معمای واردات ریل و رقابت دو کشور بر سر بازار ایران

 تقریباً همزمان با اعلام راه اندازی واحد 400 هزار تنی نورد ریل در ذوب آهن اصفهان ،آقای اوگار ایلماز   UgurYilmaz ، مدیرعامل شرکت کاردمیر ترکیه بطور رسمی از ارسال اولین محموله ریل تولیدی این شرکت به ایران خبر داد . آقای ایلماز مدعی است که 40 هزار تن از قرارداد 135 هزار تنی این شرکت با جمهوری اسلامی ایران بطور کامل تولیدشده است. بر اساس اطلاعیه شرکت کاردمیر مبلغ این قرارداد حدود 80 میلیون یورو است (تقریباً 600 یورو بر هر تن) که از طریق مبادله با نفت  تسویه خواهد شد.

به گزارش تیتر شهر،کاردمیر اظهار امیدواری کرده است که ریل‌های این شرکت در آینده به اروپا صادر شود.  اطلاعیه رسمی این شرکت  نشان می‌دهد که صادرات ریل به ایران یک افتخار برای کاردمیر محسوب می‌شود.   


از سوی دیگر هند نیز مدعی قرارداد بزرگ صادرات ریل به ایران است. در آوریل2014 مطبوعات هندی خبر از یک قرارداد صادراتی 250  هزار تنی ریل توسط شرکت دولتی(Steel Authority of India Ltd) – SAIL به ایران دادند. در این قرارداد فرآیند خاصی برای عبور از تحری مدر نظر گرفته شده بود.


در همین زمان ذوب آهن در حال نصب نورد خریداری شده از شرکت کوتنر آلمان بود که آن هم مانند قرارداد  SAIL با مشکلات ناشی از تحریم‌ها روبرو بود اما به هر حال پروژه در حال تکمیل بود، هر چند به سختی.


با این حال در آگوست 2016 شرکت فولاد و انرژی جیندالJindal Steel & Power   Ltd از آغاز بارگیری ریل به مقصد ایران خبر داد.جیندال  نیز مانند کاردمیر از قصد این شرکت برای توسعه بیشتر واحد تولید ریل خبر داد.



به عنوان یک میراث استعماری ، هند از یک شبکه بسیار گسترده ولی قدیمی راه آهن برخوردار است که ریل مورد نیاز آن معمولاً توسط شرکت دولتیSAIL تأمین می‌شود . جیندال در حال حاضر یک پروژه یک صد میلیون دلاری برای بهبود نورد های ریل و صادرات به بازار های ایران، بنگلادش ، ویتنام را دنبال می‌کند.



به جز دو کشور هند و ترکیه چین نیز به ایران صادرات ریل دارد . بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی حدود 40 هزار تن ریل طی 6 ماه اول سال از چین وارد شده است . واردات ریل از کشورهای دیگر نیز صورت گرفته است اما این سه کشور در حاضر تأمین کنندگان ریل ایران شمرده می‌شود.


چقدر ریل مورد نیاز است :


در سال 94 حدود 67 هزار تن ریل به کشور وارد شد و سال قبل از آن حدود 44 هزار تن. به نظر می‌رسد  در مجموع نیاز کشور به ریل در خوش‌بینانه‌ترین حالت نمی‌تواند بیش از 100 هزار تن در سال باشد.


حتی با توجه به نیاز کشور به توسعه شبکه ریلی و بازسازی خطوط قدیمی، به دلیل هزینه بالا، میزان مصرف واقعی ریل و یا تقاضای واقعی  در ایران محدود است . ایجاد هر کیلومتر خط جدید ریلی بین 5 تا 7 میلیارد تومان هزینه در بردارد بنابراین برای یک خط هزار کیلومتری جدید به طور میانگین6 هزار میلیارد تومان سرمایه مورد نیاز خواهد و میزان ریل مورد نیاز بیشتر از حدود120 تندر هر کیلومتر نیست.


بنابراین با در نظر گرفتن قراردادهایی که تاکنون جهت خرید ریل نهایی شده و اولین محمولات مربوط به آن نیز به کشور وارد شده طی چند سال آینده نیز کشور نیازی به خرید ریل بیشتر نخواهد داشت.


آیا تولیدات داخلی ریل یعنی محصولات نورد جدید ذوب آهن امکان فروش خواهد داشت؟ شرکت راه آهن جمهوری اسلامی معتقد است که نیاز کشور بیش از حجم قراردادهای فعلی  است و هنوز هم امکان خرید تولیدات ذوب آهن وجود دارد  با این حال آمار واردات صورت گرفته ، قرار دادهایی که هر از چند گاه توسط شرکت‌های ترکیه و هندی با اهداف تبلیغاتی اعلام می‌شود و هزینه بسیار سنگین ایجاد هر کیلومتر از خطوط جدید باعث ایجاد نگرانی در صنعت فولاد شده است.


در شرایط کنونی، با توجه به سرمایه گذاری بالای ذوب آهن در ساخت کارخانه نورد ریل که بخش عمده آن درزمان تحریم و مشکلات انتقال ارز و ارسال قطعات کارخانه از آلمان صورت گرفته شاید بهتر باشد توسعه راه آهن سراسری کشور و همچنین تولید ریل توسط تولید کننده داخلی با هماهنگی بیشتری صورت پذیرد به خصوص با توجه به الزام شرکت‌های دولتی در جایگزین نمودن تولیدات داخلی به جای واردات از کشورهای دیگر.