رونمایی از برنامه "آیت الله هاشمی" برای انتخابات ۹۶

فاطمه هاشمی چندی پیش از وجود برنامه انتخاباتی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی خبر داد و عنوان کرد که برخی از نزدیکان از آن اطلاع دارند و جزئیاتش توسط آیت‌الله با آن‌ها مطرح شده است، بنابراین به سراغ حسین مرعشی، از نزدیکان دیرین آیت‌الله هاشمی رفتیم و جویای این برنامه انتخاباتی شدیم. مرعشی نیز این برنامه انتخاباتی را تشریح کرد و گفت که آقای هاشمی در این رابطه با حسن روحانی هم مذاکره داشته است.

او که پسر عموی عفت مرعشی-همسر آیت‌الله هاشمی- است، می‌گوید که بعد از ارتحال آیت‌الله، حسن روحانی محور تصمیم‌گیری برای انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم است البته در عین حال تاکید می‌کند: باید دید در آینده و در کوران حوادث چه شخصیت‌هایی بیشتر می‌درخشند، اکنون نمی‌توان گفت که کدام فرد خاص جانشین آیت‌الله هاشمی است.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب از حسن روحانی، رئیس دولت اصلاحات، سید حسن خمینی و علی‌اکبر ناطق‌نوری به عنوان شخصیت‌های  سیاسی موثر و نقاط اتکای کشور نام می‌برد.

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی همچنین نحوه تشکیل این حزب و مخالفت آیت‌الله هاشمی برای تشکیل آن را روایت کرد.

*تا وقتی سیاست و سیاست‌ورزی در ایران زنده است، آقای هاشمی هم زنده است

حسین مرعشی در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار ایسنا، با اشاره به زندگی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی گفت: آقای هاشمی در دوران تحصیل در حوزه علمیه، در زمان فعالیت در نهضت انقلاب اسلامی همراه با امام(ره) و بعد از آن پس از پیروزی انقلاب فراز و فرود های زیادی در زندگی خود داشتند. در تمام این سال‌ها درس‌هایی به طور عمومی به مردم دادند و شاگردانی نیز  تربیت کردند. این طور نیست که رابطه آقای هاشمی با سیاست، بعد از ارتحال‌شان قطع شده باشد و من معتقدم زندگی سیاسی اقای هاشمی جریان دارد که دلیل آن موفقیت ایشان است.

وی ادامه داد: آقای هاشمی میراثی برای ایران و برای ما باقی گذاشتند که دارای ابعاد و وجوهی است. یکی از ابعاد آن، همین تاکید به سیاست ورزی است. برخورد آقای هاشمی با سیاست بسیار عقلانی و منطقی بود و ایشان این مطلب را به خوبی درک کرده بودند که همه ما از سیاست تاثیر می‌پذیریم و سیاست بر ما احاطه دارد و زندگی شخصی، اجتماعی، فرهنگی و آینده ما و فرزندانمان همه تحت تاثیر فضای سیاسی حاکم بر ماست. اگر چنین امر محتومی وجود دارد و ما باید در چارچوب هایی که سیاست پیرامونی به ما دیکته می‌کند، زندگی کنیم، پس چرا در آن محیط دخالت نکرده و اثر نگذاریم؟

این فعال سیاسی خاطر نشان کرد: پیام مهم دوران زندگی آقای هاشمی از نوجوانی تا سالخوردگی، این بوده که سیاست و سیاست ورزی مهم است و نباید در هیچ شرایطی صحنه سیاست را ترک کرد. این درسی است که به جامعه سیاسی ایران منتقل شده و این فقط درس آقای هاشمی نبوده، بلکه درسی است که ایشان بر آن صحه گذاشته و آن‌ را تایید کرده است. به نظر من، آن جمله امام(ره) که فرمودند "هاشمی زنده است چون نهضت زنده است"، به معنای زنده بودن یک جریان سیاسی بوده است.

