لکنت زبان در کودکان از آغاز تا انجام

مريم سادات کاظمي: «لکنت زبان» نوعي اختلال گفتاري است که در نتيجه آن فرد نمي تواند با سرعت مناسب، به طور پيوسته و روان تکلم کند. لکنت مي تواند تکرار سيلاب ها و يا صداها، کشش صداها و يا در واقع بلوک يا قفل شدن غير ارادي کلمه يا قسمتي از کلمه را که فرد قصد بيان آن را دارد، باشد. او ممکن است در اين وضعيت براي بيان بهتر کلمات حالت هايي مانند شکلک در آوردن، پلک زدن، کج کردن سر و گردن و تغيير حالت لب و دهان را داشته باشد.سن شروع لکنت بين 3 تا 6 سالگي است و معمولا بعد از سن 12 سالگي ديده نمي شود مگر در مواردي که آسيب جدي مغز براي فرد رخ داده باشد.اينها مقدمه اي اجمالي است که خانم دکتر فاطمه محرري، فوق تخصص روانپزشکي کودک و نوجوان و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي مشهد ارائه دادند. درادامه شما را بيشتر با اين مقوله آشنا مي کنيم:

شيوع لکنت در جمعيت کلي يک درصد است و پسران در مقايسه با دختران 3 برابر بيشتر مبتلا مي شوند. در خانواده هايي که پدر، مادر يا يکي از والدين درجه يک دچار لکنت هستند، احتمال ابتلاي فرزندان 3 تا 5 برابر بيشتر از خانواده هايي است که اين مشکل را ندارند.

لکنت ممکن است روي عملکرد شغلي، تحصيلي و اجتماعي فرد تاثير بگذارد. بعضي از اين کودکان از حالتي که دارند در عذابند و گاه از صحبت کردن در جمع افراد ناآشنا يا در بحث اجتماعي اجتناب مي کنند.

علت لکنت چيست؟

علل مختلفي از جمله عوامل ژنتيکي يا محيطي ممکن است در بروز لکنت نقش داشته باشد. بعضي ازکودکان زمينه ارثي دارند، اما نکته مهمي که بايد به آن توجه داشت، اين است که برخلاف تصور عموم اضطراب و تنش باعث ايجاد لکنت نمي شود، ولي در تشديد اختلال نقش دارد. مشکلات مغزي مي تواند باعث ايجاد لکنت شود. تقليد کردن نقشي در ايجاد لکنت ندارد و اگر براي نمونه، چند کودک که با هم در ارتباطند و يکي از آنها لکنت دارد، ديگران از او براي اين گونه صحبت کردن تقليد نمي کنند.
گاهي والدين مي پرسند، آيا يک حادثه يا ضربه ناگهاني مي تواند باعث ايجاد لکنت شود؟ پاسخ اين است که در بيشتر موارد شروع لکنت تدريجي است و بندرت ممکن است بعد از يک ضربه ناگهاني شروع شود.

درمان لکنت

دکتر محرري درادامه افزود: به طور کلي 80 درصد کودکان مبتلا به لکنت زبان خود به خود بهبود مي يابند. بهبودي 6 تا 36 ماه طول مي کشد و بيشتر بچه ها در عرض يک تا دو سال بهبود مي يابند. کودکاني که لکنتشان تا سن بزرگسالي ادامه پيدا مي کند، ممکن است مشکلاتي در مورد ارتباط با سايرهمسالان داشته باشند، مشکلات تحصيلي پيدا کنند و از صحبت کردن سر کلاس اجتناب کنند.
بچه هايي که در محدوده سن پيش دبستاني مبتلا مي شوند، احتمال بهبودي در آنها بسيار بالاست و در کودکان دبستاني احتمال اينکه لکنت به طور کامل برطرف گردد، کمتر است؛ بنابراين تشخيص زودرس در اين اختلال بسيار اهميت دارد.

تربيت اين کودکان

گاهي پدر و مادر فکر مي کنند که بايد براي آنها استثنا قائل شوند، ولي اين برداشت درست نيست. تمامي قوانين، مسؤوليت ها، تشويق ها و محدوديت هايي که در مورد ساير کودکان وجود دارد، براي آنها نيز بايد اعمال شود. اما انتظارات خارج از توان کودک داشتن، موجب افزايش فشار براو و تشديد لکنت مي شود. در مورد کودکي که لکنت دارد، توجه و اختصاص دادن زمان کافي براي شنيدن حرف هاي او باعث ايجاد احساس بهتري در او مي شود و مي تواند لکنت را کاهش دهد.
مواردي را که والدين در ارتباط با کودک مبتلا به لکنت زبان نبايد انجام دهند:
1 - کامل کردن جملات کودک
2 - قطع کردن صحبت کودک
3 - توصيه مکرر براي اصلاح تلفظ صداها و کلمات
4 - دستپاچه کردن کودک براي تکميل جملاتش
5 - درخواست اينکه کودک در حضور ديگران مانند دوستان يا افراد ناآشنا چيزي را تعريف کند.
مواردي را که توصيه مي شود والدين در ارتباط با کودک مبتلا به لکنت زبان انجام دهند:
1 - با آرامش کامل گوش دادن به حرف هاي او
2 - اجازه دهند کودک خودش صحبت کند و حرف هاي او را تکميل نکنند.
3 - هنگام صحبت کردن به کودک نگاه کنند.
4 - براي پاسخ دادن به سؤالات به او فشار نياورند.
5 - هرگز عباراتي مانند «زود باش، الان صحبت نکن چون کار دارم و...» را به کار نبرند.
6 - اين کودکان معمولاً زماني که خودشان صحبت مي کنند راحت تر هستند تا از آنها سؤال شود. سعي کنيد براي اينکه خودش سر صحبت را باز کند در مورد فعاليت هاي موردعلاقه اش صحبت کنيد.
7 - هرگز به کودک نگوييد چه کار کند که لکنت نداشته باشد. بعضي ازوالدين توصيه هايي از قبيل نفس عميق بکش و... به کودک مي گويند که اينها مي تواند اضطراب او را بيشتر کند.
8 - کودکاني که لکنت دارند، معمولاً در فعاليت هاي دسته جمعي مثل سرود خواندن مشکل ندارند. بهتر است والدين اين موقعيت ها را براي آنها فراهم کنند.
دکتر محرري در پايان اشاره کرد که دارو درماني در درمان لکنت تاثيري ندارد، مگر در مواردي که فرد دچار اضطراب شديد است که دارو براي درمان اين مشکل تجويز مي شود. درمان لکنت يک کار گروهي است و نياز به تيم درمان دارد. گفتار درمان، روان شناس و روانپزشک افرادي هستند که در اين زمينه مي توانند به خانواده ها براي درمان لکنت فرزندشان کمک کنند.