ناگفته‌های وزیر خارجه عمان؛ از نپیوستن به ائتلاف سعودی تا میانجیگری برای ایران

وزیر امور خارجه عمان روابط مسقط با تهران را همواره مبتنی بر صداقت، دوستی و همکاری دو جانبه دانست و اظهار داشت، برخی از اتفاقات منطقه ای نمی تواند روابط ما با ایران را تحت تاثیر قرار دهد.
 
به گزارش انتخاب به نقل از واحد مرکزی خبر، یوسف بن علوی که در گفتگویی اختصاصی با برنامه بلاقیود( بدون محدودیت) شبکه تلویزیونی بی بی سی عربی سخن می گفت، با بیان این مطلب در پاسخ به سئوالی درباره پیوستن ناگهانی کشورش به آنچه که ائتلاف اسلامی خوانده می شود، اظهار داشت: «پیوستن یا عدم پیوستن ما به چنین ائتلافی موضوع چندان عجیبی نیست، از زمانی که عربستان تشکیل این ائتلاف را اعلام کرد و کشورهای اسلامی را برای پیوستن بدان ترغیب نمود تا به امروز مسائل مختلفی رخ داده است. این اتفاقات در روزهای آغازین تشکیل این ائتلاف وجود نداشت، البته ما در روزهای آغازین تشکیل ائتلاف هم اعتراضی به آن نداشتیم و حتی حق اعتراض هم برای خود قائل نبودیم. حتی ما از تشکیل چنین تجمعی استقبال کرده بودیم اما روزها و ماهها گذشت و به این نتیجه رسیدیم که وجود برخی مشکلات، نیاز به چنین ائتلافی را آشکار ساخته است. این مشکلات و این جنگ ها در حال حاضر شفاف تر و علنی تر شده اند به همین دلیل کشورهای اسلامی نیازمند تدابیر و امکاناتی هستند تا بتوان با اتکا به آن تدابیر چنین مشکلاتی را به روشی سیاسی از سر راه برداشت.»
 
 
مهم ترین بخش ها از پرسش و پاسخ خبرنگار بی بی سی عربی با یوسف بن علوی به شرح زیر است؛
 
چرا کشور شما به ائتلاف زیر نظر عربستان در یمن نپیوست اما به ائتلاف اسلامی پیوست در شرایطی که به نظر می رسد این دو ائتلاف- دست کم از نظر عربستان- مکمل همدیگرند، به ویژه اینکه ائتلاف زیر نظر عربستان در یمن به عنوان تجمعی تلقی می شود که هدف اساسیش محدود کردن توانایی ایران در منطقه است ضمن اینکه درباره ائتلاف اسلامی هم گفته می شود در واقع ائتلافی علیه ایران است؟
ممکن است آنچه که بدان اشاره کرده اید از نگاه بسیاری از کارشناسان درست باشد اما واقعیت این است که این ائتلاف تلاش برای حفاظت از امنیت و ثبات، برای همکاری میان کشورهای منطقه و جذب کمک کشورهای نزدیک به کشورهای منطقه وآن دسته از کشورهایی است که به نوعی در منطقه منافعی دارند. این ائتلاف علیه هیچ کشوری نیست، بلکه ائتلافی علیه تروریسم است.
 
 
تعریف تروریسم در ائتلاف اسلامی متفاوت است، برخی دولت اسلامی(داعش) و گروههای تندرو و رادیکال را می گویند، برخی نیز از ایران نام می برند ، برخی هم وهابیت را تروریسم می خوانند، در این میان مفهوم مورد نظر مسقط چیست؟
آنچه بیش از همه معروف و ملموس است گروهها و نیروهایی هستند که در منطقه به وجود آمده اند و با ثبات و امنیت منطقه دشمنی می کنند. مثلا در عراق داعش حضور دارد، در افغانستان القاعده حضور دارد. در واقع این گروهها به بخشی از تحولات منطقه ای تبدیل شده اند چنین تعریفی وجه مشترک بسیاری از کشورهاست، اما سیاست های سلطان نشین عمان این است که خود را از درگیری های منطقه دور نگه دارد با این حال آماده ایم تا در راه حلها برای مشکلات، سهیم باشیم. معتقدم در حال حاضر مسائلی که منجر به نگرانی در منطقه شده است در حال آشکار شدن و شفافیت است، حتی در موضوع یمن نیز ما با برادرانمان در حوزه خلیج(فارس) درباره چگونگی بهبود شرایط این کشور در حال رایزنی هستیم تا این کشور به کشوری امن و باثبات تبدیل شود.
 
