6 کشور دنیا چگونه به جنگ خانه‌های خالی رفتند؟

مهدی محمدیان، در حالی که سالیانه بیش از یک میلیون ازدواج در کشور انجام می‌شود و تمام این زوج‌ها نیازمند خانه هستند تعداد خانه‌های بدون سکونت به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات دولت تبدیل شده است. بحث خانه‌های خالی در کارزار انتخاباتی هم توسط بسیاری از نامزدها مطرح شد و هریک طرح‌های گوناگونی از جمله اجاره‌ای کردن آن‌ها دادند. طبق گزارش وزارت راه و شهرسازی و مرکز آمار، میلیاردها دلار از منابع مالی در طول ساخت‌وساز طی سال‌های ۹۰ تا ۹۲ در ساختمان‌های لوکس حبس شده است. وجود نزدیک به نیم میلیون خانه‌ خالی در تهران و ۶/ ۲ میلیون واحد خالی از سکنه در کل کشور شاهدی بر این مدعا است.

مشکل خانه‌های خالی پدیده جدیدی در اقتصاد نیست و بسیاری از کشورها با این عارضه دست‌به‌گریبان بوده‌اند و هر یک با سیاست‌های مختلفی به جنگ این مشکل رفته‌اند. اما به طور کلی می‌توان گفت مخرج مشترک تمام این سیاست‌ها استفاده از اهرم‌های مالیاتی بود. در ادامه به بررسی اقداماتی که در ۶ کشور دنیا انجام شد می‌پردازیم.

انگلیس
بنا بر آمارهای سال ۲۰۱۶ کشور انگلیس  در حدود ۶۰۰ هزار خانه خالی دارد که ۲۰۰ هزار عدد از آن در بلندمدت خالی بوده است. این اطلاعات از داده‌های مالیاتی مقامات دولتی استخراج شده است. برنامه استراتژی مسکن در سال ۲۰۱۱ برای باز کردن قفل بازار مسکن شروع به کار کرد.

سازمان مسکن و اجتماع کشور انگلیس برای شوراهای محلی دو ابزار معرفی کرد تا بتوانند از آن برای مقابله با خانه‌های خالی استفاده کنند. اولین ابزار سیستم جغرافیایی شناسایی خانه‌های خالی بود که به شوراهای محلی اجازه می‌داد خانه‌های بدون سکنه را در منطقه خود به طور دقیق مشخص کنند. این ابزار همچنین به شوراها درباره شاخص‌های اجتماعی - اقتصادی، تعداد سکنه و تعداد خانه‌های در هر منطقه اطلاعات لازم را می‌داد. ابزار دوم امکان خرید سریع و اینترنتی برای خانه‌های خالی بود که مالکین، خریداران و مقامات محلی می‌توانستند از آن استفاده کنند.

در ادامه برخی از اقدامات دیگری که برای مقابله با خانه‌های خالی در انگلیس انجام شد آمده است.
•    سرمایه‌گذاری ۲۳۵ میلیون پوندی برای برگرداندن ۱۲۰۰۰ هزار خانه مشکل‌دار (قدیمی، استفاده شده توسط معتادان و...) به بازار مسکن برای سکونت مجدد. این برنامه در مارس ۲۰۱۵ شروع شد.

•    ایجاد پاداش خانه جدید برای خانه‌های خالی که مجدداً مورد استفاده قرار می‌گرفتند. از آوریل سال ۲۰۱۱ دولت توانست بیش از ۹۳ هزار خانه بدون سکنه را با استفاده از این طرح به فروش برساند.

•    اجازه دادن به شوراهای محلی برای افزایش ۵۰ درصدی مالیات بر خانه‌هایی که بیش از ۲ سال خالی بوده‌اند.

•    شوراهای محلی مشاوره رایگان به صاحبان املاک می‌دادند تا از یک سو آن‌ها را با فرآیندهای مالی که در آن هستند آگاه کنند و از سوی دیگر به دنبال راه حلی برای برگرداندن خانه‌ها برای استفاده مجدد بگردند. به عنوان مثال در برخی شهرها که خانه‌ها نیاز به تعمیر داشتند ۷۵۰۰ پوند برای هر اتاق به آن‌ها کمک مالی می‌شد.

