علی‌اکبر ولایتی، دیپلماتی بدون فصل بازنشستگی

«نه حاشیه می‌سازد و نه حاشیه برایش ساخته مي‌شود. رفتارش نماد یک دیپلمات تمام‌عیار است و دیپلماتیک در عرصه سیاست رفت‌ و آمد می‌کند.»

به گزارش انتخاب، روزنامه شرق درباره وزیر امور خارجه ایران در سال‌های جنگ تحمیلی و سازندگی نوشت: «تنها حاشیه‌ای که هرازگاهی نامش را در رسانه‌ها مطرح می‌کند، پرونده آمیا (پرونده بمب‌گذاری سال ۱۹۹۴ در انجمن همیاری اسرائیل و آرژانتین (آمیا) در بوئنوس‌آیرس است که در آن انفجار دست‌ کم ۸۵ نفر کشته شدند) است و اتهام بدون‌ سندي است که در این‌ باره از سوی برخی مقامات آرژانتینی وارد می‌شود؛ مثل مهر ماه سال جاری که یک قاضی آرژانتینی پس از اطلاع از سفر علی‌اکبر ولایتی به عراق خواستار دستگیری‌اش شد.

بهانه:

آبروی معنویت در اروپا رفته، پاپ کاری نمی‌تواند بکند

نوشتن درباره ولایتی مثل خود او قاب می‌خواهد و حد و مرز دارد؛ درست مثل واکنش‌ها و نقدها و اظهار نظرهایش در عالم سیاست. بهانه امروز ما برای نوشتن درباره او سخنان اخیرش در همایش «راهکارهای تعامل حرم مطهر رضوی با فعالان فرهنگی بین‌المللی» در مشهد است که گفت: «پاپ جز این که یکشنبه‌ها به کلیسا بیاید و توصیه کند، کار دیگری نمی‌تواند انجام دهد، زیرا آن چنان آبروی معنویت در اروپا رفته و الحاد در حال ترویج است که پاپ جرات حرف‌ زدن ندارد... .»

شناسنامه: صادره از شمیران

تیر ماهی است و در سال ٢٤ در رستم‌آباد شمیران به دنیا آمد. پدرش کارمند و مادرش خانه‌دار بود. در دانشگاه تهران پزشکی خواند. ٢٤ ساله بود که با مریم خوشنویسان، نوه محمدحسین خوشنویسان، از استادان بنام کشورمان ازدواج کرد. همسرش خانه‌دار بود اما او همچنان به تحصیل ادامه داد و در دوره تخصصش- اطفال- شاگرد محمد قریب شد. بعد هم برای اخذ فوق‌ تخصص بیماری‌های عفونی راهی دانشگاه جان هاپکینز آمریکا شد. همسر اولش سال ٨٣ فوت کرد و او سه سال بعد با لیلا عنایت ازدواج کرد. همسر دوم ولایتی نیز خانه‌دار است. ولایتی شش فرزند دارد، دو دختر و چهار پسر. یک پسرش پزشک است. سه پسر دیگرش مهندس و یکی از دخترها هم در رشته ریاضی و یکی هم در رشته روان‌شناسی تحصیل کرده‌اند.

کارنامه: مخزن‌الاسرار دیپلماسی

او را بنیان‌گذار اصول وزارت خارجه پس از انقلاب می‌دانند و دوست و دشمن بر کارکشتگی‌اش گواهی می‌دهند. ١٦ سال تمام فرمان وزارت امور خارجه را در دست داشت؛ از آذر سال ٦٠ تا روی‌ کار آمدن دولت اصلاحات در خرداد ٧٦. به‌ همین‌ دلیل هم برخی به او لقب مخزن‌الاسرار دیپلماسی را می‌دهند.

سال ٦٠ زمانی که برای نخستین‌ بار به وزارت امور خارجه رسید، نماینده تهران در مجلس اول بود. البته این اولین سمت رسمی‌اش نبود. او در آغاز انقلاب معاون وزارت بهداری بود. همان ایام بود که آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهور وقت، او را به‌ عنوان نخست‌وزیر به مجلس شورای اسلامی که ریاستش بر عهده اکبر هاشمی‌ رفسنجانی بود، معرفی کرد اما مجلس به او برای نخست‌وزیری رأی نداد. بعد از ناکامی در نخست‌وزیری، ولایتی در دولت سوم در سال‌های جنگ وزیر امور خارجه شد و وزارتش تا پایان دولت هاشمی استمرار یافت. در کارزار رقابت‌های انتخاباتی هفتمین دوره ریاست‌ جمهوری او به اردوگاه علی‌اکبر ناطق‌ نوری پیوست. با تشکیل دولت اصلاحات وزارت او هم پایان یافت و کمال خرازی وزیر امور خارجه شد.