مرعشی با اشاره به اظهار برخی نگرانی‌ها از نبود آیت‌الله هاشمی توسط بعضی فعالان سیاسی، تصریح کرد: می‌توان این طور گفت که تا وقتی سیاست و سیاست ورزی در ایران زنده است، آقای هاشمی هم زنده است و حضور دارد. بنابراین من آن مقدار که برخی از دوستان از نبود آقای هاشمی نگران هستند، نگران نیستم. از سوی دیگر منش و روش آقای هاشمی باید مورد توجه قرار گیرد، تعادل در روش همیشه موضوع مهمی در زندگی ایشان بوده است.

وی تاکید کرد: گذشت، درسی بوده که آقای هاشمی به سیاسیون داد از سویی ایشان تربیت نسلی از مدیران و سیاست‌مداران را بر عهده گرفته است که امیدواریم مثل آقای هاشمی به فکر کشور، منافع ملی، اسلام و نظام اسلامی باشند. از منافع شخصی خود بگذرند و به پیشرفت کمک کنند. بنابراین این مسیر نباید بسته شود. ما زمانی باید نگران شویم که مسیر خردگرایی، واقع‌گرایی و مردمی که حق انتخاب دارند، بسته شود. مادامی که این مسیر باز باشد، جای نگرانی وجود ندارد.

*درحال حاضر حسن روحانی، سیدمحمد خاتمی، سیدحسن خمینی و ناطق‌نوری هریک نقاط اتکایی در کشور هستند

معاون رئیس‌جمهور دولت‌ اصلاحات یادآور شد: در تمام این سال‌ها شخصیت‌های موثر و بزرگی در کنار آقای هاشمی بودند و ایشان تنها نبودند. یک رهبر سیاسی موفق تنها نیست بلکه یک مجموعه در کنار یکدیگر حرکت می‌کنند. امروز نیز کشور احزاب و شخصیت‌های موثری دارد، آقای روحانی، آقای خاتمی، حسن آقای خمینی و آقای ناطق نوری هریک نقاط اتکایی در کشور هستند.

مرعشی همچنین گفت: درحال حاضر در هر دو جریان اصولگرا و اصلاح طلب شخصیت‌ها و احزاب موثری وجود دارد. از همه مهمتر هم سرمایه آگاهی و هوشیاری مردم است که به خوبی مطالب را درک می‌کنند و آگاه هستند. در عین حال اطلاع‌رسانی امروز در جامعه ساده شده و دیگر کسی نمی‌تواند با کنترل چند نهاد اطلاع‌رسانی و رسانه، اطلاعات را محدود کند. امروز دسترسی به اطلاعات برای مردم ساده شده و این آگاهی و هوشیاری پشتوانه بزرگی محسوب می‌شود. در این شرایط قطعا نهضت بزرگ اسلامی، ملی و فکری که امام(ره) بنیان گذاشتند و آقای هاشمی هم جزوی از آن است، حتما با قوت ادامه پیدا می‌کند.

*اکنون نمی‌توان گفت که کدام فرد خاص جانشین آیت‌الله هاشمی است

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب خاطر نشان کرد: با گذشت زمان مشخص می‌شود که چه کسی می‌تواند هدایت جریانی را بر عهده بگیرد که توسط آقای هاشمی راهبری می‌شد. باید دید در آینده و در کوران حوادث چه شخصیت‌هایی بیشتر می‌درخشند، اکنون نمی‌توان گفت که کدام فرد خاص جانشین آیت‌الله هاشمی است، این یک جریان فکری و باز است و حوادث آینده و نوع تعامل هریک از این افراد و یا افراد جدید دیگری، تعیین می‌کند که چه کسی می‌تواند هدایت این جبهه را بر عهده گیرد.

