پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : محمد محمدیان در سینمای امروز نوشت: این نخستین گفتگو با عادل فردوسیپور
دربارة برنامة موفق نـود است كه یازده سال پیش انجام دادم و در ماهنامه
فیلم چاپ شد. شاید آن سال خود فردوسی پور هم پیش بینی نمی كرد برنامه اش
دوازده سال ادامه پیدا كند و به یكی از برنامه های پرطرفدار تاریخ
تلویزیون تبدیل شود.
تا پیش از برنامه نـود، فوتبال ایران به این شكل جدی و تحلیلی در
برنامههای تلویزیونی ارزیابی نشده بود. هرچند كه مسابقهها پخش میشد و
در برنامههای مختلف گفتوگوهایی هم صورت میگرفت. نـود برنامة جذابی است
كه با دعوت از داوران با سابقه، داوری در فوتبال ایران را نیز بررسی و نقد
میكند. كاری كه نه تنها باعث شده داوران در كار خود دقت و وسواس بیشتری
به خرج دهند، بلكه تماشاگران را نیز با قوانین فوتبال بیشتر آشنا كرده
است. نود به دلیل وجه آموزشیاش، آگاهی رسانی، زنده بودن برنامه و البته
اجرای بسیار گرم و مسلط عادل فردوسیپور كه ثابت كرد فقط گزارشگر توانایی
نیست و علاقهمندان فوتبال را تا پاسی از شب، مانند یك بازی حساس تا دقیقه
نـود گاهی هم وقت اضافه با خود میبرد.
برنامة نود چگونه شكل گرفت؟
ایده اولیـه پیش از لیگ سـال گذشته شكل گرفت كه چند نوار از برنامـهای
بـهنـام مسـابـقـه روز (Mach of the Day) توسط یكی از همكارانم به دستم
رسید. در این برنامه، با حضور یك مجری و دو كارشناس، شنبه شبها كه لیگ
برتر فوتبال انگلستان برگزار میشود، چند بازی تحلیل میشد. البته این
برنامه به داوری نمیپرداخت. ضمناً این حقیقت كه از میان بازیهای لیگ،
بیشتر بازیهای استقلال و پرسپولیس دیده میشد و بقیة بازیها هم اگر پخش
میشد در كمبیننده ترین ساعتها بود، انگیزه دیگری برای ساخت این برنامه
بود.
در مورد این بازیها فقط در روزنامهها میخواندیم كه گلهای این تیم یا
آن تیم را چه كسی زده است. پس تصمیم گرفتیم صحنههای مهم و گلهای همه
بازیهای لیگ را در مجموعهای مثلاً نـود دقیقهای بررسی كنیم. به
مسألهداوری هم خیلی علاقهمند بودم و برنامه این گونه شكل گرفت. البته به
هنگام شروع برنامه مدیر گروه آقای هاشم رضایت بودند و به اتفاق آقای صافی
مدیر شبكه حمایتهای بسیاری كردند. پس از آقای رضایت، از سوی آقای محمود
اللهوردی به عنوان مدیر گروه نیز حمایت فراوانی شد و سپس آقای زمانی هم
كمكهای بسیاری كردند.
دوست داشتم برنامه نـود بتواند راحت انتقاد كند، با صراحت بگوید فلان
بازیكن بد بازی كرد یا دیگری خوب بازی كرد و ... در برنامههای دیگر مثلاً
میگفتند بعضی از داوران یا بازیكنان ضعیف كار كردند، ولی میخواستم در
این برنامه دربارة این مسائل خیلی شفاف صحبت كنیم. البته در همین برنامه
هم عدهای به دلایلی از كسی اسم نمیبرند و راحت انتقاد و بحث نمیكنند یا
در داوری با یكدیگر تعارف میكنند. حتی بعضی از میهمان های برنامه گاه
خطاهای فاحش و واضح داور را نادیده میگیرند یا بر آن صحه میگذارند. سعی
داریم از این گروه كارشناسان كمتر دعوت كنیم. از همان اول هم نمیخواستیم
نـود برنامهای صرفاً آموزشی باشد كه متلاً سیستمهای فوتبال را در قالب
یك برنامة آموزشی مستقیم ارائه دهد.
البته بخشی هم داشتهایم كه آقای چراغپور تخته سیاه آورد و دربارة فوتبال
صحبت كرد و اتفاقاً از آنجا كه مدت آن حدود دهدقیقه بیشتر نبود بسیار
مؤثر هم واقع شد. حجم آموزش مستقیم در چنین برنامهای نباید بیش از این
باشد. به هر حال نـود برای بینندهای كه چیز زیادی از فوتبال نمیداند
میتواند آموزشی باشد، ولی شاید به بینندههای حرفهای چیزی یاد ندهد.
البته صحبتهای كارشناسان واقعاً برای خود من كه آموزنده است و از طرفی
فكر میكنم نود در زمینة داوری خیلی مفید بوده و خیلیها را با قوانین
داوری آشنا كرده است. به خصوص كه خیلیها حتی قوانین مربوط به آفساید و
خطا را هم نمی دانستند. مردم میگویند كه این برنامه، دانش آنها را در
زمینة داوری گسترش داده است.
