پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : کارشناسان سیاسی و رسانه‌ای بر لزوم تغییر تیم اطلاع‌رسانی دولت در اولین فرصت ممکن تاکید دارند.
روزنامه آفتاب یزد درباره ضرورت دگرگونی در تیم اطلاع‌رسانی دولت نوشت: «واژه‌ها به درستی ادا می‌شوند اما انگار میکروفن دارای اشکال است یا آن که صدابرداری دچار ایراد شده؛ چرا که آن چه به گوش می‌رسد، آوایی خش‌دار و همراه با نویز است. نه اشکال از میکروفن است و نه ایراد را باید در دستگاه صدابرداری جستجو کرد. بلکه این بانگ رئیس‌جمهوری است که گرفته و انگار از ژرفای یک چاه به بیرون منتشر می‌شود. صدای گرفته حسن روحانی در روز سه‌شنبه هنگام ایراد خطابه‌اش در حرم حضرت امام (ره)، از حنجره خسته‌ای گواهی می‌داد که به مدت ۴ هفته تبدیل به بلندگویی شده بود برای بیان دستاوردهای ۴ ساله دولت یازدهم در پیشگاه مردم ایران. حنجره‌ای که در طول یک ماه به تنهایی بار ۴۷ ماهه یک ارگان عریض و طویل تحت عنوان «تیم اطلاع‌رسانی دولت» را به دوش کشید و امروز پس از به ثمر نشستن زحمت‌هایش ملتهب و خسته است و درد خود را از طریق گرفتگی صدای رئیس‌جمهوری نشان می‌دهد.
بنا به باور بسیاری از کنشگران سپهر سیاسی ایران، اگر تیم اطلاع‌رسانی دولت یازدهم کار خود را به درستی انجام می‌داد یا آن که اصلا اقدام به انجام فعالیتی می‌کرد، ابراهیم رئیسی درصد آرایش از ۴۰ نیز تقلیل می‌یافت و به همین ترتیب حسن روحانی می‌توانست آراء بیش از ۷۰ درصد مردم جامعه را کسب کند. به هر روی روحانی در ۴ هفته طاقت‌فرسا، متحمل ایفای نقشی شد که تیم اطلاع‌رسانی‌اش در طول ۴ سال انجام ندادند و او به همراه جوانان اصلاح‌طلب حاضر در ستادهای انتخاباتی‌اش به تبلیغ خود و تبیین دستاوردهایش پرداخت. حال در حدود ۲ ماه مانده به آغاز به کار دولت دوازدهم، به باور بسیاری، حوزه اطلاع‌رسانی رئیس‌جمهور مستلزم یک خانه‌تکانی اساسی است و ایجاد تحول و دگرگونی در تیم رسانه‌ای دولت باید در زمره اولویت‌های تغییرات حسن روحانی در دولت دوازدهم قرار گیرد.
رقبای روحانی؛ سخنگویان دولت؟
تیمی که امروز تنها عنوان اطلاع‌رسانی اقدامات دولت را به دنبال خود یدک می‌کشد اما در اصل اگر از روی عمد به دولت گل نزد به خاطر ضعوفش، به رقبای آن پاس گل می‌دهد، بنا به گفته منابع آگاه متشکل از افراد دولت‌های نهم و دهم، مشاوران محمدباقر قالیباف و همین‌طور نزدیکان محسن رضایی است. از همین روی بی‌شک گروهی متشکل از حامیان رقبای حسن روحانی هیچ‌گاه «له» او دست به انجام اقدامی نمی‌زنند. این اتفاق در طول ۴ سال گذشته موجب شده بود تا همواره شخص رئیس دولت یازدهم به همراه اسحاق جهانگیری، معاون اولش به تبیین دستاوردها و عملکرد دولت بپردازند که تلاش آنها منطبق به ضرب‌المثل «یک دست صدا ندارد» بود و تکاپویشان بازتاب چندانی نداشت. رویکرد گروه رسانه‌ای دولت که از آغازین روزهای شروع به کارش موجب برانگیخته‌شدن انتقادات حامیان حسن روحانی شده بود، در دوران انتخابات نمود یافت و باعث میدان‌داری رقبای حسن روحانی و تزریق یاس و ناامیدی و پاشیدن رنگ سیاه به جامعه بود که البته حسن روحانی از حنجره‌اش بلندگویی ساخت و دستاوردهای دولتش را فریاد زد.