*پیشنهاد هاشمی برای حضور کاندیدای سایه در کنار روحانی

وی درخصوص برنامه آیت‌الله هاشمی برای انتخابات ۹۶، گفت: آقای هاشمی در آخرین صحبتی که با هم داشتیم به من گفتند که با آقای روحانی صبحت کردند و ایشان قول داده که کاندیدای ریاست جمهوری آینده ایران شود. آقای هاشمی از این امر راضی بود و گفت که توافق کلی بر این است که در کنار آقای روحانی، افراد دیگری نیز به عنوان کاندیدای در سایه وارد عرصه شوند تا دست این جبهه نیرومند مردمی در هیچ شرایطی بسته نباشد. تأکید آقای هاشمی این بود که در انتخابات پیش رو، در کنار آقای روحانی، افراد دیگری هم باشند که به ایشان در مسائل تبلیغاتی و در اختیار گرفتن فضاهای رسمی کمک کنند. از سویی بهتر است با یک برگ بازی را شروع نکنیم که خدایی ناکرده به هر دلیلی پشیمانی بیاورد.

*بعد از ارتحال آیت‌الله، حسن روحانی محور تصمیم‌گیری برای انتخابات ریاست‌جمهوری است

این نماینده پیشین مجلس در رابطه با افراد احتمالی حاضر در کنار آقای روحانی نیز اظهار کرد: آقای هاشمی در این رابطه بحثی نداشت. هر چند اشاراتی کردند اما اکنون همه ما تصمیم گرفتیم آقای دکتر روحانی درباره این مسائل تدبیر کند چون بعد از ارتحال آقای هاشمی، آقای روحانی محور تصمیم‌گیری برای انتخابات ریاست جمهوری است.

مرعشی همچنین با تاکید بر اتحاد گروه‌های اصلاح‌طلب برای انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، افزود: اکنون در حال تدوین برنامه‌ها و سیاست‌ها برای این انتخابات هستیم، بعد از آن وارد تعیین مصادیق خواهیم شد. آقای هاشمی هم در این رابطه تأکید داشت که همه با هم باشیم و شورای نیرومندی شکل بگیرد اما درباره مصادیق صحبتی نکردند.

این عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران با اشاره به برگزاری اولین انتخابات بدون حضور آیت‌الله هاشمی پس از پیروزی انقلاب، تصریح کرد: خوشبختانه آقای هاشمی درباره انتخابات ۹۶ حرف‌های خود را زدند، حتی گاهی ما فکر می‌کردیم این بحث‌ها کمی زودهنگام است اما گویا مقدر بود که قبل از رحلت حرف‌هایشان را بزنند. امیدواریم مردم همچنان آن پیام را پی بگیرند. البته اکنون جریان کلی حاکم در جامعه متکی بر خرد، واقع‌گرایی، دوری از احساسات، دوری از منافع فردی و توجه به منافع ملی و توجه به حفظ کلیت نظام جمهوری اسلامی است. جریانی که چراغ آن خاموش نخواهد شد.

*تا نهضت زنده است هاشمی، امام (ره) و همه بزرگان زنده هستند

مرعشی تاکید کرد: امام (ره) جمله‌ای دارند که ما را آرام می‌کند. فرمودند که هر جا مشکلی داشتید مردم را به صحنه بیاورید، مردم مشکلات را حل می‌کنند. بنابراین مادامی که مردم در صحنه باشند نهضت ما زنده است و تا نهضت زنده است آقای هاشمی، امام (ره) و همه بزرگان زنده هستند و امیدوارم این شعار نباشد و مردم واقعاً هوشیارانه در صحنه باقی بمانند.

*اصولگرایان "هاشمی اصولگرا" می‌پسندیدند، اصلاح‌طلبان "هاشمی اصلاح‌طلب"

این فعال سیاسی همچنین بیان کرد: تحلیل من این است که همه جریان‌های سیاسی همیشه علاقه‌مند بودند آقای هاشمی مثل آنها باشد. مثلاً اصولگرایان آقای هاشمی را می‌پسندیدند که اصولگرا باشد یا از آنها تبعیت کند، یا برخی دوستان اصالح‌طلب نیز می‌گفتند که آقای هاشمی که در چارچوب ما نباشد به درد ما نمی‌خورد. اما آقای هاشمی استقلال جریانات و اشخاص را به رسمیت می‌شناخت و اصلاً علاقه‌مند نبود که کسی با او همراه یا تابعش باشد. آقای هاشمی هیچ‌گاه انتظار نداشت همه مثل او باشند و معتقد باشد که هر کس مثل من نیست می‌توان او را تخطئه کرد. آقای هاشمی با افراد و جریانات خیلی واقعی و طبیعی برخورد می‌کرد چون تفاوت در خلقت انسان‌ها را به عنوان امری واقعی مورد احترام می دانست.