با وزارت خرازی، او مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبري شد و از همان ایام تاکنون عهده‌دار این سمت است؛ یعنی ١٩ سال است که در بیت رهبری در امور دیپلماسی کشور همچنان صاحب‌نظر و صاحب راهبرد است. به‌ همین‌ دلیل هم هست که رسانه‌های معتبر بین‌المللی مثل روزنامه النهار همواره به نقش و تأثیرگذاری او در امور مربوط به سوریه و حزب‌الله اشاره می‌کنند و از او سخن می‌گویند. ولایتی دو بار سودای ریاست‌جمهوری را در سر پرورانده؛ اولین‌ بار در سال ٨٤ بود که او تصمیم به اعلام نامزدي گرفت اما به محض نامزد شدن اکبر هاشمی‌ رفسنجانی به‌ نفعش کناره‌گیری کرد. دومین‌ بار هم سه سال پیش و در یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری بود که در قالب ائتلاف ١+٢ با غلامعلی حدادعادل و محمدباقر قالیباف به میدان رقابت‌های انتخاباتی آمد و با وجود ائتلاف تا آخر هم در عرصه باقی ماند. از این ائتلاف فقط حدادعادل اعلام انصراف کرد. ولایتی در نهایت با کسب حدود شش درصد آرا در میان شش نامزد حاضر در این انتخابات در رتبه پنجم قرار گرفت. او در مناظره‌های انتخاباتی به‌ صراحت به مواضع سعید جلیلی، دبیر وقت شورای‌ عالی امنیت ملی و مذاکره‌ کننده ارشد تیم هسته‌ای کشور در دولت‌های نهم و دهم - نامزد جبهه پایداری - می‌تاخت و او به امور و سیاست‌گذاری‌های او در مذاکرات هسته‌ای خرده می‌گرفت. نقدهای او به سعید جلیلی در حالی بود که هوادارانش از سبک مذاکرات او در پرونده هسته‌ای به‌ عنوان اصلی‌ترین نقطه قوت او حمایت می‌کردند و به‌ همین‌ دلیل هم نقدهای حساب‌ شده و فني ولایتی به جلیلی بزرگ‌ترین عامل ریزش آرای نه‌ چندان زیاد جلیلی شد و جناح راست از رقیب درون‌گروهی خودش ضربه کارسازی خورد. مواضع ولایتی در مناظره‌های تلویزیونی‌اش بیشتر در مذمت عملکرد رقبای اصولگرایش بود. او در مناظره‌هایش به صورت تلویحی از کارنامه دولت‌های سازندگی و اصلاحات و حتی عملکرد حسن روحانی در مرکز تحقیقات استراتژیک هم دفاع می‌کرد. در پی این رویه‌اش بود که پس از مناظره‌های انتخاباتی نگاه هواداران نامزدهاي اصلاح‌طلبان نسبت به ولایتی مثبت‌تر شد.

حسن روحانی که در پاستور مستقر شد، با حکم هاشمی‌ رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، ولایتی جایگزین او در مرکز تحقیقات استراتژیک نظام شد. او همچنان در عرصه دیپلماسی در ردای مشاور امور بین‌الملل رهبری نقش‌آفرین است.

مواضع:

همکاری ایران، روسیه و سوریه برای تداوم پیروزی‌ها ضروری است./ خبرگزاری مهر، دی ٩٥

فن دیپلماسی این است که بتوانیم به حقمان در پرونده هسته‌ای برسیم و همزمان جلوی تحریم‌ها را نیز بگیریم./ سایت خبری دیپلماسی ایرانی، خرداد ٩٢

آزادی «حلب» مقدمه پیروزی‌های آینده است./ گفت‌وگو با پایگاه العهد، آذر ٩٥

اگر درباره دیپلمات‌های موجود بخواهم اظهار نظر کنم ممکن است مورد پسند و انتظار بعضی نباشد ولی در سابقه دیپلماسی کشور میرزا تقی‌خان امیرکبیر را می‌توانم نام ببرم./ پایگاه خبری، اسفند ٩١

تلاش من این است که به جای تخریب دیگران خودم را اثبات کنم و به جای سلبی صحبت‌ کردن، ایجابی صحبت می‌کنم./ پایگاه اطلاع‌رسانی ولایتی، اردیبهشت ٩٢

آن چه سردار سلیمانی به‌ عنوان مسئول سپاه قدس انجام داد کار بسیار مهمی بود و به‌ این معناست که جهان اسلام در قبال اقدام دولت بحرین ساکت نخواهد نشست./ خبرگزاری مهر، تیر ٩٥

کماکان شرط ‌رفتن بشار اسد خط قرمز ماست/ خبرگزاری صداوسیما، فروردین ٩٥

خمیرمایه مبارزه با داعش اقدامات فرهنگی است./ خبرگزاری مهر، اسفند ٩٤

آفتاب قدرت آمریکا رو به افول است./ همشهری آنلاین، آبان ٩٥

بدون تردید در اجرای برجام ایران به تعهدات خودش عمل کرده اما آمریکایی‌ها به‌ خصوص در حوزه اقتصادی به آن عمل نکردند./ سایت جماران، آذر ٩٥

مصری‌ها چه بخواهند، چه نخواهند به مدل نظام ما نیازمند هستند./ خبرگزاری ایلنا، مرداد ٩٢

این سخنان بیجا و واقعا مضحکی است که می‌گویند ایرانی‌ها چون از حزب‌الله دفاع می‌کنند پس از تروریسم حمایت کرده‌اند./ آفتاب‌نیوز، آذر٩٥

آمریکا به دنبال نوعی تسلط بر عراق و تسلط کشورهای نفت‌خیز در منطقه است و ما می‌دانیم دولت فعلی عراق مخالف تسلط هر کشور خارجی در عراق است./ خبرگزاری ایرنا، خرداد٩٣

در این فاصله آمریکایی‌ها به تعهداتشان که رفع تحریم‌ها و آثار آن، آزادی تجارت و ارتباطات علمی، فناوری، تجاری و مالی میان ایران و دیگر کشورها و غرب است، عمل نکردند و علت آن هم مشکلاتی است که وجود دارد./ خبرگزاری فارس، تیر ٩٥»