آیا بازتاب برنامه را در استادیوم و در میان تماشاگران هم دیدهاید؟
البته هنوز هم برخی تماشاگران اگر داور نظری خلاف میل آنها بدهد، اعتراض
میكنند. اگر ده سال هم برنامة نود پخش بشود فكر نمیكنم بتوان این فرهنگ
غلطی را كه متأسفانه جا افتاده را اصلاح كرد. ولی مثلاً در مورد آفساید،
واینكه هر توپی كه در محوطة جریمه به دست برخورد كند پنالتی نیست،
اعتراضها كمتر شده است.
نـود چه تأثیری در داوریها داشتـه است؟
هم تأثیر مثبت و هم تأثیر منفی. تأثیر مثبتش این بوده كه تا كنون بهجز
ناظر بازی كه به داور امتیاز میداد، هیچكس كار او را زیر ذرهبین
نمیگذاشت ولی حالا حواس خود را بیشتر جمع میكنند تا با دقت قضاوت كننـد،
اما نكتة منفی كه خود داوران میگوینـد، این است كه اضطراب حاصل از وجود
ذرهبینی به نام نـود در برخی داوران به اندازهای است كه نمیتوانند با
آسودگی و به درستی بازیها را قضاوت كننـد. میگوینـد این اضطراب حتی از
دلهرة یك بازی حساس هم بیشتر است! البته فكر میكنم این احساس در دراز مدت
جای خودش را به قضاوتهای خوب و دقیق بدهد. یكی دیگر از نكتههای مثبت
بررسی داوریها هم این بوده كه قبلاٌ كه همة بازیها دقیقاً دیده نمیشد،
خیلی از تیمها باخت خود را گردن داور میانداختند و حتی اگر داور خوب هم
قضاوت كرده بود، برخی مسائل مبهم باقی میماند، ولی حالا دیگر اینطور
نیست.
بررسی كیفیت داوری در بازیهای خارجی را كه میتواند خیلی آموزنده باشد در برنامه نمیگنجانید؟
فعلاً موضوع این برنامه فوتبال ایران است. البته وقتی جام ملتهای اروپا
در جریان بود این فكر به ذهنم رسید، ولی تراكم بازیهای لیگ، فرصت پرداختن
به این موضوع را نداد. با اینكه خودم به این موضوع علاقهمند هستم.
گاهی موقع پخش تصاویر مربوط به داوری، هنوز بحث دربارة صحنهای
تمام نشـده، صحنة بعدی میآید و شمـا اصرار میكنید كه صحنة جدید بررسی
شود. در اینباره نمیتوان كاری انجام داد؟ مثلاً تصویر را نگه داشت یا
تكرار كرد؟
این یكی از مشكلات ماست. هر تصویر را چندبار تكرار میكنیم و به كارشناس
هم میگوییم صحبتهایش را طوری تنظیم كنـد كه تا پخش تصویر جدید، صحبت
دربارة صحنة قبل تمام شده باشد، اما این مشكل همچنان وجود دارد و برای
كارگردان پخش مشكل ایجاد میكند. البته ایشان همكاری خوبی با برنامه دارد
و گاهی این صحنهها را تكرار هم میكند.
بازیهای قدیمی را نیز میتوان براساس روال خاص و منطقی در
برنامه نمایش داد و حتی با مرور آنها سیر و روند موضوع خاصی در فوتبال
ایران را بررسی كرد؛ مثلاً مسألـه حضور مربی خارجی. ضمن اینكه كیفیت بعضی
از این بازیهای قدیمی هم خیلی پایین است.
اگر این كار امكان داشت، خیلی هم خوب بود، ولی متأسفانه ما نوار همة
بازیها را در آرشیو نداریم. البته قصد داریم بازیهای پرسپولیس و استقلال
در دهة ۱۳۶۰ را به شكل منظمی پخش كنیم. دلیل نامطلوب بودن تصویر برخی
بازیها هم كیفیت پایین نوارهاست و بعضی هم موقع تبدیل كیفیت خود را از
دست میدهند. بررسی موضوعهای خاص، به شكل مورد نظر شمـا، هم وقتی
میتوانـد ممكن باشـد كه در لیگ بازی نیست و زمـان كافی داریم. البته تا
حالا هم در مورد مسائل خاصی مثل انتقال بازیكن به خارج و مسائـل
باشگاهداری و ... برنامههایی داشتهایـم.
زمـان برنامه را نمیتوان بیشتـر كـرد؟ حتی گاهـی بخشـی را ناتمام رهـا كردهاید، و وقتهای اضافه را نگرفتـهایـد...
