراه شوند و بخش دیگر نه. که در چنین توسعه‌ای زیرساخت‌های مادی قوی می‌شوند اما زیرساخت‌های معنوی و اجتماعی پیشرفت نمی‌کنند در این وضعیت افراد فارغ از محیط پیرامون و خانواده به‌دنبال کسب تکنولوژی و استفاده از فناوری است و تعامل با دیگران را قطع می‌کند و کاهش سطح معنویات بیشتر در حوزه اخلاقیات روی می‌دهد.

قاسمی با تأکید بر این‌که پند و موعظه راه‌حل مشکلات اجتماع نیست، ادامه داد: دولت با مهندسی اجتماعی می‌تواند بی‌مسئولیتی را بهبود ببخشد لازمه امر این است که حوزه عمومی به عنوان بحثی تخصصی توسعه‌یافته شود و در این راه به‌دنبال گسترش NGOها بود که باحساسیت‌زایی گفتمان‌های اجتماع را مطرح کرده و در برطرف کردن مشکل کمک کنند.

وی با اشاره به این‌که مددکاری اجتماعی جلوه‌ای از مسئولیت و مشارکت اجتماعی است، تصریح کرد: اگر مددکاری اجتماعی بتواند گفتمان‌ها را مطرح کند  خودبخود به نظرات مردم اهمیت داده شده است و یقیناً حوزه‌های اجتماعی گسترش پیدا می‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام گفت: دولت باید نیازهای اساسی مردم را رفع کند و ضمن تقویت نهادهای خصوصی از انباشت سرمایه‌ها جلوگیری کند تا  عدالت اجتماعی برقرار شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام یادآوری کرد: با مهندسی اجتماعی می‌توان سبک زندگی اجتماعی را مطرح کرد که توسعه و گسترش آن بر عهده‌ی نخبگان و رسانه‌ها است که اگر این عمل‌ها انجام شود مسیرهای فردی حذف خواهد شد و نقش اطرافیان و همشهریان بارز و منجر به تعریف ارتباط‌های جدیدتر می‌شود در نتیجه اشخاص می‌توانند آزادانه نظر بدهند و مسئولیت اجتماعی را دنبال کرد.