در حاشیه نشست ماه ژوئیه سران عرب در نواکشوت، شما اشاره داشتید که در زمان بحران هر طرفی مدعی توانمندی و حقانیت و شایستگی خویش است ...... سزاوار نیست کشورهای عربی، وارد جنگ شوند؟ تفاوتی نیست که جنگ در چه مکانی اتفاق افتاده باشد، سپس خطاب به حاضران اشاره کردید که در حال حاضر وظیفه دارید ما را از مشکلی که در آن قرار گرفته ایم برهانید؟ مقصود شما چه کشور یا چه شخصی بود؟ آیا اظهاراتتان متوجه ائتلاف عربستان علیه حوثی ها بود؟
- بن علوی: وقتی به اقدام مشترک عربی دل بسته ایم، باید به این نکته پی بیریم که اقدام مشترک عربی باید قبل از پیدایش مشکلات پویا می شد،این چیزی است که در گذشته وجود داشت، عراق در دوره صدام با ایران وارد جنگ شد؟ پس از آنکه جنگ را آغاز کرد خواستار کمک اعراب شد، مثال در این باره زیاد است در نتیجه سزاوار است اقدام مشترک عربی، قبل از بروز مشکلات نقش ایفا کند تا اعراب بتوانند بار دیگر جایگاه و توانمندی مسالمت آمیز خود را بازیابند و خود را مثل برخی کشورهای دیگر قوی بسازند. کشورهای زیادی در جهان هستند که وارد جنگ شدند اما از تجربه جنگ بهره بردند و در مسیر درست سازندگی قرار گرفتند و در حال حاضر نیز در ثبات و آرامش زندگی می کنند.
 
آیا شما طرفی را از این مقوله استثناء نمی کنی؟ آیا نظام بشار اسد را استثناء نمی کنی؟
هیچ طرفی را استثناء نمی کنیم
 
 
به چهار محور اختلافی میان عمان با کشورهای شورای همکاری خلیج(فارس) باز می گردیم، تبدیل شورای همکاری خلیج(فارس) از حالت همکاری به اتحادیه کشورهای خلیج(فارس)، موضوع یمن، موضوع سوریه و پرونده هسته ای ایران این چهار محورند. اما در موضوع یمن آیا مسقط می پذیرد تا میانجی دو طرف اصلی در این کشور باشد؟
ما در این موضوع به هر دو طرف در یمن نگاه یکسانی داریم، اما مسقط هم برای خود دیدگاهی دارد، فاصله مساوی ما در میان دو طرف درگیری در یمن، گاه بر اساس نگاه هر یک از دو طرف به موضوعات مهمی چون توقف جنگ، بازگرداندن ثبات، حل مسالمت آمیز اختلافات به گونه ای که دست کم کف حقوق مردم یمن مراعات شود کم یا زیاد می شود.
 
 
آیا عربستان از اینکه مسقط در عملیات توفان قاطعیت و ائتلاف عربی حاضر نشد عصبانی نیست؟
این مسائل سیاست کلی و اساس اندیشه ماست، همه دوستان ما در خلیج(فارس) هم از این سیاست ما آگاهندئ، حتی آنان قبل از آنکه جنگی در منطقه رخ دهد این اندیشه مسقط را می دانستند و سیاست ما نیز تغییر نکرده است.
 