منتقدان تیم اطلاع‌رسانی
پیش از انتخابات هم انتقادات فراوانی از سوی فعالان سیاسی دولت یازدهم وارد شده بود اما این تیم، درون حاکمیت نیز منتقدان فراوانی داشت؛ حتی خود دولتمردان تدبیر و امید هم از آن ناراضی بودند به طوری که:
منتقد حکومتی
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام، جزء اولین و سرسخت‌ترین منتقدان تیم رسانه‌ای دولت بود. او بارها در سخنرانی‌های خود نسبت به حضور افراد ناکاربلد و کارشکن در این تیم لب به سخن گشوده و نسبت به تیم اطلاع‌رسانی گفته بود: «همیشه آن چه به آقای روحانی گفتیم و الان هم می‌گوییم، مسئله تیم رسانه‌ای ایشان است. آقای روحانی تیم رسانه‌ای ضعیفی دارد که کارهایش نمود لازم را پیدا نمی‌کند.»
یا در جایی دیگر تاکید داشت: «آقای روحانی باید یک تیم رسانه‌ای همه‌جانبه و عالمانه‌ای داشته باشد که دائما هر جا می‌بیند که دارند نفوذ سیاسی و خرابکاری می‌کنند، رخنه‌ها را پر کنند. خیلی از دوستان با رئیس‌جمهور در مورد رفع این نقیصه صحبت کرده‌اند. مثل این که دفترشان برای این کار کشش ندارد. خود آقای روحانی قبول کرده و گفته است: تیمی بیاورید که کار کنند ولی وقتی به دفتر محول شد، ماند... چون تیم رسانه‌ای قوی‌ای سیاست‌های دولت و نتایج برجام را تبیین نمی‌کند و صداوسیما هم که این گونه تبلیغ می‌کند که آقای روحانی از آن تعبیر به صداوسیمای فروملی کردند. واقعیت‌ها دقیق گفته نمی‌شود.»
یا آن که با اشاره به کم شدن تورم از ۴۰درصد دولت سابق به ۸ درصد عنوان کرده بود: «متاسفانه به خاطر عدم همکاری صداوسیما، دولت نتوانست برای مردم توضیح دهد، ضمن این که تیم اطلاع‌رسانی دولت هم ضعیف است و در حدّ اقدامات و دستاوردهای دولت نیست.»
منتقدان دولتی
محمدعلی نجفی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور، انتقادها به تیم رسانه‌ای دولت را پذیرفته و در این باره گفته است: «این انتقاد همواره به تیم رسانه‌ای دولت وارد بوده است که عملکردی ضعیف از خودشان نشان داده‌اند. امیدوارم این بخش از ضعف‌هایی که در ارتباط با تیم رسانه‌ای ایشان وجود دارد، برطرف شود.»
اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور، با صراحت از ناکارآمدی تیم رسانه‌ای دولت یازدهم سخن گفته است. او در پاسخ به سوالی مبنی بر این که «ایرادی که به دولت گرفته می‌شود، در بعد رسانه‌ای است. گفته می‌شود دولت حتی نمی‌تواند از خودش دفاع کند و حس صیانت از نفس ندارد. چرا دولت نمی‌تواند بدون لکنت زبان از خود دفاع کند و چرا این کار تا سال چهارم فعالیت دولت ادامه پیدا کرد؟»، اظهار داشت: «دو مشکل وجود دارد. مشکل اصلی این است که دولت زبان گویایی برای طرح مسائل خود ندارد. من این ضعف را قبول دارم و مکرر هم گفته شده است. آقای دکتر روحانی ماه رمضان گذشته ۳۰ شب به گروه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی افطار داده بود. یک روز به من گفت تمام گروه‌های این ۳۰ شب از وضع رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی دولت گلایه داشتند. اگر ما بخواهیم الان یکی از اشکالات دولت را قبول کنیم، حتما ضعف اطلاع‌رسانی‌مان است.»
معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، در گفت‌وگوی تفصیلی خود با آفتاب یزد در پاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد دولتمردان و از جمله تیم اطلاع‌رسانی در تبیین اقدامات دولت به درستی عمل نکرده‌اند، عنوان کرد: «همین طور است. این دولت بیشتر در تلاش بود تا کار کند به جای انجام فعالیت‌های نمایشی، اما در جلسات هیات دولت هم عنوان شده است که اعضا با قوت بیشتری اقداماتشان را رسانه‌ای کنند.»
شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری هم در گفت‌وگو با آفتاب یزد انتقادات مطرح شده نسبت به تیم اطلاع‌رسانی دولت یازدهم را وارد دانست و از آن به عنوان نقص دولت یاد کرد.
مجید انصاری، معاون حقوقی رئیس‌جمهوری، زمانی که در مقام معاونت پارلمانی فعالیت داشت، ضمن انتقاد به عملکرد ضعیف تیم رسانه‌ای دولت، بر ضرورت اصلاح این تیم اشاره کرد و گفت: «متاسفانه به دلیل ضعف تیم رسانه‌ای آقای روحانی برخی تصور می‌کنند که دولت تدبیر و امید در طول ۳ سال گذشته هیچ دستاوردی نداشته است.»
علی جنتی، وزیر سابق ارشاد هم در گفت‌وگو با آفتاب یزد، در خصوص تیم اطلاع‌رسانی دولت گفت: «من در دولت بودم و خودم هم جزء تیم اطلاع‌رسانی محسوب می‌شدم. البته به آن ایرادهایی هم داشتم.»
اکبر ترکان، مشاور رئیس‌جمهوری، نیز در انتقاد از گروه رسانه‌ای دولت اظهار داشته بود: «تیم اطلاع‌رسانی دولت از ابتدا تا الان مطلوب نبوده است. همین موضوع باعث شده است که گاهی اوقات مطالب به‌اندازه کافی به اطلاع مردم نرسد. بعضی وقت‌ها برای متخصصان حرف زده شده، اما برای مردم مطالب خوب باز نشده است که همین امر نقص بسیار بزرگی به شمار می‌آید. تیم اطلاع‌رسانی دولت نارسایی دارد و هنوز سر جای خودش است. نگاه اصلاح‌طلب و اصولگرایی در تیم رسانه‌ای دولت نقشی ندارد. بلکه هجمه‌های بسیار سنگین رسانه‌ای از بیرون هست که گریبان این تیم را گرفته است. افرادی که در تیم رسانه‌ای هستند، افرادی هستند که در تیم دولت قبل بودند. قبل از این که این دولت بیاید، رفتند جاگیری کردند. یعنی برای خودشان خبرگزاری‌های مختلفی را تشکیل دادند که به یک نوعی پولش از منابع عمومی داده می‌شود. همچنین سایت‌ها و روزنامه‌هایی را تاسیس کردند و همه اینها که می‌توان گفت قدرت رسانه‌ای بسیاری را دارند با تفکر دولت قبل مدیریت می‌شود.»
تغییر تیم اطلاع‌رسانی در اولویت است؟
حال که این تیم اطلاع‌رسانی ناهمگن با دولت در معرض انتقادات فراوانی قرار دارد و نمود ناکارآمدی‌اش هم در کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری مشاهده شد، این پرسش در اذهان شکل می‌گیرد که همزمان با تغییر وزرای ضعیف، آیا روحانی باید در آستانه تشکیل دولت دومش اقدام به ایجاد تحول در تیم رسانه‌ای خود کند یا آن که تغییر این گروه اطلاع‌رسانی ضرورتی ندارد و لازم نیست در اولویت قرار گیرد. برای پاسخ به این پرسش، آفتاب یزد به سراغ متخصصین و فعالان رسانه‌ای - رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، مدیرعامل سابق خبرگزاری ایرنا، مدیرمسئول روزنامه شرق و یک روزنامه‌نگار - رفته است تا نظر آنها را جویا شود:
محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، درباره عملکرد تیم اطلاع‌رسانی دولت یازدهم به خبرنگار «آفتاب یزد» گفت: به باور من وظیفه تیم اطلاع‌رسانی یک دولت، تبلیغات به معنای منفی آن نیست. منظور از تبلیغات منفی بزرگنمایی فعالیت‌ها، موفقیت‌ها و در باغ سبز نشان دادن است اما اطلاع‌رسانی به موقع، سریع و غیر واکنشی وظیفه اصلی تیم اطلاع‌رسانی است.
