پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : یک عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران طی یادداشتی در پاسخ به شبهاتی که برخی در مورد گزارش «گروه بین‌المللی بحران» ایجاد کرده و مدعی هستند متن برجام ١٤ ماه قبل از توافق توسط آمریکایی‌ها نوشته شده بود، در یادداشتی به توضیح این شبهات پرداخت.
به گزارش انتخاب، حمید بعیدی نژاد در این یادداشت نوشت:
با حصول تفاهم ژنو و آغاز مذاکرات هسته‌ای برجام، بسیاری از موسسات تخصصی بین‌المللی که پیرامون مسائل هسته‌ای یا حوزه‌های امنیت بین المللی و سیاست بین‌الملل کار می‌کنند، کار روی ارائه پیشنهاداتی برای پیشبرد توافق هسته‌ای میان ایران و کشورهای پنج به علاوه یک را آغاز کردند. از جمله این موسسات «گروه بین المللی بحران» بود که با تمرکز جدی بر روی مباحث هسته‌ای ایران و ایجاد زیرگروه‌های تخصصی تلاش داشت پیشنهاداتِ به زعم خود سازنده و مبتکرانه‌ای برای حل و فصل مباحث مورد اختلاف میان ایران و دیگر اعضا ارائه نماید. این گروه نتیجه بررسی‌های خود را در ۹ ماه مه ۲۰۱۴ یعنی چند ماه پس از آغاز مذاکرات هسته‌ای وین منتشر نمود.
این مجموعه حاوی سه صفحه و نیم پیشنهادهای مشخصی از سوی گروه بود و دیگر قسمت‌های گزارش به توضیح همین توصیه‌ها می‌پرداخت. توصیه‌های گروه بین المللی بحران برگرفته از مذاکرات و نگرش‌های اظهار شده در طول مذاکرات از سوی ایران و طرف‌های دیگر مذاکره کننده بود که در مواضع علنی آنها وجود داشت یا در مباحث انجام شده در اندیشکده‌های مطالعاتی بیان شده بود. مطالعه این مجموعه پیشنهادات از نظر تاریخ زنده‌ی مذاکرات برجام حائز اهمیت می‌باشد و می‌تواند ارزش‌های برخی از محورهای مهم توافق شده در برجام را روشن نماید. ما در اینجا بحث روی محورهای این پیشنهاد را در دو بخش تعهدات هسته‌ای و بعد بحث رفع تحریم‌ها دنبال می‌کنیم:
الف- بحث تعهدات هسته‌ای:
به طور اصولی توافق پیرامون چارچوب تعهدات ایران در خصوص غنی سازی فقط شامل تعداد سانتریفیوژ نمی‌باشد بلکه چند محور عمده را شامل می‌شود که ما تصویر کامل را وقتی می‌توانیم ارزیابی کنیم که این محورها در کنار هم قرار گیرند. اجزای مهم و اصلی در تعیین نوع رهیافت توافق پیرامون غنی‌سازی برنامه هسته‌ای ایران را این عناصر تشکیل می‌دهند:
١- تعداد سانتریفیوژ
٢- ابعاد برنامه تحقیق و توسعه
٣- حجم ذخایر اورانیوم غنی شده در تاسیسات
٤- مجموعه اقدامات بازرسی و نظارت بر برنامه هسته‌ای
٥- تعیین وضعیت سایت فردو
٦- اقدامات شفافیت در دیگر عرصه ها شامل بحث ممنوعیت آزمایشات هسته‌ای و بحث موشک‌های بالستیک
حالا برای داشتن یک ارزیابی دقیق‌تر از مجموعه توصیه‌های گروه بین المللی بحران لازم است ببینیم که توصیه‌های این گروه در موارد شش‌گانه بالا چه می‌باشد. با مراجعه به پیشنهاد این گروه برای حصول توافق هسته‌ای می‌توان ملاحظه کرد که گروه به طور خاص این توصیه‌ها را در موارد بالا به ایران و کشورهای مذاکره کننده ارائه کرده است:
١- تعداد کل سانتریفیوژهای ایران به ۶۴۰۰ سانتریفیوژ کاهش یابند و مازاد این تعداد سانتریفیوژ در نطنز و فردو به سالن B در نطنز انبار شوند.
٢- حداکثر ظرفیت ماشینی که ایران می‌تواند در سالن تحقیق و توسعه نطنز روی آن کار کند پنج "سو" باشد و این یعنی برنامه تحقیق و توسعه ایران نهایتا به ماشین‌های موجود محدود شود و ایران روی هیچ ماشین جدیدی از جمله IR ۸ کار تحقیق و توسعه را انجام ندهد.
