arrow-right-square Created with Sketch Beta.
کد خبر: ۳۱۰۲۱۰
تاریخ انتشار: ۵۰ : ۲۱ - ۲۲ آذر ۱۳۹۵

ورود ادبیات کوچه‌بازاری به سیاست و رسانه

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

کلماتی به تدریج در حال ورود به ادبیات سیاسی جامعه هستند که پیش از این سابقه نداشتند؛ حتی در رسانه‌ها به عنوان نقل قول‌های سیاسیون، عباراتی تیتر می‌شوند که در قانون مطبوعات به کار بردن آنها می‌تواند جرم تلقی شود.

به گزارش ایسنا، «خبرآنلاین» می‌افزاید: عباراتی به تازگی در سخنرانی‌های سیاسیون به کار می‌رود که اگر نتوان گفت بی‌سابقه، اما بدون شک کم‌سابقه است؛ عباراتی که شاید ادبیات عمدتاً نخبه‌پرور ما رنگی از آن به خود ندیده و عموماً در فضاهای غیررسمی به کار برده می‌شود.

ورود بدون روتوش سیاسیون به این نوع از ادبیات شاید اولین آثارش را در رسانه‌هایی گذاشته که به نوعی مجبور به پوشش اخبار هستند و تا حتی در برخی مواقع خط قرمزها را کنار بگذارند و برای پوشش سخنان سیاستمدارها ادبیات کوچه‌بازاری و حتی گاهی سخیف در اخبارشان به کار ببرند. در رسانه‌ها به کار بردن کلمه «سکس» در زمره این خط قرمزهاست و حتی برای مطالب علمی مربوط به ارتباطات جنسی با احتیاط به کار برده می‌شود و تا جایی که بشود از معادل‌ها بهره می‌گیرند اما چندی پیش حتی تا تیتر رسانه‌ها جلو رفت، آن هم نه برای یک مطلب علمی بلکه در رابطه با یک سخنرانی سیاسی از سوی یک روحانی برجسته.

به کار بردن ادبیات خارج از عرف را یک مقام عالیرتبه در کشور باب کرد. مقامی که رسانه‌ها ناگزیر از پوشش سخنانش بودند. رئیس‌جمهور پیشین عباراتی داشت که گاهی به موجب پخش مستقیم از رسانه ملی امکان سانسورش نبود. در رسانه‌ها البته به این کار سانسور نمی‌گویند بلکه از عبارات دروازه‌بانی خبر استفاده می‌کنند؛ به عنوان مثال وقتی از عبارت «خس و خاشاک» استفاده کرد.

گاهی البته رسانه‌ها عبارات رئیس‌جمهور را تلطیف می‌کردند. مثلاً وقتی در سال ۸۷ رئیس‌جمهور وقت در بیرجند و در جمع ایثارگران و خانواده شهدای خراسان جنوبی گفت: «بعضی‌ها قیافه روشنفكری می‌گیرند اما به اندازه بزغاله هم از دنیا فهم و شعور ندارند». این صحبت‌های رئیس‌جمهور از سوی مراجع خبری رسمی سانسور شد و منتشر نشد اما برخی از سایت‌ها به آن اشاره کردند و فیلم این قسمت سانسور شده صحبت‌های رئیس‌جمهور به طور گسترده در  وب پخش شد و واکنش‌های بسیاری برانگیخت. دنیای بزرگ مجازی باعث شد مردم بدانند «آن ممه را لولو برد» یا «آب را بریزید آنجا که می‌سوزد» عباراتی است که رئیس‌جمهورشان از آنها استفاده کرده است.

خبرنگاران در سال‌های پیش از این هم عبارات خارج از عرف را از سوی سیاستمداران می‌شنیدند اما در جمع‌های خصوصی‌تر و ازسوی سیاستمدارانی در رده‌های پایین‌تر. در آن زمان فضای مجازی هم نبود که اگر بخش‌هایی از خبر حذف می‌شد، دست خبرنگار رو شود.

حالا برخی از عبارات خارج از عرفی که وارد ادبیات سیاسیون شده را مرور می‌کنیم:

یک مشت بزغاله و گوساله

فضای سیاسی سال ۸۸ در کشور را می‌توان «عصبانی» توصیف کرد. یکی از مصادیق کلامی آن در سخنرانی ۹ دی بروز یافت. آیت‌الله احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد در «تجمع بزرگ عاشوراییان» در میدان انقلاب تهران گفته بود: «این نظام به جان مردم بسته است و اصل محوری این نظام ولایت فقیه است. این مملكت زیر چكمه ۴۰ هزار مستشار آمریكایی بود. این مملكت در دست نظام ستمشاهی بود و این مردم با سینه‌ خشك به استقبال گلوله داغ رفتند، قطره قطره خون خود را داده‌اند تا ولایت فقیه را حاكم كردند. آن وقت یك مشت بزغاله گوساله بیایند در مقابل چشم مردم به اصل ولایت فقیه توهین كنند؟»