•    تشویق مالک برای فروش خانه‌ها به مقامات دولتی، انجمن‌های مسکن و غیره تا آن‌ها بتوانند هزینه‌های نوسازی را برای خانه‌ها پرداخت کنند.

•    تشویق مردم به تغییر مکان به محله‌هایی که در تعداد بیشتری خانه خالی وجود داشت.

هلند
در هلند در حدود ۱۹۰ هزار خانه و نزدیک ۲,۵ درصد از کل تعداد املاک این کشور در بلندمدت (۱۸ ماه یا بیشتر) خالی است. در سال ۲۰۰۶ بیش از ۱۴ درصد از دفاتر تجاری مورد استفاده قرار نمی‌گرفتند که مقامات دولتی را مجبور کرد آن‌ها را تبدیل به خانه‌های مسکونی بکنند. در سال ۲۰۰۴ وزیر مسکن هلند، به دنبال ایجاد ۲۵ هزار خانه از طریق تغییر کاربری دفاتر خالی بود.

آمریکا
آمریکا مثال بسیار خوبی برای مقابله با خانه‌های خالی است.
در کشور آمریکا برخی مقامات ایالتی از دارندگان خانه‌های خالی خواستند که فرم مالکیت پر کرده و مبالغی را به مقامات محلی بپردازند. هرچه مدت زمان خالی بودن یک مکان افزایش می‌یافت این هزینه‌ها نیز با رشد بیشتری مواجه می‌شد. برخی مقامات محلی همچنین صاحبان خانه‌ها را مجبور کردند هزینه‌های تعمیری که توسط دولت برای این املاک انجام می‌شد بپردازند ( به عنوان مثال پاک‌سازی مسکن، تعمیر پنجره‌ها و افزایش امنیت درها). تنبیه‌های شدیدی برای افرادی که به این قوانین تمکین نمی‌کردند نیز وجود داشت.

 هر زمان که یک ملک بدون سکنه می‌شد مالکین باید بلافاصله شرح ملک، آدرس، نام و شماره تماس خود یا هر کسی که بتواند به سرعت پاسخگوی مقامات دولتی باشد را در اختیار بگذارد.

اسکاتلند
در سال ۲۰۱۳، قانون به مقامات دولتی اجازه داد تا تخفیف مالیاتی برای خانه‌های خالی را حذف کند و همچنین برای خانه‌هایی که بیش از ۱ سال خالی بوده تا ۱۰۰ درصد مالیات را افزایش دهد.

اسپانیا
در یک دهه گذشته، کشور اسپانیا با رشد ۱۰,۸ درصدی در افزایش خانه‌های خالی مواجه شد. سرشماری‌های الکترونیکی می‌گوید در مجموع ۳.۴ میلیون مسکن در این کشور وجود دارد.

در کاتالونیا، قانون مسکن ۲۰۰۷ به دولت اجازه می‌داد که بانک‌هایی را که خانه‌های خالی دارند جریمه کند. مقامات منطقه‌ای همچنین جریمه‌هایی برای شرکت‌هایی خصوصی که بیش از دو خانه‌ بدون سکنه داشتند تعیین کرد.


در سال  ۲۰۱۰ قانون بحث برانگیزی به تصویب رسید که بر اساس آن بانک‌ها و سرمایه‌گذاران بخش مسکن را مجبور می‌کرد تا خانه‌های خالی خود را اجاره دهند. در غیر این صورت تا ۹۰۰۰ یورو جریمه می‌شدند. این قانون به دلیل مغایرت با قانون اساسی توسط دولت کنار گذاشته شد.

فرانسه
کشور فرانسه در سال ۲۰۱۳ مالیات بر خانه‌های خالی اجاره‌ای که بیش از یک سال خالی بودند تحمیل کرد. نرخ مالیات بر اساس ارزش اجاره خانه‌ها بود. برای سال اول ۱۲,۵ درصد و برای هر سال بعدی ۲۵ درصد مالیات وضع شد. این طرح در مکان‌هایی که بیش از ۵۰ هزار سکونت داشت اجرا شد. معافیت‌های مالیاتی نیز برای خانه‌هایی که به دلیل فرسوده بودند خالی مانده بود وجود داشت.