وی افزود: تیم اطلاع‌رسانی دولت همواره باید به گونه‌ای عمل کند که به اصطلاح دست پیش را داشته باشد و ابتکار عمل به خرج دهد نه این که پس از انتشار اخبار منفی درصدد پاسخگویی بربیاید. به طور مثال در جریان بحث فیش‌های حقوقی کار اطلاع رسانی واقعا ضعیف بود و به نوعی استخوان لای زخم باقی ماند. هیچ کس به درستی اطلاع نیافت مدیرانی که حقوق‌های نجومی می‌گرفتند، با آنها برخورد شده یا از کار برکنار شده‌اند یا پول‌ها را به خزانه بازگرداندند تا زمانی که خود آقای روحانی در این باره سخن گفت و از بازگشت ۲۳میلیارد تومان به خزانه خبر داد. به همین ترتیب در تمام ۴سال گذشته ما شاهد تهاجم‌های فراوان به دولت بودیم. بنابراین تیم اطلاع‌رسانی اول باید ابتکار عمل در دست داشته باشد و از موضع کنشی وارد فضای اطلاع‌رسانی شود نه واکنشی. باید حقایق را به اطلاع برساند و نه به بزرگنمایی بپردازد و نه وعده‌های بلندپروازانه و غیر عملیاتی بدهد.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: به باور من یکی از مسائلی که ما در این روزها در مطبوعات مشاهده می‌کنیم و حتی در برخی از سخنرانی‌ها توسط همراهان دولت مطرح می‌شود، این است که مطالبات مردم از دولت به نوعی ارتقا داده می‌شود و به جامعه این گونه القا می‌گردد که زمان تحقق آن وعده‌ها فرا رسیده است، در حالی که می‌دانیم واقعا تحقق وعده‌ها به سرعت و به سهولت امکانپذیر نیست و مستلزم زمینه‌های بسیاری است که در کنار آن باید فراهم شود و بدین ترتیب دولت هم بتواند به تدریج به وعده‌هایش عمل کند اما بالا بردن مطالبات عمومی از دولت خود به خود می‌تواند زمینه‌های ناامیدی و یاس را در جامعه ایجاد کند. تیم اطلاع‌رسانی دولت باید در این زمینه واقع‌گرایانه عمل می‌کرد. در واقع بر اساس ظرفیت‌ها و مقدورات ملی به ترسیم چشم‌اندازها و خطوط آینده می‌پرداخت و آن چه را می‌شود انجام داد و آن چه را نمی‌شود انجام داد، تبیین می‌کرد نه این که مردم را بی‌جهت امیدوار نماید و نه بی‌جهت دلسرد و مایوس کند.
فرقانی خاطرنشان کرد: این استراتژی کلی است که تیم اطلاع‌رسانی باید به کار می‌گرفت که چنین نشد. به باور من خود دکتر روحانی قوی‌ترین و محکم‌ترین سخنگوی دولت بود.
او درباره اولویت تغییر در تیم اطلاع‌رسانی اظهار داشت: ببینید ساختار و ترکیب انتخابات ۲۹ اردیبهشت تغییراتی را در سطوح و لایه‌های مختلف اجتماعی نشان می‌دهد در سطح انتظارات، نیازها و ظرفیت‌های به وجود آمده. به همین دلیل من فکر می‌کنم دوره دوم ریاست‌جمهوری آقای روحانی هم دوره جدیدی می‌تواند تلقی شود که گر چه ادامه دوره قبلی است ولی به هر حال با مقتضیات جدیدی همراه است که پاسخگویی به این مقتضیات جدید، نیاز به ظرفیت‌سازی‌های جدید هم دارد.