وقتهای اضافه را هم گرفتهایم و برنامه همیشه نود دقیقه نبوده است. در
برنامهای كه آقای طالبی حضور داشت حدود ۲۵ دقیقه به زمـان برنامه اضافه
كردیم. اگـر هم بحثی ناتمام مانده مثلاً به این دلیل بوده كه با كسی تماس
گرفتهایم و صحبتش را جمعوجـور و موجـز بیان نكرده و زمـان زیادی گرفته
است. هرچه هم به ساعتم نگاه كردهام فایدهای نداشتـه! گرچه برنامه زنده
است، اما از قبل همهچیز را تنظیم كردهایم. فقط گاهی مسائل ناخواستهای
پیش میآید و ضمناً زمان ما حتی با احتساب وقت اضافه هم محدود است. سعی
كردهایم اگر بحثی ناتمام مانده، در برنامة بعدی، حتی با كارشناسی دیگر،
آن را به سرانجام برسانیـم.
چـرا از نویسندگـان مطبوعات ورزشی كمتر استفاده كردهایـد؟
شاید فرصت پیش نیامده. البته فكر میكنم مردم بیشتر دوست دارند مسائل
فوتبال را از زبان فوتبالیستها و مربیـان بشنونـد، چون با آنهـا بهتر
ارتباط برقرار میكننـد. به هر حال قطعـاً دعوت از نویسندگـان ورزشی باید
بیش از این باشـد.
كارشناسـان برنامه را بر چه اساسـی انتخاب میكنیـد؟
سعی داریم از كسانی دعوت كنیم كه ترجیحاً عملكرد مشخصی در فوتبال دارند،
یعنی در چندسال اخیر، به عنوان بازیكن یا مربی، در فوتبال حضور داشتهاند
و ضمناً به لحاظ اخلاقی هم خصوصیات مثبتی داشتهاند.
گاهی با شخصی تماس میگیرید ولی تماس برقرار نمیشود. آیا نمیتوان از قبل قضیه را هماهنگ كـرد؟
بعضی مسائل واقعاً در دقیقه نود اتفاق میافتـد، اما معمولاً هماهنگی
انجام میشود. مثلاً در مورد بعضی از داوران، با اینكه بعد از ظهر همان
روز با آنها هماهنگ كردهایم، ولی شب تلفن را جواب نمیدهند. كلاً احسـاس
میكنم اخیـراً به آنهـا توصیـه شـده با نـود صحبـت نكننـد.
آیا تا كنون با كارگردانهایی كه مسابقههای فوتبال را پوشش
میدهند جلسهای داشتهایـد در اینباره كه مثلاً دوربین را جای خاصی
بگذارند یا تعداد دوربینها بیشتر شـود، یعنی با آنها هماهنگتر باشیـد؟
نه، صحبتی نبوده، اما مكانهایی كه میتوان دوربین را در آنهـا مستقر
كرد، محدود است، وگرنـه خودشـان هم خیلی دوست دارند كه مثلاً دوربینی از
زاویـة سرپاییـن، خط آفسایـد را بگیـرد.
برای اینكـه برنامه به ورطة تكـرار نیافتد چه فكـری كردهایـد؟
همه سعیام این بوده كه برنامه یكنواخت نشود. مثلاً امسـال نمایش بازیهای
قدیمی را در برنامه گنجاندیم كه بسیـار هم از آن استقبال شد.
با اینكه بخش قابل ملاحظهای از مخاطبان این برنامه دانشآموزان و دانشجویـان هستنـد، ولی برنامه خیلی دیر پخش میشود...
خیلی دوست دارم برنامه ساعت نه یا ده شب پخش شود، ولی این دیگر دست ما
نیست، چون برنامه ریزی را شبكه انجام میدهد و برنامه طنز باید مثل همیشه
ساعت ده تا یازده پخش شود. نمیتوان ساعت پخش این برنامه را شنبهها
بهخاطر نـود تغییر داد. ضمـن اینكـه طبق برنامه، گزارش ورزشی هم پس از
ساعت یازده پخش میشود.
صحبت و انتقادهای رودر رو كه چند بار میان دستاندركاران و
صاحبنظران اتفاق افتاده، میتواند به بررسی كاملتر مسائل فوتبال كمك
كنـد و در ضمن برنامه هم جذابتر میشـود...
این نوع گفتگوها جذاب و خوب است به شرط آنكه به جنجال كشیده نشود و در
صورت بروز جنجال تا سهچهار هفته سعی میكنم محتاط تر باشم. البته برنامه
زنده است و گاهی كنترل از دست مجری خارج میشود، ولی كارشناس، هركه باشد،
نباید از حدی فراتر برود. تنشها همیشه ناخواسته به وجود آمده؛ مثلاً
هیچگاه فكر نمیكردم مكالمة آقایان عابدینی و باغمیشه به تنش كشیده شود،
اما این اتفاق افتاد و درسی شد تا دیگر مربی و مدیر را در مقابل بازیكن
قرار ندهیم. خوب نیست برخی حرمتها شكسته شود. البته به این هم معتقدم كه
همین بازیكنان، باشگاهها را به وجود میآورند.
عدهای میگویند نـود به فدراسیـون فوتبال در برنامهریزی هایش خط میدهـد!
اینها فقط شایعه است و ما هیچ ارتباطی با فدراسیون فوتبال نداشتهایم و نداریم...
البته به نظر میرسد تأثیر گذاری این برنامة موفق موجب ایجاد شایعهها شده است. ...