ماجرای حرامزادگی آقای خاص

در همان سالِ عصبانی، از حرف‌ها برداشت‌های عصبانی هم می‌شد. در مردادماه آیت‌الله یوسف صانعی در سخنرانی‌اش در گرگان حکایتی گفت که به موجب آن رسانه‌ها نوشتند که صانعی، احمدی‌نژاد را «حرامزاده» خوانده است. او گفته بود: «تشیع با این از بین می‌رود كه بگویند آخوندهایش دزدند. این تشیع را از بین می‌برد. در مقابل ۲۰۰ میلیون بگوید كه آخوندها بچه‌هایشان دزدند خودشان هم دزدند ۳۰ سال دزدی شده است. این چه حكومت تشیعی است كه ۳۰ سال دزدی شده است؟ تازه حالا فهمیدند حالا البته پول و دلارها می‌رود تركیه و تكذیب می‌شود من نمی‌دانم. به هرحال تشیع را نسبت دزدی می‌برند، اینها افترا است اینها تعزیر دارد حق ندارد به یك كس معلومی بگوید آقا تو دزدی! آن هم در مقابل ۲۰۰ میلیون بیننده! مگر كسی حق دارد هر حرفی را بزند. بله كلی مانعی ندارد. یك عده‌ای در نظام دزدی كرده‌اند. بروید ببینید اما این افترا این تعزیر دارد گوینده‌اش اگر سوگند خورده است در مجلس كه احترام مردم را حفظ كند حنث قسم كرده است. چون می‌دانید در مجلس در مقابل قرآن به خدا سوگند می‌خورند این هم كفاره دارد هم حنثش معصیت كبیره است. آن وقت دوباره روز از نو روزی از نو. گفت از حرامزادگی‌اش است دروغ می‌گوید و الا امام زمان را می‌بیند.» به موجب این سخنان انتقادهای زیادی به صانعی شد. البته دفترش در بیانیه‌ای تاکید کرد که منظور او، رئیس‌جمهور وقت نبوده است.

لعنت بر پدر کسی که دروغ می‌گوید

آرزوی مرگ و لعنت فرستادن در ادبیات سیاسی ما سابقه طولانی‌ای دارد و برای بسیاری زشت شمرده نمی‌شود. یکی از آنها‌ هادی غفاری، عضو شورای مرکزی مجمع «نیروهای خط امام» است. او در سال ۹۳ در مصاحبه‌ای با خبرآنلاین به خاطره‌ای از سال‌های دور اشاره کرده بود که به احمدی‌نژاد گفته: «بر پدرت لعنت». البته در آن زمان احمدی‌نژاد را نمی‌شناخته و برایش تنها یک دانشجو بوده که پای سخنرانی غفاری نشسته است. غفاری ماجرا را اینگونه روایت می‌کند: «من سال ۶۴ و ۶۵ دعوای تندی را با احمدی‌نژاد کردم، در اوج جنگ. آن زمان این آقا در دانشگاه علم و صنعت دانشجو بود. آقای میرحسین موسوی نخست‌وزیر بودند، در آن شرایط سخت جنگ، یک باندی که امروز هم مخالف آقای میرحسین موسوی هستند آن روز هم علیه ایشان فعال بودند، اما امام طرفدار جدی آقای موسوی بود. من برای سخنرانی در دانشگاه علم و صنعت دعوت شده بودم، یک باندی که همه کنار هم نشسته بودند، یک آخوندی هم بین آنها بود، این باند علیه موسوی شعارهای تندی می‌دادند، یک آقایی بلند شد یک نسبتی به آقای میرحسین موسوی داد، من گفتم اگر راست می‌گویی بر پدرت لعنت. گفت با پدرم چه کار داری؟ گفتم اتفاقاً من به پدرت لعنت نفرستادم چون می‌دانم دروغ می‌گویی... من آن زمان نمی‌دانستم که احمدی‌نژاد است».

توهین در لفافه

برخی توهین‌ها اما صراحت ندارد. مثالش در ادبیات سیاسی ایران،‌ جمله‌ای از حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلناست. او در شهریور ۹۴ گفته بود:‌ «اگر کسی از تکرار دولت‌های نهم و دهم، تنش نلرزد و متاثر نشود یک ایرانی باشرف نیست.» با این عبارت، مرعشی در لفافه به بخشی از مردم کشور که به این دولت‌ها علاقه داشتند، توهین کرده است. در آن زمان سایت‌های اصولگرا از این عبارت گل گرفتند و در بزرگنمایی آن کم نگذاشتند.

ورود عبارت دیاثت به ادبیات رسانه‌ای

آیت‌الله جوادی آملی در دیداری که در اردیبهشت ماه امسال با محمدرضا عارف داشت، از عبارتی استفاده کرد که در ادبیات غیرفاخر به عنوان ناسزا به کار می‌رود. آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه دیاثت یا اخلاقی است، یا سیاسی، گفت: «کسی که بیگانه را راه می‌دهد دیوث سیاسی است، بیگانه را در حریم خود راه دادن و وارد حریم غیر شدن با غیرت سازگار نیست.» این تعبیر به طور گسترده در فضای مجازی منتشر شد و واکنش‌های زیادی را به همراه داشت.