وی ادامه داد: ایشان معمولاً پاسخ جفا را با وفا و پاسخ همه بدی‌ها را با خوبی می داد. آقای هاشمی هیچ گاه کسی را به این دلیل که با او مخالفت کرده از خود دور نکرد. اگر کسی نخواسته خودش نمی‌آمد اما در خانه او همیشه به روی آنها باز بود و این جزو مواردی است که می‌توانیم از آقای هاشمی درس بگیریم.

*آیت‌الله از چه رنج می‌برد؟

مرعشی همچنین گفت: آنچه آقای هاشمی از آن رنج می‌برد، سیاست‌ها، برخوردها یا روش‌هایی بود که کشور را زمین‌گیر می‌کرد، منابع را هدر می‌داد، برای مردم و کشور مشکل می‌آفرید. این مسائل آقای هاشمی را بسیار رنج می‌داد. ایشان از خیلی‌ها به دلیل اینکه کار کشور را لنگ می‌کردند و نمی‌گذارند در ایران کارهای بزرگ انجام گیرد خیلی دلخور و دلگیر بود.

وی با ذکر خاطره‌ای در این رابطه، افزود: یادم هست آقای ترکان در زمان وزارت راه، با یک سرمایه‌گذاری که قبل از انقلاب شهرک اکباتان را ساخته و از ایرانیان مقیم خارج از کشور بود، برای تکمیل آزادراه تهران- شمال قراردادی بست، به این نحو که آن فرد پول ارزی در بانک مرکزی سپرده می‌گذاشت، معادل آن سپرده از بانک‌های ایران ریال می‌گرفت، ‌ پروژه را اجرا می‌کرد، منافع پروژه را تبدیل می‌کرد و به بانک می‌داد و نهایتاً‌ پول خود را با سودی از صفر تا ۲۰ درصد دریافت می‌کرد. زمانی که این قرارداد امضا شد، آقای ترکان آن را برای آقای هاشمی فرستاد تا در دولت مطرح شود. ایشان پی‌نوشت خیلی خوبی خطاب به آقای حبیبی -معاون اول-  روی این نامه درج کردند مبنی بر اینکه این قرارداد با فوریت در دولت مطرح شود چون کار مهم و خوبی است. آن را برای پیگیری به من دادند اما گفتند که یادت باشد این کار انجام نمی‌ شود. سوال کردم که چرا؟ و ایشان گفت که چون نمی‌گذارند در ایران کارهای بزرگ انجام گیرد.

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران تاکید کرد: چنین مسائلی خیلی آقای هاشمی را رنج می‌داد. آقای هاشمی می‌دید که می‌توان کارهای بزرگی برای ایران کرد، ‌می‌شود ایران را به یکی از قدرت‌های بزرگ تبدیل کرد اما برخی سیاست‌ها یا افراد تنگ‌نظر اجازه نمی‌دهند این اتفاقات مهم بیفتد. حال اینکه گروهی به آقای هاشمی بد بگویند اصلاً برای ایشان مهم نبود. آن خون دلی که آقای هاشمی می‌خورد این بود که همه چیز را برای یک جهش صنعتی در ایران مهیا می‌دید اما برخی نمی‌گذاشتند.

