پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : مجید رضائیان کارشناس رسانه و استاد دانشگاه، با اشاره به ضعف‌های مدیریت خبری حادثه پلاسکو، این سوال را پیش کشید؛ چقدر آماده رویارویی با بحران‌های خاموش در تهران هستیم؟
به گزارش انتخاب، مجید رضائیان استاد دانشگاه و پژوهشگر ژورنالیسم در خصوص نحوه پرداخت رسانه‌ای به بحران‌ها در کشور، ضمن بیان این نکته که «در حال حاضر ما باید به فکر بعد از پلاسکو و در واقع آینده وضعیت خودمان در کلانشهری مانند تهران باشیم» حادثه سال گذشته خیابان جمهوری در تهران را یادآور شد و گفت: در آن حادثه نیز نردبان آتشنشان‌ها از مرحله ۴ به بعد، باز نشد که این امر با تلف شدن ۱۸ ثانیه زمان باعث شد که متاسفانه ما آن شهروند عزیز را از دست بدهیم. این مسئله را از این باب یادآوری کردم که علی‌الظاهر کمبود امکانات آتش‌نشانان، آن زمان مشکل اصلی بوده است. ظاهراً این مسئله کمتر مورد توجه قرار گرفت.
وی ادامه داد: روزنامه‌نگاری خبری مشتمل و مبتنی بر سه فرآیند realation (واقع‌گرایی)، selection (گزینشگری) و reflection (بازتاب) است؛ در واقع ما ابتدا باید بدانیم که آنچه در عالم واقع اتفاق افتاده است، چیست؟ چرا که اطلاع‌رسانی آن رویداد، تابعی است از آن رویداد.
این استاد دانشگاه افزود: ما باید در مورد حوادثی از این دست، موضوع را فرآیندمدار و آینده‌نگرانه ببینیم؛ یعنی باید بپذیریم که این شهر، نقاط ضعف جدی دارد و اگر بحرانی جدی‌تر رخ دهد، ما به شدت مشکل پیدا می‌کنیم. ما به عنوان افراد و فعالان رسانه‌ای نباید از حوادثی ماننند پلاسکو کوتاه بیائیم و باید با همه وجود و دلسوزانه، فعالیت رسانه‌ای خودمان را ادامه بدهیم و مطلقاً هم برایمان تفاوتی نداشته باشد که مدیر چه بخشی از چه جناحی مسئول این حادثه بوده است.
در بحران حتی مسئول متوسط را باید «خوب» معرفی کنیم رضائیان افزود: در روزنامه‌نگاری بحران، اگر مسئولی در حد متوسط هم کار می‌کند، باید بگوئیم او خوب کار می‌کند که تقویت شود چرا که در اینگونه موارد، ما نیازمند یک وحدت ملی هستیم.
در اطلاع‌رسانی‌های بحران، اگرچه خبر را تعدیل می‌کنند و در واقع بهداشت روانی آن را لحاظ می‌کنند - که البته این به معنای سانسور خبر نیست - اما به هر حال خبر می‌بایست صحت داشته باشد. این یک اصل است در روزنامه‌نگاری بحران.
وی افزود: جامعه روزنامه‌نگاری باید به صورت متحد در کنار مسئولان به میدان بیاید و از خدمت کارشناسان در کنار مسئولان به نفع جامعه بهره‌برداری کند و مجلس، دولت و شهرداری را مجاب کند که فکری برای خطرات جدی‌تری که هر لحظه این شهر را تهدید می‌کند، بکند و جامعه را هم با این بحران خاموش، درگیر کند.
وی تأکید کرد: باید حادثه پلاسکو را تلنگری بدانیم به تهرانی که در حال فرونشست است و با یک زلزله خاموش مواجه است. نباید حادثه پلاسکو پنج روز دیگر فراموش شود.
تکذیب مکرر و آسیب به اعتبار رسانه‌ها این استاد روزنامه‌نگاری درباره نحوه پوشش رسانه‌ای حادثه پلاسکو در رسانه‌ها در چند روز گذشته، گفت: اطلاع‌رسانی حادثه پلاسکو ۲ ضعف جدی در ۲ عرصه داشت؛ یکی در عرصه رسانه‌ها و یکی در عرصه مسئولان. در عرصه رسانه ما با تکذیب‌های متعدد اخبار در این حادثه مواجه بودیم؛ نمی‌شود که تا خبری اعلام شد، دو دقیقه بعد یک مسئولی آن را تکذیب کند. این به اعتبار رسانه‌ها آسیب جدی وارد می‌کند.
رضائیان افزود: در اطلاع‌رسانی‌های بحران، اگرچه خبر را تعدیل می‌کنند و در واقع بهداشت روانی آن را لحاظ می‌کنند - که البته این به معنای سانسور خبر نیست - اما به هر حال خبر می‌بایست صحت داشته باشد. این یک اصل است در روزنامه‌نگاری بحران.
وی ضعف دوم را «اطلاع رسانی ناقص مسئولان حوزه شهری است که تاکنون در حد این حادثه بزرگ نتوانسته‌اند پوشش خبری قانع‌کننده‌ای به افکار عمومی داشته باشند» برشمرد و ادامه داد: اصل تشکیل ستاد خبری در بحران‌هایی از قبیل حادثه پلاسکو و بلافاصله پس از وقوع حادثه از سوی شهرداری و آتش‌نشانی به عنوان سازمان مستقیم و مسئول در این قبیل موارد ضروری است. این قبیل ستادهای خبری، اصطلاحاً ستادهای سنتز نامیده می‌شوند و متشکل از چند سرویس است؛ اعم از سرویس اجتماعی، سرویس اقتتصادی، سرویس سیاسی و غیره. گام دوم در تشکیل ستاد خبری بحران، تعیین سردبیر برای آن است؛ فردی که به همه این حوزه‌ها احاطه دارد.
بنای اصلی در ستاد خبری بحران، سرعت است رضائیان اضافه کرد: گام سوم، اعزام تیم‌های خبری متخصص به محل حادثه است. بنای اصلیِ اصلیِ اصلی در ستاد خبری بحران، سرعت است؛ درست است که سرعت نباید فدای دقت شود اما در پوشش خبری بحران، سرعت یک اصل است ولو در حد دقیقه. گام آخر در ستاد خبری بحران، پوشش تصویری از وقایع است؛ آنچه یک متن را مستند می‌کند، تصویر است چه عکس باشد و چه فیلم. همچنین در این قبیل موارد آیکون مستقلی در رسانه‌ها برای آن بحران و با نام آن (مثلاً پلاسکو در مورد اخیر) ایجاد می‌شود که کاربر را از گشتن به دنبال خبرها در سرویس‌ها و زیرسرویس‌های مستقل بی‌نیاز می‌کند.
رضائیان در پایان با بیان اینکه متاسفانه باید بگویم در حادثه پلاسکو ما با این فرآیند در اطلاع‌رسانی بحران مواجه نبودیم، گفت: به هر روی، در حال حاضر کاری که رسانه‌ها باید به صورت جدی در دستورکار خود قرار دهند، این است که آینده تهران را پیش چشم همگان بگذارند و مردم و مسئولان را آگاه کنند که این شهر، همین الان هم با فجایعی روبه‌روست اما از نوع خاموش.