البته روز بعد، دفتر آیت‌الله توضیحی را ضمیمه خبر کرد و نوشت: «یکی از واژه‌ها و مفاهیمی که در فقه کاربرد رسمی دارد واژه «دیاثت» است، آنچه در فهم درست رهنمودهای حضرت استاد حائز اهمیت است، کاربرد اصطلاح «دیاثت» در دانش فقه و اخلاق است که با کاربرد عرفی آن، تفاوت زیادی دارد.» پس از مدتی هم هفته‌نامه یالثارات از این عبارت برای برخی هنرمندان استفاده کرد و به این ترتیب در رسانه‌ای این عبارت فراتر از یک نقل قول استفاده شد.

عبارت تازه‌ای در تیترها

عجیب‌ترین اتفاق استفاده یک روحانی برجسته از عبارات «سکس تل» و «سکس اینترنتی» بود. حجت الاسلام موحدی کرمانی که هفته گذشته به عنوان رئیس ستاد امر به معروف و نهی از منکر از مظرات اینترنت سخن می‌گفت، اظهار کرد: «در فضای مجازی شاهد هستیم که بسیاری از دختران، عکس‌های برهنه‌ای از خودشان را منتشر می‌کنند که این امر سکس اینترنتی و تل سکس است که متأسفانه این امر در کشور رایج شده است.» این عبارت خط قرمزی است که کمتر در در رسانه‌های رسمی در تیتر قرار گرفت و به این ترتیب خط قرمزها یک قدم جلو رفت.

تشبیه محمود صادقی به برادر حاتم طائی با وجه شبهی کودکانه

در این بین یکی از کارشناسان سیاسی در به کار بردن تعابیر خارج از عرف سیاسی کم نگذاشته است. حمیدرضا مقدم‌فر به‌مناسبت روز دانشجو در جمع دانشجویان بسیجی سخن می‌گفت، محمود صادقی را به برادر حاتم طائی تشبیه کرد که به دنبال شهرت طلبی بود و برای رسیدن به شهرت از روشی غیر معمول استفاده کرد. مقدم فر گفت:‌ «برادر حاتم طائی کارهای فراوانی کرد تا همچون برادرش مشهور شود و به‌بیان امروزی پایگاه مناسبی در افکار عمومی آن روز بیابد و ستاره شود، اما آن‌گاه که علی‌رغم دست‌یازی به همه آنچه به عقلش می‌رسید، موفقیتی در این زمینه کسب نکرد، رفت و در آب زمزم بول کرد تا از این طریق مشهور شود یعنی به مقدسات اهانت کرد تا ستاره شود.»

یک مداح و یک دنیا ناسزا

برخی مداحان بیشتر از اینکه وجهه مذهبی داشته باشند، وجهه سیاسی دارند. منصور ارضی یکی از آنهاست که به ناسزا گفتن معروف است. او به تازگی از ناسزا گفتن خود دفاع هم کرده و در برنامه تلویزیونی بدون تعارف آن را شیوه امام حسین عنوان کرده است.

منصور ارضی زمانی که‌هاشم آغاجری به «سب نبی» متهم شده بود او را «حرامزاده» خوانده بود.  او همچنین خواستار مرگ موسوی، کروبی، خاتمی و ‌هاشمی رفسنجانی شده بود. ارضی، وقتی موضوع جریان انحرافی جنجالی شده بود، مشایی را با سلمان رشدی مقایسه کرد و در مسجد ارگ تهران گفت: «هر کس مشایی را بکشد، پول خون‌اش را من می‌دهم». همچنین در سال ۱۳۹۲‌هاشمی رفسنجانی را «پیر کفتار» نامید و افزود: «ان‌شاءالله خداوند خبر مرگش را برساند». تشبیه قالیباف شهردار تهران به «عمر سعد» نیز از جمله حملات او به شخصیت‌های غیر اصلاح طلب است.

او همچنین در سخنان خود در جریان دعای عرفه خطاب به احمد مازنی نماینده روحانی مجلس گفت: «مرتیکه پفیوز در لباس روحانیت این حرف را زده است و نماینده فرهنگی آن مجلس خراب‌شده هم هست!» از جمله تازه‌ترین موضع‌گیری خشمگینانه منصور ارضی به برگزاری بازی فوتبال ایران و کره مربوط است او در شب سوم محرم در این باره گفت: «بمیرند آنهایی که هر غلطی که بخواهند بر زبان جاری می‌کنند. از بس که حرام خورده‌اند، الان هم می‌خواهند شب تاسوعا جوان‌ها را بکشانند؛ میدان کربلا را رها کنید، بیایید میدان بازی! نقشه‌ها زیاد است. شما مردم باید بیدار باشید. شما هر کدام اعتراض کنید، آرام‌آرام می‌فهمند. دنبال درگیری هستند. اگر حزب‌الله خشمگین شود، همه‌شان را نابود می‌کند.»

نظرات بینندگان