عبدالله ناصری، مدیر عامل سابق خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، با ضروری دانستن تغییر تیم اطلاع‌رسانی اظهار داشت: استقبالی که مردم در ۲۹ اردیبهشت از دکتر روحانی کردند، همین طور میزان مشارکت، آرای دوباره مردم به ایشان و نفی و انکار نکردن گذشته، باعث می‌شود تا آقای روحانی یک بازنگری دقیق در ۴ ساله دوم در بسیاری از حوزه‌ها انجام دهد که یکی از این حوزه‌ها قطعا و بدون تردید حوزه اطلاع‌رسانی دولت به معنای جامع کلمه است.
وی افزود: دولت در این زمینه بسیار ضعیف بود. از اولین روز کاری‌اش در دوره یازدهم. حالا بعضی از بخش‌ها نقاط ضعف خودشان را به مرور نشان دادند همچون برخی از بخش‌های حوزه صنعت. واقعا این امر مشتبه شده است که تیم اطلاع‌رسانی آقای روحانی نه تنها ضعیف عمل کرده که در واقع هیچ کاری انجام نداده است. این اتفاق باعث شد تا جریان رقیب آقای روحانی یک رای دور از انتظار به دست بیاورد. اگر تیم اطلاع‌رسانی دولت خوب عمل می‌کرد و تمام بار آن بر دوش آقای دکتر روحانی نبود، تیم رقیب که دارای امکانات گسترده بود، همین ۴۰ درصد آرا را هم نمی‌توانست به دست آورد.
مهدی رحمانیان، مدیر مسئول روزنامه شرق، تیم اطلاع‌رسانی دولت یازدهم را به ترشی هفت بیجار تشبیه کرد و در این باره به آفتاب یزد گفت: به باور من دولت تیم رسانه‌ای ندارد بلکه دارای جزایر رسانه‌ای است که هر کدام به یک سو حرکت می‌کنند و هم سود و هم جهت با دولت پیش نمی‌روند. به باور من اگر دولت پیام رای مردم را در انتخابات اردیبهشت ماه گرفته باشد، قطعا تیم رسانه‌ای‌اش را متحول می‌کند.
وی افزود: باید توجه داشت که رسانه در مدیریت نوین یک رکن است و اگر جامعه، سازمان و دستگاهی این رسانه را جدی نگیرد، بی‌شک بازنده خواهد بود. بنابراین، این مسئله‌ای نیست که بتوان آن را امروز و فردا کرده و برای تغییر در آن تعلل نمود. همیشه رسانه باید در اولویت یک مدیر در هر سطحی که هست، باشد.
مدیرمسئول روزنامه شرق در خاتمه درباره رویکرد سیاسی تیم رسانه‌ای اظهار داشت: تیم رسانه‌ای نباید پراکنده باشد و جهت‌گیری آن باید روشن باشد و باید استراتژی مشخصی را دنبال کند و بر اساس آن راهبرد هم برنامه‌ای مدون بنویسد و در همه صحنه‌ها و عرصه‌ها حضوری جدی، پررنگ و اثرگذار داشته باشد.
ثمینا رستگاری، روزنامه‌نگار، هم درباره تیم اطلاع‌رسانی دولت یازدهم گفت: وقتی درباره تیم رسانه‌ای دولت سوال می‌شود، من خیلی دلم می‌خواهد بدانم به طور مشخص از چه چیزی صحبت می‌شود. به هر حال از شنیدن کلمه تیم و رسانه برداشت مشخص و معینی در ذهن ما نقش می‌بندد که تجسم عینی این برداشت در دولت یازدهم وجود ندارد. در تمام چهار سال گذشته ما با چند نام روبه‌رو بوده‌ایم و کارهایی که کارمندان بخش مشخصی از نهاد ریاست‌جمهوری فارغ از این که دولت روحانی باشد یا هر کس دیگری، موظف به انجام آن بوده‌اند؛ مثل تنظیم اخبار و برگزاری نشست‌هایی که البته همیشه شمار ناراضیان آن بیشتر از راضیانش بوده است.