*برخی در ایران برای یک دستمال، قیصریه را به آتش می‌کشند

مرعشی در پاسخ به اینکه چه جریانات و افرادی مانع این موضوع هستند، اظهار کرد: بهتر است فقط به این بسنده کنم که برخی در ایران برای یک دستمال قیصریه را به آتش می‌کشند. برای آقای هاشمی سخت بود که ببیند افرادی برای یک منفعت یا تشخیص ناصحیح اصرار کنند و نگذارند کشور با سیاست‌های درست جلو رود. این خون دلی بود که آقای هاشمی می خورد، اینکه مسائل فرعی را اصلی کنیم، مسائل اصلی را از روی میز مسئولان کنار بگذاریم و فقط برای خودمان و دیگران زحمت درست کنیم. امنیتی کردن فضا، همه چیز را با دید منفی نگاه کردن و تنگ‌نظری ثمری ندارد.

وی در ادامه بیان کرد: آقای هاشمی واقعاً بزرگ بود و خصلت‌های پسندیده زیادی داشت، هرچه بیشتر به ایشان نزدیک می‌شدیم متوجه بزرگی روح‌اش می‌شدیم. از سویی روش‌های مدیریتی آقای هاشمی قابل مطالعه است و درباره این موضوع اصلاً بحث نشده، ایشان به هیچ وجه چیزی را به مدیرانش دیکته نمی‌کرد، کسی در دوران طولانی عصبانیت آقای هاشمی را ندید. ایشان با آرامش تمام، با طمأنینه و وقار افراد را قانع می‌کرد و اصلاً دستوری در کار نبود. ایشان خیلی خوب گوش می‌کرد، ‌یاد می‌گرفت، تجزیه و تحلیل می‌کرد و بسیار قاطع تصمیم می گرفت.

*روش و منش آیت‌الله امروز به سیاست و قانون تبدیل شده است

این نماینده مجالس پنجم و ششم خاطر نشان کرد: بزرگترین جفا به خرد مملکت‌داری بود که افرادی نمی‌توانستند دریای وجودی آقای هاشمی را درک کنند، او داشت کشور را تدبیر می‌کرد اما آنها از منفعت شخصی و گروهی خود نگاه کرده و آقای هاشمی را تخطئه می‌کردند. به هر حال آقای هاشمی ایستاد و صبوری کرد تا مقدار زیادی از افکارش فراگیر شد. این نکته مهم و قابل توجهی است. به طور مثال روزی مشارکت و کار با سایر کشورهای دنیا مخالفان زیادی داشت اما امروز همه معتقدند که باید با دنیا کار کنیم. تقویت بخش خصوصی مخالفان جدی داشت اما حالا همه به تقویت بخش خصوصی و ایجاد رقابت اعتقاد دارند. در حال حاضر بسیاری از افکار آقای هاشمی به سیاست‌های کلی نظام و به فهمی مشترک تبدیل شده است.

مرعشی با بیان اینکه "روش و منش آقای هاشمی امروز به سیاست، ‌ قانون، ‌روش و منش تبدیل شده است"، افزود: جمعی به سفارت عربستان حمله کردند و باعث تیره شدن روابط دو کشور شدند اما عامه مردم متوجه هستند که سیاست آقای هاشمی مبنی بر روابط دوستانه ایران و عربستان درست بوده است و در حال حاضر کسی از وضع موجود راضی نیست. قطعاً عربستان با ما متفاوت است اما نه عربستان قادر به تغییر است و نه ایران. دو واقعیت در منطقه هستند که باید با یکدیگر زندگی کنند. بنابراین آنچه روزی آقای هاشمی دنبال می‌کرد اکنون تبدیل به فرهنگ شده و من از این جهت نگران آینده نیستم.

