عقیمی در نوزادان و روش های پیشگیری ان

  موقع تولد در نوزادان عدم وجود و لمس بیضه در کیسه به صورت شایعی دیده می شود. تخمین زده شده است که شیوع آن حدود 1 نوزاد از هر 25 تولد می باشد. در اغلب نوزادان هیچ اقدامی انجام نمی شود و بیضه ها به صورت خودبه خود طی مدت 3-6 ماه به داخل کیسه بیضه نزول پیدا می کنند. در تعداد معدودی از این شیرخواران بیضه ها پایین نمی آیند که می تواند به صورت یک طرفه یا دو طرفه باشد.
 
علل:
 
علت عدم نزول بیضه کاملا شناخته شده نیست. ولی وجود سابقه خانوادگی، نوزادان نارس و نوزادان با تولد وزن کم را به عنوان عوامل خطر ذکر کرده اند.
 
تشخیص:
 
بیضه های پایین نیامده در شیرخواران بدون علامت هستند. تنها علامت آن خالی بودن اسکروتوم یا کیسه بیضه می باشد. بیضه می تواند قابل لمس یا غیر قابل لمس باشد. ولی دراغلب شیر خواران بیضه پایین نیامده در جای غیرطبیعی و بالاتر از کیسه ی بیضه، لمس می شود.

سونو گرافی در تعیین محل و اندازه بیضه کمک کننده است. مواردی از لاپاراسکوپی به عنوان ابزار تشخیصی در بیضه های غیر قابل لمس استفاده می شود. در لاپارسکوپی داخل شکم و لگن کودک رویت می شود و با تعیین محل بیضه نقش تشخیصی و درمانی را ایفا می کند. البته لاپارسکوپی ارزش تشخیصی و درمانی در بیضه های قابل لمس ندارد.
 
روش های درمان:

برای پیشگیری از عقیمی، تورشن، عوارض احتمالی فتق همراه و سرطان بیضه، ارکیدوپکسی (عمل جراحی پایین آوردن بیضه و ثابت کردن آن در کیسه) در بیماران مبتلا به بیضه پایین نیامده توصیه می شود.

بهترین سن عمل جراحی بعد از6 ماهگی می باشد. درجه حرارت متعادل و مطلوب برای بافت های اسپرم ساز بیضه، حدود 33 درجه سانتی گراد است. بیضه هایی که در شکم یا کانال اینگوینال (کشاله ران) واقع شده اند، در معرض درجه حرارت بدن قرار دارند که این خود باعث استحاله و لاغر شدن بیضه و به تبع آن عقیمی می شود.

ثابت شده است که این تغییرات از 6 ماهگی شروع می شود لذا بهترین زمان دخالت جراحی بعد از 6 ماهگی بوده و تاخیر در درمان می تواند عوارض جبران ناپذیری در پی داشته باشد. خطر بی هوشی در این سن با سنین بالاتر یکسان است و ترس واهی از عوارض بی هوشی و تاخیر در درمان، پیامد خطرناکی دارد.

از دیگر دلایل دخالت جراحی در بیضه های پایین نیامده بالا بودن شانس ابتلا به تورشن یا پیچش بیضه می باشد. بیضه از ساقه ای آویزان است که اصطلاحا اسپر ماتیک کورد نامیده می شود

 گاهی بیضه حول محور خود پیچش پیدا می کند که این عارضه بیشتر در بیضه های پایین نیامده به علت عدم ثابت بودن دیده می شود. اگر در عرض 6 ساعت تحت عمل جراحی عاجل و اورژانس قرار نگیرند، ممکن است گانگرن و سیاه شدن وبه تعبیری مرگ بافت بیضه اتفاق بیافتد.

این عارضه در بیمارانی که یک بیضه دارند، می تواند عقیمی دائمی و قطعی برای بیمار ایجاد کند.

از دیگر عوارض بیضه های پایین نیامده وجود فتق همراه کشاله ران در این بیماران می باشد. حدود 60 تا 90 در صد بیماران با بیضه نزول نکرده، فتق اینگوینال یا کشاله ران نیز دارند. فتق ارتباط نا به جای حفره داخل شکم با بیرون از شکم است. این ارتباط باعث بیرون زدگی محتویات داخل شکم به بیرون از شکم شده و باعث آسیب احشائ داخل شکم و همچنین آسیب ساقه بیضه و خود بیضه می شود. لذا یکی دیگر از علل دخالت جراحی در بیماران بیضه پایین نیامده فتق همراه احتمالی میباشد.

از عوارض دیگر بیضه های نزول نکرده احتمال افزایش سرطان بیضه در این بیماران است که در بین سنین 20 تا 40 سالگی ایجاد می شود. به همین دلیل هم کودک و هم والدین بایستی نسبت به وقوع این عارضه آگاهی داشته باشند و بعد از عمل هر سال یک بار توسط پزشک معالج جراح ویزیت شوند. علاوه بر آن باید بعد از بلوغ به کودک آموزش لازم برای معاینه خود داده شود و کوچکترین تغییر در اندازه و قوام بیضه باید به پزشک معالج گزارش داده شود.

نتیجه اینکه بیماری بیضه پایین نیامده باید جدی تلقی شده و بهترین زمان عمل جراحی آن بعد از 6 ماهگی است و منابع علمی به روز و جدید، بر پرهیز از تاخیر در جراحی این کودکان و شیر خواران بسیار تاکید دارند.

دکتر جواد غروبی
استاد دانشگاه و فوق تخصص جراحی اطفال