این همه کشته؛ «تقدیرما» یا «تدبیرما»

340 هزار نفر از ایرانیان ظرف 16 سال گذشته در تصادفات رانندگی جان خود را از دست داده‌اند؛ به طور متوسط سالی 21 هزار نفر؛ آمار و ارقام به ما نشان می‌دهند که روزانه 58 ایرانی در صحنه تصادفات رانندگی جان خود را از دست می‌دهند. یعنی حدوداً هر ساعت 2 مرگ دلخراش در خیابان‌ها و جاده‌های ایران به وقوع می‌پیوند.

جدول- تعداد کشته‌شدگان بر اثر تصادفات از سال 1380 تا 95

آیا این تقدیر ماست که:

· هر ساله به اندازه کشته شدگان چندین حادثه طبیعی اعم از سیل و زلزله و ... قربانی می‌دهیم؟

یا آنکه تدبیر ماست که:

· هر ماهه به اندازه چند عملیات انتحاری کشته می‌دهیم؟

اگر بگوییم که تقدیر ماست یعنی ما عامل اصلی و دخیل در حادثه نبوده‌ایم؛ اما اگر بگوییم تدبیر ماست وضع فرق می‌کند و آنجا دیگر نمی‌توانیم از زیر بار مسئولیت شانه خارج کنیم.

عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی در اردیبهشت امسال با ارسال پیامی به اجلاس «روانشناسي ترافيك و حمل و نقل؛ چالش‌ها و چشم‌اندازها» متذکر شد «که راننده ها در ایران عامل ۸۰ درصد از تلفات جاده‌ای هستند و این عامل تاکنون کمتر مورد توجه بوده است». اگر خودرو, راننده و جاده را سه راس اصلی مثلث خطر آفرین بدانیم, متوجه سهم راس این مثلث یعنی راننده در وقوع تلفات خواهیم شد.

جدول سهم سه ضلع عوامل تصادفات

در جدول فوق یک نکته بسیار مهم مستتر است و آن اینکه اگر فرض کنیم و در یک چشم به هم زدن تمام خودروهای ایران زمین را عوض کنیم, باز هم تاثیری محسوسی در تلفات نخواهد داشت. مشکل اصلی خودروسواران است. بررسی دلایل وقوع تلفات در خیابان‌ها و جاده‌های ایران زمین پرده از واقیعت‌های بسیار تلخی بر می‌دارد. رانندگان معمولا بنا به یکی از دلایل زیر جان خود را از دست داده‌اند:

جدول دلایل اصلی وقوع تصادفات منجر به مرگ

البته بسیاری از تحلیل‌ها سهم عامل انسانی در تلفات منجر به مرگ را بسیار بیشتر از این می‌دانند و معتقدند که عامل انسانی علاوه بر سهم خود به عنوان راننده نقش تاثیرگذاری هم بر سایر اضلاع این مثلث دارد به عنوان مثال باید سهم عامل انسانی به علاوه راه و سهم عامل انساني به همراه وسيله نقليه را هم محاسبه کرد و در این حالت سهم عامل انسانی در وقوع تصادف پر رنگ‌تر تلقی شده و تا 90 درصد خواهد رسید.

حال که عامل انسانی چنین نقش پر رنگی در تلفات دارد باید از تمركز بيشتر روي مسايل سخت‌افزاري و نه نرم‌افزاري کاست و با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های جدید و با مدد گرفتن از كارشناسان مختلف حوزه علوم‌انساني (روانشناسان، جامعه‌شناسان، اساتيد علوم ارتباطات، هنرمندان و...) کارهای مهم و معتبری در حوزه اخلاق رانندگی برداشت. با توسعه منظومه اخلاق رانندگی است که ما متوجه می‌شویم که از ماست که بر ماست.

سیاوش مهرآیین

کارشناس خودرو