آیا ایران و آمریکا به سوی رویارویی پیش خواهند رفت؟

السفیر نوشت: زود است درباره رویکرد رئیس جمهور جدید آمریکا دونالد ترامپ در قبال ایران قاطعانه سخن بگوییم گرچه تبلیغات انتخاباتی او شاهد حملات بی وقفه درباره توافق "بد" هسته ای امضا شده از سوی دولت رو به پایان باراک اوباما با ایران بود. 

به گزارش «انتخاب»؛ امضای توافق هسته ای با ایران دو نشانه جدید از تنش زایی میان رئیس جمهور منتخب آمریکا دونالد ترامپ و ایران نمایان می شود که عبارت است از: نخست، گروه همکاران ترامپ و دوم تمدید قانون تحریم که کنگره علیه ایران تصویب کرد.

ترکیب گروه همکاران رئیس جمهور منتخب از رویکردها و نشانه های سیاسی در آینده خبر می دهد. مایک پومپئو به عنوان رئیس سازمان اطلاعات مرکزی (سیا) انتخاب شده است که مخالفتش با توافق هسته ای مشهور است. اننصاب وی به این سمت نشانه ای بر شواهد تنش زایی آشکار با ایران محسوب می شود. همچنین انتخاب مایکل فلین به عنوان مشاور امنیت ملی، شخصی که دشمن ایران است؛ می توان نشانه دیگری از تنش زایی دانست. همچنین جیمز ماتیس، که در کابینه ترامپ وزیر دفاع خواهد بود اعتقاد دارد ایران از گروه تروریستی "داعش" برای گسترش نفوذ خود سوء استفاده می کند. انتصاب این شخص نیز، نشانه قطعی تنش زایی است. اما سه نامزد مقام وزیر امور خارجه (رودی جولیانی، جان بولتون و میت رامنی) نیز با ایران دشمنی دارند. این یعنی گروه همکاران ترامپ در امور امنیتی، دفاع و سیاست خارجی با ایران و سیاست های این کشور دشمنی خواهند کرد.

شاخص دوم در رویارویی آتی آمریکا با ایران، در تصویب پیش نویس قانون تمدید تحریم های تحمیلی آمریکا علیه ایران در روز پنجشنبه گذشته از سوی کنگره و ارسال آن به رئیس جمهور اوباما برای امضا، نمود می یابد و در نتیجه تصویب آشکار (٩٩ رأی موافق در برابر هیچ رأی مخالف) برای تمدید تحریم های ایران به مدت ده سال آینده صورت گرفت که در بردارنده تحریم های بانکی و تحریم ها در عرصه انرژی و امور دفاعی است. انتظار می رود اوباما پیش نویس قانون را امضا کند و از وتو کردن آن با توجه به رأی قاطع در کنگره، خودداری کند. قانونگذاران آمریکایی می گویند تمدید تحریم ها اهرم تازه ای به دست دولت آمریکا می دهد اما در عین حال، توافق هسته ای با ایران را نیز نقض نمی کند. در انگیزه ایران در محترم شمردن و اجرای مفاد توافق هسته ای چشم داشتن به منافع اقتصادی لغو تحریم هایی بود که علیه این کشور برقرار شده بود. اکنون تمدید تحریم ها علیه ایران از دیدگاه این کشور به معنای این است که واشنگتن فریبکاری می کند و آنچه را که در مراحل پیشین بر سر آن گفتگو شده است در عمل نقض می کند.

شاید مسایل در ظاهر آسان به نظر برسد چون رئیس جمهور آمریکا از اختیارات قانونی لازم برای لغو توافق هسته ای برخوردار است اما مسائل به این سادگی نبود و از پیچیدگی خاصی برخوردار است. توافق هسته ای تنها میان آمریکا و ایران نبوده بلکه توافقی بین المللی چند جانبه بوده که فراتر از تمام این ها قطعنامه شورای امنیت نیز آن را تأیید کرده است. حتی اگر ترامپ توافق را لغو کند، این توافق پابرجا باقی خواهد ماند و از سوی پنج کشور دیگر الزام آور محسوب می شود: روسیه، چین، آلمان، فرانسه و انگلیس. به علت ویژگی بین المللی و دخیل بودن سازمان ملل در آن، مسئله به روابط میان واشنگتن و تهران محدود نمی شود بلکه به روابط آمریکا با مسکو، پکن، برلین، پاریس و لندن نیز مربوط می شود. 

فراتر از تمام این ها، بنگاه های اقتصادی داخلی آمریکا از توافق با ایران به علت تمایل برای بهره برداری از مزایای توافق استقبال می کنند. پس چنانچه فرض بگیریم ترامپ با وجود تمام این ها به اقدام برای لغو توافق هسته ای با ایران به صورت یک جانبه روی آورد در آن زمان در را به روی این پرسش باز خواهد کرد که چگونه آمریکا می تواند ایران را از توسعه برنامه هسته ای خود بازدارد؟ پاسخ این است که به احتمال بیش از یک راه برای انجام این اقدام در اختیار دارد: جنگ مستقیم با ایران که به طور کامل نامحتمل است اما محروم ساختن ایران از نتایج توافق در سطح منطقه ای و تنگ کردن محاصره اقتصادی، از قرار گزینه احتمالی آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ است.