٣- در خصوص حجم ذخایر غنی‌سازی، ایران سیاست غنی‌سازی صفر را بپذیرد یعنی قبل از اجرای توافق، ایران تمامی ذخایر اورانیوم خود را مصرف کامل کرده یا به میله‌های سوخت تبدیل کند و حجم ذخایر خود را به صفر برساند. این یعنی ایران هیچگاه اورانیوم غنی شده ذخیره نکند و تمامی نیازهای خود را از دیگران تامین کند.
٤- تعهدات ایران در خصوص برنامه‌های بازرسی و نظارتی آژانس در حد پروتکل الحاقی بوده و ایران اقدامی فراتر از پروتکل الحاقی را به عنوان یک کشور استثناء نمی‌پذیرد.
٥- برای تضمین برنامه غنی‌سازی، ایران ۱۰۴۰ سانتریفیوژ را در سایت فردو حفظ می‌کند. همچنین ایران برنامه تولید مواد هسته‌ای پایدار با استفاده از سانتریفیوژ را در سایت فردو راه‌اندازی خواهد نمود.
٦- ایران هیچ اقدامی فراتر در خصوص تعهد به پیوستن به معاهده ممنوعیت آزمایشات هسته‌ای و محدودیت‌های موشکی را نمی‌پذیرد.
همانگونه که ملاحظه می‌شود از میان شش محور کلیدی برنامه غنی‌سازی، گروه بحران فقط حاضر شده است در تعداد سانتریفیوژها پیشنهاد منصفانه‌ای به مذاکره‌کنندگان تفاهم هسته‌ای ارائه نماید اما در باقی پنج محور باقیمانده پیشنهاداتی مطرح کرده است که هیچ‌یک از آنها به‌هیچ‌وجه برای ایران قابل قبول نبوده است.
ب- بحث لغو تحریمهای یکجانبه و چند جانبه توصیه‌های این گروه پیرامون لغو تحریمهای بین المللی، مالی و اقتصادی بدین شرح است:
- کشورها رفع تحریمهای تفاهم ژنو را ادامه دهند و نیمی از عایدات نفت ایران را از طریق اقساط ماهانه آزاد کنند.
- به‌تدریج صادرات نفت ایران به اروپا از سر گرفته شود.
- تجارت و فروش اقلام انسانی به ایران افزایش یابد.
- پنج تا هفت سال بعد از اجرای توافقات قبلی کشورها به تدریج سهم پنجاه درصدی آزادسازی درآمدهای ایران را افزایش دهند و به تدریج اجازه افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران صادر شود.
- در مرحله سوم یعنی هشت تا ۱۰ سال بعد از اجرای موفق مرحله دوم، به تدریج تحریم‌ها در حوزه‌ی گازی برداشته شود و بعد اقداماتی برای لغو تحریم‌ها در حوزه ی نفتی صورت گیرند.
چنانچه ملاحظه می‌فرمایند زیربنای توصیه‌های گروه بین‌المللی بحران بر این فرض استوار است که تحریمهای ایران تا سال‌های طولانی حفظ می‌شوند و ۱۰سال به طول می‌انجامد که کشورها تحریمهای نفت و گاز ایران را آن هم مشروط به پذیرش تعهدات دیگر از جمله تعهدات موشکی ایران برمی‌دارند. فرض این است که در طی همه این ۱۰ سال نیز حجم صادرات نفت ایران به همان میزان یک میلیون بشکه در روز که میزان مورد توافق در تفاهم موقت ژنو بود محدود می‌ماند. بدین ترتیب انواع و اقسام تحریمهای دیگر نیز بر سر جای خود باقی می‌مانند و حتی قطعنامه‌های شورای امنیت نیز کاملا حفظ و اجرا می‌شوند.
این پیشنهادات را اگر با مفاد برجام مقایسه کنیم به تفاوت بنیادین این توصیه‌ها با متن تفاهم برجام پی می‌بریم. برجام ضمن لغو تمامی قطعنامه‌های شورای امنیت و شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، تمامی کشورها را متعهد می‌کند که تمامی تحریمهای مالی، بانکی، اقتصادی، انرژی شامل نفت و گاز و همچنین تحریمهای حمل و نقل شامل کشتیرانی و هواپیمایی و غیره و غیره را در همان روز اول اجرای برجام لغو کند.
