نگاه یک مقام سابق آمریکا به تحریم‌های ایران

این روزها از تشدید تحریم‌های غیر هسته ای امریکا علیه ایران بسیار سخن گفته می شود.

به گزارش انتخاب به نقل از خبرآنلاین، محمود بابایی نوشت: این روزها از تشدید تحریم‌های غیر هسته ای امریکا علیه ایران بسیار سخن گفته می شود. ماهیت این تحریم‌ها و تاثیر آن بر برجام از مهم‌ترین سوالات مطروحه است. هرچند تا اعمال تحریم‌های غیرهسته‌ای و مشاهده عملکرد آن، نمی‌توان قضاوت قاطعانه‌ای در این خصوص داشت ولی اظهارات تحلیلگران بویژه مقامات آمریکایی دست‌اندکار برجام، ما را در پیش‌بینی و ارزیابی تحولات آتی، یاری خواهد داد.

در این چارچوب یادداشت ریچارد نفیو از اعضای تیم مذاکرات هسته ای آمریکا در خصوص تحریم‌ها در پایگاه هیل به نکات مهمی اشاره دارد.

به اعتقاد وی هر چند برجام حق آمریکا را برای اعمال تحریم‌های غیر هسته‌ای آمریکا محفوظ نگه‌داشت ولی این تحریم‌ها نمی‌توانند به میزانی باشند که ایران را از مزایای اقتصادی برجام محروم کند. لذا اوباما با این نگاه بود که از اعمال تحریم‌های بخشی علیه ایران اجتناب نمود. اما لوایحی که اکنون در کنگره مطرح هستند، رویکرد متفاوتی اتخاذ نموده و با اعمال تحریم‌های بخشی و از بین بردن منافع اقتصادی برجام برای ایران، خطر بازگشت ایران به برنامه هسته‌ای خود وجود دارد.

نکات یادداشت این مقام آمریکایی که از اهمیت فنی بالایی برخوردارند به شرح زیر است:
1- برجام، مانع اعمال تحریمهای غیر هسته ای علیه ایران نیست.

2- آن چیزی که ما در برجام مورد توافق قرار دادیم، تبادل تسکین هسته ای ( محدود کردن برنامه هسته ای ایران) در برابر تسکین تحریمها ( لغو تحریمهای هسته ای) بود.

3- ایرانیان پذیرفته بودند که ظهور مجدد ایران در اقتصاد جهانی تا زمانیکه نگرانیهای مربوط به تروریسم، حقوق بشر و غیره وجود دارد، با موانع مواجه خواهد بود.

4- آنها( ایرانیان) می دانستند که امریکا حق بکارگیری تحریمها ، اگرچه به شکل محدودتر از زمان قبل از برجام را برای خود حفظ خواهدکرد.

5- در زمان ریاست اوباما، تحریمهایی علیه ایران اعمال شد، ولی کاری که اوباما کرد، مخالفت با اعمال تحریمهای بخشی گسترده بود که ایران را از منافع توافق هسته ای محروم می کند، و در نتیجه خطر معکوس کردن روند توسط ایران و شروع مجدد توسعه برنامه هسته ای وجود دارد.

6- در این چارچوب، اصلاح طرح هایی که در مجلس نمایندگان و سنا مطرح است، ضروری به نظر می رسد. این اصلاحات موجب می شود که لایحه های تحریمی جدید با برجام سازگار باشد. قوانین ( تحریمی) جدید باید این نکته را منعکس  کنند که برجام نیازمند حمایت است. مقامات امریکایی باید این تضمین را بدهند تا زماینکه ایران به تعهدات خود عمل می کند، قالی از زیر پای آنان کشیده نمی شود. بدون چنین تضمینی، به جریان انداختن لوایح جدید و تصویب آن، اشتباه خواهد بود.

7- تحریم سپاه، موجب نخواهد شد که ایران ارگان نظامی خود را به کناری بگذارد. نقش سپاه وقتی کاهش خواهد یافت که امریکا نشان دهد بویژه در عرصه اقتصادی، حضور سپاه موجب آسیب بیشتری می گردد. ما باید تحریمهای محدود و هدفمندی را اعمال نموده تا فشار به ایران برای حل تضادها در سیاستها و مدیریت دولتی، حفظ گردد. ما باید اقدامات خود را به گونه ای طراحی کنیم که بتوان لزوم اصلاحات را به راحتی مورد بحث قرار داده و به اعمال فشار به سپاه و ایران ادامه دهیم. توضیح اینکه به نظر این مقام امریکایی باید حساب اقتصاد ایران از حساب سپاه جدا گردد. این دوگانگی موجب حل تضادها در سیاستهای ایران خواهد بود. ولی ترامپ به این رویکرد اعتقاد نداشته و بجای ایجاد دوگانگی، کل اقتصاد ایران را به اسم تحریم سپاه، مورد تحریم قرار می دهد.

ارزیابی:
الف: نکته مهمی که ریچارد نفیو به آن اشاره کرده تفاوت تحریمهایی است که اوباما پس از برجام اعمال کرد. این تحریمها از نظر ماهیت و تکنیکی، بخشی نبودند. لذا تاثیرات گسترده ای نداشتند. این تحریمها، افراد و نهادها را دربر می گرفت و برخی از تحلیگران این نوع تحریمها را سمبلیک ارزیابی می کنند.

از نظر فنی یا تکنیکی این نکته مهم است که هرچند پس از برجام نیز امریکا حق اعمال تحریمهای غیر هسته ای را برای خود محفوظ داشت ولی این تحریمها می بایست محدودتر از زمان قبل از برجام باشد. در این چارچوب تحریمهای گسترده بخشی، حداقل ناقض روح حاکم بر برجام است. نگاهی به طرح های تحریمی در کنگره امریکا، نشان می دهد که تحریمهای جدید با استفاده از اهرمهای مالی و پولی، تحریمهای گسترده ای را برکل اقتصاد و نه افراد و یا موسسات خاص، تحمیل می کند.   

ب: از نظر ریچارد نفیو، اعمال تحریمهای بخشی، ایران را از منافع اقتصادی که قرار بود از برجام بدست آورد، محروم می نماید. لذا این نگرانی وجود دارد که ایران به برنامه هسته ای خود باز گردد.

*کارشناس اقتصاد سیاسی بین‌الملل