وی افزود: بسیاری از دستاوردهای دولت هم برای اولین بار از زبان خود رییس‌جمهور در انتخابات شنیده شد؛ در حالی که ۴ سال برای طرح آنها در فضای عمومی فرصت و مجال در اختیار بخش رسانه‌ای دولت بود. یادم هست در یکی از مراسم افطاری، امیرمحبیان به عنوان یک فعال سیاسی اصولگرا سخنرانی کرد و خطاب به دکتر روحانی گفت: دولت شما دستاوردهای زیادی داشته اما مردم از آنها اطلاعی ندارند که البته این کف خواسته‌ها از چنین بخشی است. سیل تهمت‌ها و انتقادهایی که در ۴ سال گذشته و به خصوص در ایام انتخابات به سمت دولت روانه شد و خیلی از آنها بی‌پاسخ ماند، یکی دیگر از عوارض نبود تیم رسانه‌شناس در دولت بود.
این روزنامه‌نگار خاطرنشان کرد: تعمیق گفتمان اعتدال و تجمیع حمایت‌ها و مطالبات گروه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی، وظیفه مغفول دیگری بود که تاثیر خود را در رای ندادن ۱۵میلیون نفر نشان داد. توجه به اهمیت وجود چنین تیمی در دولت پیش رو، تغییر در تیم اطلاع‌رسانی از جمله کارهای مهمی است که باید در دستور کار قرار بگیرد؛ چرا که در ۴سال آینده مخالفان اصلاحات و اعتدال تمام تلاش خود را برای ناامید کردن مردم از این گفتمان به کار خواهند بست. آنها در این چهار سال هیچ وظیفه دیگری جز کاستن از اعتبار شخصیت‌های اصلاح‌طلب و ایجاد فاصله میان آنها و مردم ندارند. از سوی دیگر ۱۵میلیون نفر رای خاموش وجود دارد که در کارزار روز جمعه ۲۹اردیبهشت انگیزه‌ای برای بیرون آمدن از خانه نداشته است. رقبای دکتر روحانی هم نشان داده‌اند که در افترا زدن به دولت او بسیار گشاده‌دست و متبحرند. آنها هم که به دکتر روحانی رای داده‌اند، پیگیر مطالباتشان خواهند بود.
رستگاری خاطر نشان کرد: همه اینها به این معناست که در حوزه رسانه دیگر در نمی‌تواند بر همان پاشنه سابق بچرخد. به باور من تیم رسانه‌ای یک دولت در درجه اول باید رسانه را بفهمد و دوم این که به اصلاحات و اعتدال باور داشته باشد. گفتمانی که اکنون به پیروزی دست یافته گفتمان اعتدال و اصلاحات بوده است. نمی‌توان وظیفه حفاظت از این گفتمان را به کسانی داد که درکی از مسئله ندارند. باید توجه کرد که تیم رسانه‌ای ویترین یک دولت است و هیچ وقت یک دولت چیدن ویترین خودش را به ضعیف‌ترین نیروهایش نمی‌دهد؛ چرا که تلاش نیروهای قدرتمند خود را بی‌اثر کرده است. باز هم تاکید می‌کنم که منظور از تیم رسانه‌ای نه تبلیغاتچی است، نه تنظیماتچی اخبار.
او در پایان گفت: این تیم باید افکار عمومی، اولویت‌ها، انتقادها، شیوه‌های پاسخگویی، نحوه ارتباط با گروه‌های سیاسی و اجتماعی را بشناسد و توان طرح سوال در بزنگاه‌ها را داشته باشد. صرف پاسخ دادن به سوال‌هایی که دیگران مطرح کرده‌اند، کافی نیست. هر چند در حال حاضر درباره داشتن همین ویژگی آخر هم اما و اگر بسیار است. آقای روحانی در ایام انتخابات یک‌تنه بار سنگینی را به دوش کشید و به همت مردم موفق هم شد اما از فردا دیگر بحث تنها دولت او نیست بلکه حفاظت از گفتمان اوست که مهم‌تر هم هست.»