*نظر منفی هاشمی‌رفسنجانی برای تشکیل حزب کارگزاران

سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی درباره نحوه تشکیل این حزب، گفت: ما جمعی بودیم که فکر می‌کردیم تکنوکرات‌ها و فن‌گرایان کشور پناهی ندارند و زیر چرخ دنده‌های اختلافات سیاسی دو جناج سیاسی وقت ضربه می‌خورند، ‌ بنابراین ما می‌خواستیم جریانی را درست کرده و از مسائل واقعی کشور دفاع کنیم و حرمت فن‌گرایی کشور را بالا ببریم. آقای هاشمی فکر می‌کردند که این کار اختلافاتی را به دنبال داشته باشد و توصیه می‌کردند که این کار انجام نگیرد. راه‌حل ایشان هم این بود که در لیست انتخاباتی روحانیت مبارز که لیست اصلی تهران تلقی می‌شد، تعدادی از دوستان ما هم قرار بگیرند که عمدتاً افراد مرزالطرفین محسوب می‌شدند، ‌افرادی همچون آقای دعایی، ‌آقای محجوب و آقای مجید انصاری. نهایتاً بعد از تشکیل جلساتی، آقای ناطق به آقای هاشمی گفتند که دوستان ما این موضوع را نپذیرفتند و اگر می‌خواهید لیست بدهید، شاید چون فکر می‌کردند این کار نمی‌گیرد و جریانی می‌آید و شکست می‌خورد. بعد از آن صحبت‌هایی بین آقای هاشمی و مقام معظم رهبری انجام گرفت و رهبری گفتند که بهتر است این افراد لیست بدهند.

وی ادامه داد: نهایتاً آقای هاشمی اعلام کردند که من منع خود را از تشکیل گروه جدید برداشتم. بنابراین مصلحت‌اندیشی آقای هاشمی در ابتدا این بود که ما این کار را نکنیم و فقط روی متعادل شدن جریان اصولگرایی آن روز اثر بگذاریم اما بعد از برداشتن منع آقای هاشمی و اعلام نظرات رهبری، اولین بیانیه حزب را داده و تبلیغات خود را آغاز کردیم و کار را ادامه دادیم.

مرعشی تصریح کرد: آقای هاشمی هیچ‌گاه در مسائل داخلی حزب دخالت نمی‌کردند و آنقدر بزرگ فکر می‌کردند که حتی ما اگر کارگزاران را منحل یا ادغام هم می‌کردیم ایشان خم به ابرو نمی‌آورد. اما به هر حال هر کسی به آقای هاشمی دسترسی داشت و از هاشمی تکامل یافته سال‌های اخیر بهره نمی‌برد خودش ضرر می‌کرد بنابراین ما هم همیشه از ایشان مشورت می‌خواستیم.

*بی‌اطلاعی از وجود هرگونه وصیت‌نامه

این فعال سیاسی در بخش دیگری از این گفتگو، گفت: من از وجود هر گونه وصیت نامه اطلاعی ندارم. قرار نبود ایشان فوت کنند. آقای هاشمی هنوز آرزوهای بزرگی برای ایران داشت و هیچ کس انتظار این مرگ زودهنگام را نداشت. من تاکنون بحثی در خصوص وصیت‌نامه با ایشان نداشتم.

*بیت آیت‌الله در خدمت انقلاب و نظام خواهند بود

وی درباره تصمیم بیت آیت‌الله هاشمی در آینده فضای سیاسی و اجتماعی کشور، اظهار کرد: مجموعه فرزندان و خانواده آقای هاشمی همچون گذشته در خدمت انقلاب و نظام هستند و متناسب با شرایط در سیاست نیز حضور خواهند داشت و به نظام کمک می‌کنند و مسیر پدر را ادامه خواهند داد. امیدواریم فضا برای حرکت مثبت در چارچوب نظام و انقلاب نیز برایشان باز بماند.

*نظرات صریح هاشمی درباره حل معضل باقی مانده سال ۸۸ به زودی منتشر می‌شود

این عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در پایان درخصوص تلاش‌های آیت‌الله هاشمی برای حل مسائل بعد از انتخابات سال ۸۸ نیز گفت: ایشان مسئولیتی نداشتند که در رابطه با مسئله‌ای همچون حصر تصمیم‌گیری کنند اما نظرات خود را به مسئولین منتقل کردند و چون فکر نمی‌کردند انتشار آنها کمکی به حل مسأله کند، منتشر نکردند. به هر حال نظرات روشن و صریحی درباره حل معضل باقی مانده مشکلات ۸۸ داشتند. ان‌شاءالله به زودی با انتشار خاطرات ایشان، این موضوع هم بازتر خواهد شد.