 
منشور شورای همکاری خلیج(فارس) بر این موضوع اشاره دارد که هر کشور عضو حق دارد سیاست های کلی خود را تنظیم کند، اما مباحثی درباره عربستان و ایران در منطقه وجود دارد، برخی کشورها عربستان را به دلیل برخی موضعگیری هایش علیه ایران به اتهاماتی چون پناه دادن به تروریسم و حمایت از تروریسم متهم می کنند، اگر چه سلطان نشین عمان این اتهام را مطرح نکرده است اما در اولین سفر دوره ای ملک سلمان به کشورهای منطقه که ژانویه دو هزار و پانزده اتفاق افتاده بود شاهد بودیم که او کشور شما را در سفرش جای نداده بود؟
استثناء شدن مسقط از آن سفر دلیل سیاسی نداشت، استثناء شدن سفر به مسقط ، به عواملی ارتباط داشت که فقط به سلطان نشین عمان مرتبط است و حتی به عربستان هم ارتباطی ندارد. شرایط عمومی ما آن زمان مناسب نبود و دوستان ما در عربستان هم این را می دانستند. پیش از آن سفر، خادم الحرمین با هیئت عمانی در کنفرانس بحرین گفتگو کرده بود . ما در هر زمانی از سفر ملک سلمان استقبال می کنیم ، این خاندان را ما از خود می دانیم.
 
 
ایران نگاه خاصی به سلطان نشین عمان دارد، مسقط در مذاکرات غیر علنی ایران با پنج به علاوه یک نقش میانجی را ایفا کرده بود، آیا این خبر درست است؟
مراحلی از مذاکرات ایران و پنج به علاوه یک علنی و مراحلی هم غیر علنی بود.
 
چرا میانجیگری سری؟
نگفتم سری بلکه گفتم غیر علنی، زیرا دو طرف سالها با هم دیدار نداشتند، میانشان مشکلات پیچیده و اختلافات عمیقی بود. اختلافاتی که می گویم در حد اختلافات خفیف میان یک فرد با همسایه اش نبود که بتوان با یک نشست آن را حل کرد.
 
 
 آیا این حرکت شما با سیاست پرهیز مسقط از ورود به برخی اختلافات در تضاد نیست؟
سیاست ما در پرهیز از ورود به برخی مشکلات، زمانی است که ورود به این حیطه اقدامی منفی تلقی شود، بی طرفی منفی در سیاست ما جایی ندارد، اما سلطان نشین عمان نیز در این موضوع منافع اساسی داشت.
 
 
منافع شما چه بود؟
ما بخشی از این منطقه هستیم و خواستار امنیت و ثبات منطقه ایم، نمی خواهیم منطقه بیش از این با بحران و جنگ روبرو شود.
 
 
برخی از کشورهای شورای همکاری اگر چه در آغاز، از توافق هسته ای میان ایران و غرب استقبال کرده بودند اما بعدا مدعی شدند آمریکا کشورهای حوزه خلیج(فارس) را رها کرده است، و چه بسا توافقی که با ایران شد در میان مدت و بلند مدت به زیان آمریکا تمام شود؟
آنچه که ما می دانیم، اظهارات شما را تایید نمی کند، ما می دانیم روابط دوجانبه و جمعی منطقه با آمریکا بسیار قوی است و حتی ممکن است بتوان مدعی شد این روابط از روابط آمریکا با ناتو هم قوی تر است. کافیست به این نکته اشاره کنم که مدت زمانی آمریکا معالجه چهل هزار بیمار موجود در کشورهای منطقه را بر عهده گرفته بود. این اقدام با هدف کمک به کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) انجام شده بود.
 
 
در موضوع یمن اظهار داشتید، آماده اید درباره تردیدهای عربستان، مبنی بر اینکه مسقط در برایر قاچاق سلاح از ایران به یمن چشم هایش را فرو بسته است، توضیح دهید، آیا چنین درخواستی را به صورت رسمی به عربستان داده اید؟
 آنچه را که گفتید از اساس درست نیست، چنین اتهام های مطرح شده است اما این اتهام ها اصلا درست نیست. البته در نشست های شورای همکاری خلیج(فارس) چنین اتهاماتی مطرح نشد اما ما در این باره با دوستانمان در عربستان ، آمریکا و انگلیس صحبت کرده و به آنان گفته ایم که چنین اتهام هایی نادرست است. برخی تلاش می کنند با تهیه چنین گزارش های بی اساسی، منافع شخصی خود را تامین کنند، شما می توانید بپذیرید که مثلا موشکی را بر کامیونی سوار کنند، این کامیون هزار کیلومتر در سلطان نشین عمان و دو هزار کیلومتر در یمن، راه را طی کند و نتوان آن را رصد کرد؟
 
 
یکی از روزنامه نگاران نوشت، مسقط ائتلاف زیر نظر عربستان را متهم کرده است سپتامبر سال دو هزار پانزده، منزل سفیر سلطان نشین عمان را درصنعا هدف قرار داد؟
این اتفاقی بود که رخ داد، این اتهام نیست، اما باور ما این است که این اقدام عمدی نبود، منازل در صنعا در مجاورت هم قرار دارند، در نتیجه اگر منزلی هدف حمله باشد ممکن است منازل مجاور هم آسیب ببینند.
 
 
شما در اکتبر سال دو هزار و پانزده و دو ماه پس از ملاقات با ولید المعلم همتای سوری خود در مسقط، دیداری از دمشق و ملاقاتی با بشار اسد رئیس جمهور سوریه داشتید؟ چرا؟
سوریه کشور عربی است و ما روابطمان را با دمشق قطع نکرده ایم. اگر استناد شما به خروج سوریه از اتحادیه عرب باشد، باید بگویم این موضوع به معنی اخراج سوریه از این اتحادیه نیست بلکه عضویت دمشق در اتحادیه عرب تعلیق شده است و اگر شرایط مهیا شود بار دیگر به اتحادیه عرب باز می گردد.
 
 
 با توجه به تداوم عمر نظام کنونی سوریه، چه کسی در اتحادیه عرب می پذیرد که این کشور بار دیگر به اتحادیه عرب بازگردد؟
اگر این نظام با دشمنانش به توافق برسد شرایط مهیا می شود ، یعنی اگر میان نظام سیاسی و گروههای مسلح مخالف توافق شود باز هم این کشور باید جایگاهی در اتحادیه عرب داشته باشد.
 
 
 چرا مسقط با تبدیل شدن شورای همکاری به اتحادیه مخالفت کرد؟ در صورتی که پنج عضو دیگر این شورا به نوعی موافقت خود را اعلام کرده بودند؟
ما به تشکیل اتحادیه اعتراض نکردیم، دلایلی برای ما وجود دارد که در حال حاضر تمایلی به حرکت در این مسیر نداریم. ممکن است در آینده اتفاقات دیگری بیفتد در هر حال الان نمی توان درباره آینده سخن گفت.
 
 
برخی کشورها از امکان شکل گیری اتحادیه کشورهای عربی منطقه ، بدون حضور مسقط خبر دادند؟
 این اخبار را روزنامه هایی انتشار دادند که اصالتی ندارند.
 
 
 برخی از نزدیکان به نهادهای تصمیم گیر که از روزنامه نگاران مطرح منطقه هستند الحاق مسقط به ائتلاف اسلامی را به روابط مثبت مسقط با تهران پیوند داده اند؟
این افراد به ادعای خودشان، به نهادهای تصمیم گیر نزدیکند، این سخنان بافته ذهن آنان است و درست نیست، الحاق ما به این ائتلاف به روابط ما با برخی کشورها ارتباطی ندارد، روابط ما با ایران تا هم اکنون که با شما صحبت می کنم، قوی ترین روابط است، ما از زمان شکل گیری انقلاب اسلامی در ایران تا به الان با این کشور اتفاق نظر داریم، روابط ما بر اساس محبت، دوستی و همکاری دوجانبه است و هم زمان در برخی مسائل اختلاف دیدگاه هم داریم. ما توجهی به برخی اختلافات میان عربستان و ایران نداریم، معتقدیم نه اختلافات عربستان با ایران دائمی است و نه اختلافات ایران با عربستان همیشگی است، اختلافات عقیده میان این دو کشور بارها آشکار و پس از مدتی حل شد، روابط ایران با عربستان در دوران ریاست جمهوری سید محمد خاتمی و مرحوم رفسنجانی بسیار خوب بود. در حال حاضر هم آنچه را که شاهدیم، نتیجه شرایطی است که منطقه شاهد بود. طییعی است که کشوری با کشور دیگر در روند تعامل با اتفاقات و تحولات منطقه ای اختلاف نظر داشته باشد.